Władysław Ślewiński

Władysław Ludwig Ślewiński
Ilustracja
Autoportret w bretońskim kapeluszu, 1912
Data urodzenia

1 czerwca 1856

Data i miejsce śmierci

24 marca 1918
Paryż

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

secesja

Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Ludwig Ślewiński (ur. 1 czerwca 1856 w Białyninie, zm. 24 marca 1918 w Paryżu[1]) – polski malarz, jeden z przedstawicieli Młodej Polski i secesji.

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się 1 czerwca 1856 roku we wsi Białynin (gmina Nowa Sucha)[2][a], ochrzczony w kościele parafialnym w Mikołajewie (gmina Teresin) 19 czerwca 1856 roku[5]. Władysław był synem Kajetana Ślewińskiego, dziedzica wsi Białynin[6] oraz Heleny z Mysyrowiczów, która zmarła przy porodzie[6]. Był kuzynem malarza Józefa Chełmońskiego, za którego namową podjął później krótko naukę w warszawskiej Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona, ale jej nie ukończył[7].

Kariera artystyczna

W 1886 Ślewiński przejął odziedziczony po matce majątek Pilaszkowice na Lubelszczyźnie, który w krótkim czasie poważnie zadłużył prowadząc życie „złotego i beztroskiego młodzieńca” w Warszawie. Ostatecznie majątek i finanse Ślewińskiego pogrążyło ujawnienie dużej kradzieży w miejscowej gorzelni przez gorzelnianego i urzędnika akcyzy, w wyniku czego obciążono go podatkiem akcyzowym za alkohol w wysokości 20 tysięcy rubli[8]. Z tego powodu, w 1888 r., uciekł przed podatkami i wierzycielami do Paryża[9]. W latach 1888–1890 studiował w paryskiej Académie Colarossi[10]. Był też związany ze Szkołą z Pont-Aven Paula Gauguina[11].

W I połowie 1905 roku przyjechał do Warszawy (żona kilka miesięcy później) na otwarcie wystawy swoich prac w znanej galerii Aleksandra Krywulta[12], po której pozostał w Polsce do 1910 roku, przebywając i pracując głównie w Warszawie. Tu mieszkał i pracował w domach przy ulicach: Złotej 51 (1905), Szpitalnej 5 (1905-1906; kamienica Wedla) i Polnej (1909-1910), z epizodami pobytu w Poroninie (w okresie 1906-1908), Monachium (1908) i Domaniewicach (1908). Podczas pobytu w Polsce miał indywidualne wystawy w Warszawie (1905; w galerii Aleksandra Krywulta), Krakowie (1906) i Lwowie (1907).

W związku z warszawską wystawą odezwała się sprawa długów Ślewińskiego z Pilaszkowic: komornik, na polecenie jego dalekiego krewnego, który administrował tym majątkiem, zajął wystawione obrazy na sumę 4 tysięcy rubli. Ostatecznie na sumę tę złożyła się najbliższa rodzina, a szersza opinia publiczna nie dowiedziała się o tej sprawie[13].

Pobyt Ślewińskiego w Polsce zainspirował go do tworzenia obrazów z elementami polskiego krajobrazu i o tematyce rodzinnej. Powstały wtedy m.in. płótna Czarny las, Kościół w Grudku i Las[14]. Podczas pobytu w Kazimierzu nad Wisłą namalował obrazy Wisła, Domy w Kazimierzu i Zamek.

W przedostatnim roku pobytu w Polsce przez pół roku był profesorem warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, ale szybko zrezygnował z powodu nieumiejętności bycia nauczycielem akademickim[15]. W 1910 roku Ślewińscy powrócili do Francji, gdzie ponownie osiedlili się w Bretanii, w Doëlan[2].

Śmierć

Od 1916 roku przebywał w szpitalu Cochin w Paryżu dla nerwowo chorych[16], gdzie zmarł 24 marca 1918 roku[17]. Pogrzeb odbył się trzy dni później. Zwłoki wyprowadzono z kościoła Sainte Anne de la Butte aux Cailles w Paryżu i pochowano na cmentarzu w Bagneux pod Paryżem[17] (aleja 86, rząd 10, grób nr 36)[b]. Pierwszą wystawę pośmiertną urządziła jego żona w 1925 w Warszawie, w galerii „Zachęta”.

Życie prywatne

Żoną Ślewińskiego była Eugenia (z pochodzenia Rosjanka, córka urzędnika rosyjskiego); z ich związku urodził się Władysław Porankiewicz (1884–1924), malarz i grafik.

Twórczość

Malować rozpoczął późno i prawie wszystkie lata okresu twórczego spędził we Francji[2]. Częstym tematem jego prac było morze[2]. Malował liczne martwe natury, pejzaże – skromne, surowe, spokojne[2]. Z Gauguinem i secesją łączyły go środki wyrazu: uproszczenia i spłaszczenie plamy barwnej oraz linearyzm.

