Tropizm

Ten artykuł dotyczy odruchów na bodźce środowiska zewnętrznego. Zobacz też: tropizm (fizjologia).

Tropizm – reakcja ruchowa roślin i niższych zwierząt na bodźce zewnętrzne. Ruch (zwrot lub wygięcie) w kierunku bodźca to tropizm dodatni, plagiotropizm, w kierunku przeciwnym – tropizm ujemny, ortotropizm. Plagiotropizm może przybierać formę tropizmu transwersalnego, polegającego na ustawieniu organu pod kątem 90° do bodźca – diatropizm^[1].

Przykłady tropizmu i powodujących go bodźców:

• chemotropizm – reakcja ruchowa roślin w odpowiedzi na czynnik chemiczny,
• fototropizm, heliotropizm, plagiofototropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem świetlnym (heliotropizm na światło słoneczne),
• geotropizm, grawitropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem grawitacyjnym,
• hydrotropizm, higrotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana działaniem wody lub wilgoci,
• termotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana zmianami temperatury,
• tigmotropizm, haptotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem mechanicznym,
• traumatropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana zranieniem,
• chromotropizm – reakcja ruchowa roślin wywołana bodźcem barwnym,
• elektrotropizm, galwanotropizm – reakcja ruchowa wywołana przez pole elektryczne^[1].

Przyczyną ruchu może być różnica w tempie wzrostu różnych stron (części) rośliny lub odwracalne zmiany turgoru.

Tropizmy w kulturze

Tropizmy to tytuł książki francuskiej pisarki Nathalie Sarraute (1939, wyd. pol.: przeł. Szymon Żuchowski, Biuro Literackie, Stronie Śląskie 2016^[2]). Sama autorka tak wypowiadała się o tropizmach w sensie psychologicznym: "[Tropizmy to] wewnętrzne ruchy skryte pod nieszkodliwą pospolitością pozorów, które wypełniają każdą chwilę naszego życia, ruchy, których jesteśmy ledwie świadomi, prześlizgujące się po skraju naszego postrzegania w postaci nieokreślonych błyskawicznych wrażeń, kryją się za naszymi gestami, pod wypowiadanymi przez nas słowami i okazywanymi uczuciami. Te ruchy stanowią tajemne źródło naszego istnienia, jego formę in statu nascendi, w chwili powstania"^[3].

Zobacz też

• heliotrop = heliotropium = tomiłek
• ruchy roślin
• nastie

Przypisy