Władysław Hasior

Data i miejsce urodzenia

14 maja 1928
Nowy Sącz

Data i miejsce śmierci

14 lipca 1999
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

rzeźbiarz, malarz, scenograf

Epoka

współczesny

Muzeum artysty

Galeria Władysława Hasiora (filia Muzeum Tatrzańskiego)

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Władysław Hasior (ur. 14 maja 1928 w Nowym Sączu, zm. 14 lipca 1999 w Krakowie) – polski artysta rzeźbiarz, malarz, scenograf, związany z Podhalem^[1].

Życiorys

W latach 1947–1952 uczył się w Państwowym Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem pod kierunkiem profesora Antoniego Kenara, a następnie w latach 1952–1958 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, pod kierunkiem profesora Mariana Wnuka. W roku 1959 otrzymał stypendium francuskiego Ministra Kultury; studiował w pracowni rzeźbiarza Ossipa Zadkine’a w Paryżu. Od 1957 roku wystawiał indywidualnie oraz brał udział w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, m.in. w: Paryżu, Rzymie, Sztokholmie, Oslo, Montevideo, São Paulo, Helsinkach, Wiedniu, Wenecji, Kopenhadze, Brukseli, Moskwie. Uczestnik Sympozjum Plastycznego Wrocław ’70^[2]. Został pochowany na zakopiańskim Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (kw. L-III-21a)^[3].

Twórczość

Jego twórczość nawiązuje do nowoczesnych prądów artystycznych (surrealizmu, rzeźby abstrakcyjnej, nowego realizmu), ale także do tradycyjnego rzemiosła i wytwórczości o charakterze ludowym. W pracach swych Hasior wykorzystywał przedmioty gotowe – „zużyte rekwizyty codzienności”, które kolekcjonował w swoim domu w Zakopanem. Uważany też za pioniera asamblażu w Polsce.

W 2014 MOCAK zorganizował wystawę Władysław Hasior. Europejski Rauschenberg? Na wystawie pokazano około 100 prac artysty z lat 1956–1986^[4].

Galeria autorska artysty

Galeria Władysława Hasiora znajduje się w budynku starej Leżakowni w Zakopanem i jest filią Muzeum Tatrzańskiego im. dr. Tytusa Chałubińskiego. Budynek ten w okresie międzywojennym był miejscem werandowania kuracjuszy sanatorium przeciwgruźliczego.

Hasior zaadaptował dwukondygnacyjny budynek na własne potrzeby umieszczając w nim swoją galerię, mieszkanie i pracownię. Znajdowała się tu również „świetlica powiatowa”, będąca miejscem aranżowanych przez artystę spotkań z publicznością, podczas których Hasior wygłaszał prelekcje ilustrowane własnymi przeźroczami. Otwarcie w lutym 1984 autorskiej galerii artysty zakończyło okres „egzystencji wędrownej” w jego życiu – zgromadzony w szopie przy willi „Borek” prawie dwudziestoletni dorobek artystyczny Hasiora wreszcie znalazł miejsce stałej ekspozycji. Tworzone sukcesywnie przez artystę wnętrze galerii jest według Teresy Jabłońskiej, dyrektorki Muzeum Tatrzańskiego: „jedyną w swoim rodzaju instalacją z własnych eksponatów, kreującą przestrzeń magiczną przesyconą muzyką, światłami, odrealnioną w fantastycznych odbiciach ogromnych luster”.

W Miejskim Ośrodku Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim znajduje się Galeria Władysława Hasiora^[5].

Niektóre prace

Niobe (1961)
Przesłuchiwanym (1964)
cykl Sztandary (1965–1975)
Golgota (1971)
Czarny krajobraz I – Dzieciom Zamojszczyzny (1974)
Wyszywanie charakteru (1974)
Przesłuchanie anioła (1962)

Pomniki i rzeźby plenerowe

Ratownikom górskim w Zakopanem (1959)
Rozstrzelanym partyzantom w Kuźnicach (1964)
Poległym o utrwalenie władzy ludowej na Podhalu (lub Organy) na przełęczy Snozka (Kluszkowce 1966)
Płonąca Pieta koło Kopenhagi (1972)
Słoneczny rydwan w Södertälje (Szwecja) (1972)
Ogniste ptaki w Szczecinie (1975)
Płomienne ptaki w Koszalinie (1977)

