Trzy Marie u grobu Chrystusa
 | Ten artykuł od 2022-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu. |
 | |
| Autor | Mikołaj Haberschrack, lub warsztat Mistrza Tryptyku Św. Trójcy |
|---|---|
| Data powstania | ok. 1470 |
| Medium | tempera na desce |
| Wymiary | 90 × 72 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Trzy Marie u grobu Chrystusa – dzieło nieznanego artysty, najprawdopodobniej krakowskiego. Datowany na ok. 1470 r. pochodzi z kościoła parafialnego w Niegowici, a obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (zakupiony 23 czerwca 1916 roku). Cenny przykład gotyckiego malarstwa tablicowego w Małopolsce z 2. połowy XV wieku.
Wykonanie
Obraz został wykonany dwustronnie techniką tempery na desce. Scena tytułowa namalowana na awersie ukazuje trzy Marie – Marię Salome, Marię Kleofasową i Marię Magdalenę. Każdą z nich cechuje podobna poza i strój (długie, masywne szaty, białe welony), ich głowy okolone są przezroczystymi aureolami. Mniej podobieństwa jest w modelunku twarzy, gdzie artysta delikatnie zaznaczył cechy indywidualne postaci, w tym różnicę wiekową. Wszystkie Marie trzymają w dłoniach duże puszki na oleje; ułożenie ich na tej samej wysokości wzmacnia izokefalizm w układzie postaci. Zostało to uwydatnione także w kolorycie obrazu, niemniej najmocniejszym akcentem jest ostra czerwień płaszcza stojącej pośrodku jednej z Marii, w mniejszym stopniu powtórzona we fragmentarycznie widocznych podszewkach ciemnych szat pozostałych postaci. Tło stanowi ciemnozielona trawa, z której wyrastają kępki rozmaitych roślin. Na rewersie widoczne są fragmenty sceny Ecce Homo lub przedstawienie Chrystusa Boleściwego, domalowanej w 2 ćwierci XVI stulecia.
Spróchniałe krawędzie obrazu zostały przycięte na zlecenie proboszcza parafii w Niegowici. Obraz ten najprawdopodobniej stanowił fragment jednej z kwater retabulum ołtarzowego, przedstawiającego scenę ukazania się anioła nad pustym grobem Chrystusa, o czym mogą świadczyć żółta tkanina i stopa, będące fragmentami postaci jednego ze strażników pilnujących grób Chrystusa. Trudniej jest ustalić kompozycję oraz pierwotne umiejscowienie kwatery, nie mówiąc o wyglądzie pierwotnym retabulum. Być może kompozycja rozwijała się ku górze i w prawo, a przykładem takiego rozwiązania jest obraz przypisywany Hubertowi van Eyckowi, bratu Jana, znajdujący się w zbiorach Museum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie.
Kwestia autorstwa dzieła nie jest w pełni rozstrzygnięta, pomimo iż krakowska proweniencja dzieła została jednoznacznie przyjęta przez badaczy. Około 1470 roku malarstwo tablicowe w Krakowie przeżywało rozkwit za sprawą m.in. domniemanych twórców Trzech Marii: Mistrza Tryptyku Świętej Trójcy (autora m.in. retabulum z kaplicy Św. Trójcy, obecnie w pobliskiej kaplicy Świętokrzyskiej przy katedrze wawelskiej) albo Mikołaja Haberschracka, twórcy Poliptyku Augustiańskiego z kościoła Świętych Katarzyny i Małgorzaty na krakowskim Kazimierzu.
Bibliografia
- Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1964.
- Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460-1500. Warszawa: 1988. ISBN 83-01-05601-0.
- Adam S. Labuda, Krystyna Secomska (red.): Malarstwo gotyckie w Polsce. Warszawa: 2004. ISBN 83-7181-318-X.
- Grażyna Lichończyk-Nurek (red.): Kraków Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257-1791, Katalog wystawy w Muzeum Historycznym miasta Krakowa 5 czerwca - 19 listopada 2007, Kraków 2007, s. 506 (opracowanie Barbara Szyper)
