Trianthema
 Trianthema portulacastrum | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | goździkopodobne | ||
| Rząd | goździkowce | ||
| Rodzina | pryszczyrnicowate | ||
| Rodzaj | Trianthema | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Trianthema L. Sp. Pl. 223. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| T. portulacastrum L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Trianthema – rodzaj roślin z rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae). Obejmuje 29 gatunków[4]. Zasięg rodzaju obejmuje wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej i sięga stref umiarkowanych na obu półkulach, na północy po środkową część Stanów Zjednoczonych, Egipt, Iran oraz wschodnie Chiny[4]. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest w Australii – rośnie tam 12 gatunków, z czego 10 to endemity[5]. Szeroko rozprzestrzenionym gatunkiem jest T. portulacastrum[6][7].
W XIX wieku dla rodzaju zaproponowano polskie nazwy „trzykwiat” i „porgława”[8], ale nie są one używane.
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne, zarówno jednoroczne jak i byliny, rzadziej krzewinki. Pędy zwykle płożące lub podnoszące się, często szeroko rozpostarte, rozgałęziające się od nasady, nagie, owłosione lub brodawkowate[6][7].
- Liście
- Naprzeciwległe, z błoniastymi przylistkami przyrośniętymi do ogonków liściowych. Liście asymetryczne w parach, ogonkowe. Blaszka walcowata lub płaska, równowąska do zaokrąglonej, całobrzega[6][7].
- Kwiaty
- Pojedyncze lub zebrane w wierzchotki wyrastające w kątach liści, wsparte przysadkami i podkwiatkami, siedzące lub szypułkowe, obupłciowe, niewielkie (do 4 mm średnicy). Hypancjum dzwonkowate. Działki kielicha w liczbie pięciu, z łatkami od zewnątrz zielonymi, mięsistymi, nagimi lub owłosionymi, od wewnątrz zielonymi, różowymi, purpurowymi lub białymi. Płatków korony brak. Pręcików jest od 5 do 20. Zalążnia jest górna; powstaje z 1 lub 2 owocolistków i jest jednokomorowa, szyjek słupka i znamion jest tyle ile owocolistków[6][7].
- Owoce
- Walcowate lub stożkowate torebki, otwierające się u nasady i zawierające nieliczne nasiona (od 1 do 12). Nasiona otoczone są czarne lub brązowe[6][7].
Systematyka
Rodzaj z rodziny pryszczyrnicowatych (Aizoaceae), w obrębie której zaliczany jest do podrodziny Sesuvioideae i plemienia Sesuvieae[9].
- Wykaz gatunków[4]
- Trianthema argentinum Hunz. & A.A.Cocucci
- Trianthema ceratosepalum Volkens & Irmsch.
- Trianthema clavatum (J.M.Black) H.E.K.Hartmann & Liede
- Trianthema compactum C.T.White
- Trianthema corallicola H.E.K.Hartmann & Liede
- Trianthema corymbosum (E.Mey. ex Sond.) H.E.K.Hartmann & Liede
- Trianthema crystallinum (Forssk.) Vahl
- Trianthema cussackianum F.Muell.
- Trianthema cypseleoides (Fenzl) Benth.
- Trianthema glossostigma F.Muell.
- Trianthema hecatandrum Wingf. & M.F.Newman
- Trianthema hereroense Schinz
- Trianthema kimberleyi Bittrich & K.M.Jenssen
- Trianthema megaspermum A.M.Prescott
- Trianthema mozambiquense H.E.K.Hartmann & Liede
- Trianthema oxycalyptrum F.Muell.
- Trianthema pakistanense H.E.K.Hartmann & Liede
- Trianthema parvifolium E.Mey. ex Sond.
- Trianthema patellitectum A.M.Prescott
- Trianthema pilosum F.Muell.
- Trianthema portulacastrum L.
- Trianthema rhynchocalyptrum F.Muell.
- Trianthema salsoloides Fenzl ex Oliv.
- Trianthema sanguineum Volkens & Irmsch.
- Trianthema sheilae A.G.Mill. & J.Nyberg
- Trianthema triquetrum Willd. ex Spreng.
- Trianthema turgidifolium F.Muell.
- Trianthema ufoense H.E.K.Hartmann & Liede
- Trianthema vleiense H.E.K.Hartmann & Liede
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2024-01-18] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2024-01-18] (ang.).
- ↑ a b Trianthema L.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2024-01-18].
- ↑ a b c d Trianthema L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-18] .
- ↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 933, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b c d e Wayne R. Ferren Jr.: Trianthema Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2024-01-18].
- ↑ a b c d e Trianthema Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2024-01-18].
- ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 484. (pol.).
- ↑ Genus Trianthema L., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2024-01-18] .
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