W malarstwie posługiwał się delikatną linią, bardziej wyczuwalną niż widzianą, co widoczne jest m.in. w obrazie Czesząca się, gdzie zarówno motyw długich, jak fale lejących się włosów, miękkość oraz płynność form nasuwają myśl o ulubionych przez styl kształtach i układach. Z okresu, gdy przebywał w Krakowie, pochodzi Sierota z Poronina – w ciemnej, zgaszonej gamie syntetycznie ujętych, szerokich plam barwnych.

Wybrane dzieła

  • Czesząca się – 1897 r.
  • Morze w Doëlan – ok. 1899 r.
  • Anemony w wazonie – 1904 r.
  • Morze w Bretanii – 1904 r.
  • Sierota z Poronina – 1906 r.
  • Autoportret – 1915 r.
  • Morze wiosną – 1911 r.

Uwagi

  1. ↑ W 1928 roku malarz Tytus Czyżewski, uczeń Ślewińskiego, napisał o nim książkę pt. Władysław Ślewiński w której podał, iż jego mistrz urodził się w 1854 w Białyninie nad Pilicą[3]. Ten sam rok urodzenia podaje członek najbliższej rodziny – Mieczysław Fijałkowski: Tym człowiekiem (...) był brat mojej matki – Heleny ze Ślewińskich Fijałkowskiej – Władysław Slewiński[4]. Od tego czasu autorzy międzywojennych i powojennych haseł encyklopedycznych oraz prac i artykułów poświęconych Ślewińskiemu powielali ten błąd. Trwało to do końca lat 80. XX w., kiedy profesor Władysława Jaworska, znana historyczka sztuki, za radą proboszcza parafii Mikołajewie – w której Ślewiński został ochrzczony – Antoniego Szyrwińskiego (1979–1988) na podstawie odnalezionego tamże Jego aktu chrztu poprawiła ten błąd w swojej książce o Władysławie Ślewińskim.
  2. ↑ Fotokopia świadectwa pochówku z tego cmentarza zamieszczona w publikacji prof. Władysławy Jaworskiej[18].

Przypisy

  1. ↑ Ślewiński Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2011-09-21] .
  2. ↑ a b c d e Władysław Ślewiński » Niezła sztuka [online], Niezła sztuka [dostęp 2023-10-25]  (pol.).
  3. ↑ Czyżewski 1928 ↓, s. 6.
  4. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 59–60.
  5. ↑ JarosławJ. Miaśkiewicz JarosławJ., Władysław Ślewiński. Umarł na obcej ziemi jako tułacz [online], Nasze Miasto, 9 września 2012 [dostęp 2023-10-25] .
  6. ↑ a b Jaworska 1983 ↓, s. 28.
  7. ↑ Jaworska 1991 ↓, s. 7.
  8. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 68.
  9. ↑ Jaworska 1991 ↓, s. 8.
  10. ↑ Jaworska 1991 ↓, s. 9.
  11. ↑ Pickvance 1994 ↓, s. 155.
  12. ↑ Jaworska 1991 ↓, s. 170.
  13. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 98–99.
  14. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 102–103.
  15. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 121–122.
  16. ↑ Fijałkowski 1969 ↓, s. 124.
  17. ↑ a b Czyżewski 1928 ↓, s. 14.
  18. ↑ Jaworska 1991 ↓, s. 135.

Bibliografia

  • TytusT. Czyżewski TytusT., Władysław Ślewiński z 32 reprodukcjami, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1928 .
  • MieczysławM. Fijałkowski MieczysławM., Uśmiechy lat minionych, wyd. II, Katowice 1969 .
  • WładysławaW. Jaworska WładysławaW., Władysław Ślewiński, 1854-1918: wystawa monograficzna, Muzeum Narodowe w Warszawie, 1983 [dostęp 2023-10-25]  (pol.).
  • WładysławaW. Jaworska WładysławaW., Władysław Ślewiński, wyd. I, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1991 .
  • RonaldR. Pickvance RonaldR., Gauguin and the School of Pont-Aven, Apollo, 1994 [dostęp 2023-10-25]  (ang.).
  • Władysław Ślewiński, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22] .

Linki zewnętrzne

  • Lista dzieł w książce Tytusa Czyżewskiego Władysław Ślewiński
  • Dzieła Władysława Ślewińskiego w serwisie Wolne Lektury
  • Towarzystwo Miłośników Malarstwa Władysława Ślewińskiego
  • Twórczość Władysława Śliwińskiego
Kontrola autorytatywna (osoba):
  • ISNI: 0000000117539684
  • VIAF: 27874313
  • ULAN: 500023982
  • LCCN: n84050972
  • GND: 119124459
  • BnF: 179895733
  • PLWABN: 9810598295605606
  • NUKAT: n01092556
  • J9U: 987007439850005171
  • CONOR: 207225187
  • WorldCat: lccn-n84050972
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3984043