Ogniste ptaki, 1975, Park Kasprowicza w Szczecinie
Płomienne ptaki, 1977, Koszalin (w tle Politechnika Koszalińska)
Słoneczny rydwan w Södertälje (Szwecja), 1972.
Poległym o utrwalenie władzy ludowej na Podhalu (lub Organy), przełęcz Snozka, Kluszkowce, 1966.
Pomnik Rozstrzelanych Zakładników z Nowego Sącza, 1966-1968, Wrocław
Pomnik zwycięstwa żołnierza polskiego (projekt), 1970, Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, kolekcja MWW
Pomnik Ratowników Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Zakopanem

Nagrody i odznaczenia

1971: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia.
1974: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[6].
1975: Nagroda Polskiego Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA dla najwybitniejszego twórcy powojennego 30-lecia.
1976: Powołany przez Ministerstwo Kultury i Sztuki do Rady Programowej Plastyki.
1976: Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za osiągnięcia w propagowaniu sztuki polskiej za granicą.
1989: Medal Kalos Kagathos^[7].
1998: Nagroda Fundacji Kultury Polskiej.
1999: Tytuł doktora honoris causa przyznany przez Akademię Sztuk Pięknych w Gdańsku (pośmiertnie)^[8].

Z okazji 10. rocznicy śmierci Poczta Polska wydała serię czterech okolicznościowych znaczków pocztowych z fotografiami prac artysty^[9].

Władysław Hasior w filmie

Władysław Hasior był bohaterem kilku polskich filmów dokumentalnych:

Polska rzeźba współczesna 1963 (reż. Konstanty Gordon)
Władysław Hasior 1968 (reż. Grzegorz Dubowski)
Żywioły 1976 (reż. Grzegorz Dubowski)
Hasior 1982 (reż. Jerzy Passendorfer)
Pracownia 1984 (reż. Jerzy Biały)
Alarm ekologiczny 1992 (reż. Grzegorz Dubowski)
Pejzaże 1995 (reż. Grzegorz Dubowski)
Nie buduję już pomników 1998 (reż. Urszula Dubowska i Paweł Sosnowski)
Będzie wciąż ogromniał 2000 (reż. Lucyna Smolińska i Mieczysław Sroka)
Hasior inaczej 2019 (reż. Urszula Dubowska)

Przypisy

↑ Galeria Władysława Hasiora - Zakopane, Tatry i Podhale - Zakopiański Portal Internetowy - z-ne.pl [online], z-ne.pl [dostęp 2017-11-27] .
↑ DanutaD. Dziedzic DanutaD., ZbigniewZ. Makarewicz ZbigniewZ. (red.), Sympozjum Plastyczne Wrocław '70, Wrocław: Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe. Ośrodek Teatru Otwartego "Kalambur", 1983, s. 177, OCLC 830242745 .
↑ śp. Władysław Hasior
↑ Władysław Hasior. Europejski Rauschenberg? MKiDN - Wydarzenia 2014 [online] [dostęp 2022-03-26] (pol.).
↑ Mosart - Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim [online], www.mosart.pl [dostęp 2022-03-26] .
↑ Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974.
↑ Dziennik Polski, nr z 9.01.1989
↑ Doktoraty Honoris Causa. [dostęp 2016-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)].
↑ Poczta Polska, Numer katalogowy 4263-4266, data wydania: 6.03.2009 [1]

Bibliografia

Irena Grzesiuk-Olszewska: Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995. Warszawa: 1995.
Władysław Hasior. Dlaczego pomników nie robiłem?. „Rzeźba Polska”. 4, 1989.
Władysław Hasior. Płomienne ptaki. „Sztuka”. 8 (1), 1981.
Zbigniew Michta. Zamiast kwiatów. „Sztuka”. 8 (1), 1981.
Andrzej Osęka, Wojciech Skrodzki: Współczesna rzeźba polska. Warszawa: 1977.
Maciej Szybist. Pomnik tym, którzy walczyli o polskość i wolność Pomorza. „Sztuka”. 8 (1), 1981.