Umarłem, aby żyć

Ten artykuł należy dopracować: od 2023-08 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł, → poszerzyć o istotne informacje. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Umarłem, aby żyć – polski film wojenny z 1984 roku w reżyserii Stanisława Jędryki.

Obraz nawiązujący do wspomnień Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego i oparty na jego losach wojennych. Działając podczas II wojny światowej w konspiracji, w 1941 został schwytany przez Gestapo i rozpoznany jako ważny jej działacz ze znajomością szyfrów umożliwiających Niemcom rozpracowanie konspiracji w granicach III Rzeszy.

Film miał dwie cykliczne kontynuacje: Po własnym pogrzebie (1989) i Urodzony po raz trzeci (1989).

Treść

W postać głównego bohatera wcielił się Andrzej Grabarczyk w roli Leopolda Wójcika, aresztowanego i osadzonego na Pawiaku. W obawie, że może nie wytrzymać tortur podczas przesłuchań przez Gestapo, domaga się on dostarczenia mu trucizny. Konspiratorzy kontaktują się w tej sprawie z profesorem Pytlem. Ten jednak stanowczo sprzeciwia się przekazaniu trucizny i zgłasza pomysł wydobycia Wójcika poprzez umyślne zakażenie go tyfusem, w ten sposób wymuszając konieczność przeniesienia więźnia do szpitala. Major Wróbel wprawdzie planuje tam akcję zbrojną, lecz prof. Pytel świadomy, że grozi to odwetem ze strony Niemców, przeciwstawia się temu zamiarowi. W zamian proponuje fortel z wykonaniem fikcyjnej operacji wyrostka robaczkowego, która oficjalnie ma zakończyć się niepowodzeniem – śmiercią pacjenta.

Zarażony Wójcik z rozpoznaniem tyfusu trafia do szpitala pod strażą i symuluje atak ślepej kiszki. Profesor Pytel zarządza operację w stanie podwyższonego ryzyka ze względu na operowanie pacjenta z chorobą zakaźną. W czasie rzekomej operacji Wójcik zostaje podmieniony na ciało jego sobowtóra. On sam odzyskuje wolność, podczas gdy Niemcy pozostają w przekonaniu, że ich więzień zmarł na stole operacyjnym.

Obsada (kolejność alfabetyczna)

• Jacek Borkowski – Heymann, adiutant Mosera
• Janusz Bukowski – Wróbel, major AK
• Anna Ciepielewska – Maria Wójcikowa, matka Leopolda
• Joanna Duchnowska – dziewczyna w kawiarni
• Zygmunt Fok – dozorca
• Alfred Freudenheim – tajniak w kawiarni
• Iwona Głębicka – pielęgniarka asystująca przy „operacji”
• Maciej Góraj – Krzysztof, lekarz w szpitalu na Solcu
• Andrzej Grabarczyk – Leopold Wójcik
• Ryszarda Hanin – służąca chorego na tyfus profesora
• Zygmunt Hübner – profesor Tadeusz Pytel
• Joanna Jędryka – siostra Salomea
• Michał Juszczakiewicz – ranny aresztowany przez gestapo w szpitalu
• Roman Kosierkiewicz – woźnica wożący „Wróbla” do szpitali
• Jerzy Kramarczyk – „reperujący” windę
• Eugeniusz Kujawski – obergruppenführer Hans Moser
• Ewa Kuryło – pielęgniarka asystująca przy „operacji”
• Marek Lewandowski – niemiecki specjalista od szyfrów
• Halina Łabonarska – lekarka na Pawiaku
• Piotr Machalica – „Kmicic”, współwięzień Wójcika na Pawiaku
• Mirosława Marcheluk – Maria Bruzdowa, matka zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
• Anna Milewska – żona profesora Pytla
• Stanisław Niwiński – chirurg ze szpitala Dzieciątka Jezus
• Marek Nowakowski – kierowca karetki przewożący zwłoki
• Bronisław Pawlik – Zygmunt Bruzda, ojciec zmarłego w szpitalu na Solcu Krzysztofa
• Beata Poźniak – pielęgniarka pomagająca doktorowi Leśniakowi
• Zbigniew Sawan – chory na tyfus profesor, przyjaciel Pytla
• Andrzej Szenajch – „reperujący” windę
• Karol Strasburger – gestapowiec w szpitalu
• Henryk Talar – hauptsturmführer Knothe, komendant z Pawiaka
• Aleksander Trąbczyński – szpicel śledzący Wójcika
• Marek Walczewski – lekarz na Pawiaku
• Wojciech Wysocki – doktor Leśniak
• Jerzy Zass – Prahl, strażnik więzienny na Pawiaku
• Jolanta Zykun – pielęgniarka
• Stanisław Miedza-Tomaszewski – oryginalny bohater wydarzeń (pojawia się na początku i w końcówce filmu)

Informacje dodatkowe

• Film został zrealizowany w ciągu 24 dni zdjęciowych.
• Plenery filmowe były w Warszawie, zdjęcia zrealizowano w celach Pawiaka, a sceny szpitalne w szpitalu na Lindleya i w Szpitalu Praskim.
• Stanisław Miedza-Tomaszewski oprócz epizodycznej roli narracyjnej, pełnił także rolę konsultanta.
• Z roku 1970 pochodzi spektakl teatru telewizji pod tym samym tytułem, w reżyserii Edwardy Paszkowskiej, w obsadzie: Edmund Fetting jako profesor, Janusz Bukowski jako Wójcik oraz Jan Englert w roli doktora Leśniaka^[1].

Przypisy

Bibliografia

• filmpolski.pl: Umarłem, aby żyć. [dostęp 2008-10-11]. (pol.).
• Stanisław Miedza-Tomaszewski: Benefis konspiratora: umarłem aby żyć. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985. ISBN 83-03-00954-0. (pol.).brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Umarłem, aby żyć w bazie filmpolski.pl
• Umarłem, aby żyć w bazie IMDb (ang.)
• Umarłem, aby żyć w bazie Filmweb