Władysław Sitkowski

Władysław Sitkowski

Portret Władysława Sitkowskiego
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1928 Stasin na Wołyniu
Data i miejsce śmierci	26 marca 2020 Zwierzyniec
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	literatura, rzeźbiarstwo
Gatunek	poezja, satyra, literatura dla dzieci i młodzieży, proza, publicystyka, kronika
Ważne dzieła
Szumią bory roztoczańskie (1978) Zapomniane paciorki babuni (2006)
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda im. Oskara Kolberga (1998)
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Sitkowski (ur. 14 marca 1928 w Stasinie na Wołyniu^[1], zm. 26 marca 2020 w Zwierzyńcu^[2][3]) – polski pisarz, poeta, rzeźbiarz, kronikarz. Radny i honorowy obywatel Zwierzyńca^[4]. Opisywał losy ludzi z okresu II wojny światowej.

Życiorys

Urodził się 14 marca 1928 roku w Stasinie (gm. Werba, pow. Włodzimierz Wołyński)^[3]. Jego ojciec Wiktor był chłopem-osadnikiem, legionistą Piłsudskiego oraz żołnierzem 2 Pułku Ułanów Grochowskich, walczących m.in. z bolszewikami podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Matka Rozalia, była śpiewaczką i działaczką ludową^[3]. Uczęszczał do szkoły Kalinówce, a jego edukację przerwał wybuch II wojny światowej. 17 września na tereny Polski wkroczyła Armia Czerwona. W ramach czystek etnicznych i likwidowania polskiego „elementu” patriotycznego, 10 lutego 1940 on i jego rodzina pod nadzorem NKWD w wagonach bydlęcych zostali wywiezieni za Ural, na Syberię^[1][3]. Tam pracował przy wyrębie lasu, a następnie w tartaku. Przeszedł wtedy chorobę tyfusu. W 1941 lub 1942 roku stracił jednak ojca, który około Niżnego Tagiłu „zaginął” w obozie^[3]. Jesienią 1944 przeniesiony został nad Morze Czarne, gdzie pracował przy uprawach kukurydzy i słoneczników. Na początku maja 1945 roku rodzinie pozwolono na powrót do kraju^[3].

Od 1946 uczył się w zakładzie rzemieślniczym w Gdańsku, tam też wstąpił do młodzieżowej organizacji konspiracyjnej „Syrena”^[1][3]. Zaczął tworzyć już w 1948 roku^[3]. W 1949 roku na skutek dekonspiracji został aresztowany przez UB^[1][3]. Przeszedł przez okrutne śledztwa, m.in. wraz z kilkoma innymi osobami przetrzymywany był w niewielkiej celi o powierzchni trzech metrów kwadratowych. Następnie przewieziono go do więzienia „Sing-sing”. W lutym 1950 roku Sitkowskiego zwolniono z powodu braku dowodów „winy” i powołano w celu reedukacji do wojska^[3]. Po odbyciu służby wojskowej w 1952 powrócił do Zamościa, a trzy lata później ożenił się i przeniósł do Szczebrzeszyna^[3]. W 1968 roku zamieszkał na stałe wraz z żoną Władysławą i trzema synami w Zwierzyńcu^[1]. Pracował m.in. w browarze zwierzynieckim, skąd przeszedł na emeryturę^[3].

Zadebiutował w 1971 roku na łamach „Kameny” w dodatku „Ziemia i Pieśń”^[3]. W swoim dorobku pisarskim często powracał do przeszłości Zamojszczyzny. W jego lirykach znaleźć można wiele refleksji nad ludzkim losem^[1]. Tworzył wiersze liryczne, teksty satyryczne, fraszki, aforyzmy, a także utwory dla dzieci^[3]. Pisał również teksty piosenek, sporadycznie zajmował się publicystyką oraz prozą, prowadził kronikę życia osobistego i społecznego. Jego utwory były publikowane w wielu wydawnictwach zbiorowych, tomikach autorskich, prasie oraz audycjach radiowych^[1].

Był aktywnym działaczem społecznym. Od 1971 roku należał do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, gdzie był m.in. przewodniczącym Głównej Komisji Rewizyjnej (1973–1976), sekretarzem Zarządu Głównego (1976–1979), wiceprezesem (1989–1992) i prezesem Zarządu Głównego (1992–1993) oraz członkiem Sądu Koleżeńskiego (2005–2009)^[3]. Inicjował i współorganizował wiele imprez regionalnych. Był członkiem Rady Redakcyjnej Kwartalnika „Twórczość Ludowa”, Rady Twórców Ludowych przy tym czasopiśmie^[1][3] i Redakcji Biblioteki STL „Dziedzictwo”^[1]. Z jego inicjatywy powstało w 1977 roku Towarzystwo Miłośników Zwierzyńca, któremu przewodniczył w okresie 1979–1989^[3]. Udzielał się w Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Należał m.in. do Stronnictwa Demokratycznego, Związku Sybiraków, Stowarzyszenia Dzieci Zamojszczyzny i Związku Literatów Polskich^[3].

Jego drugą pasją była rzeźba w drewnie i kamieniu. Tworzył głównie przedstawienia Chrystusa Frasobliwego oraz portrety ludzi^[5].

Z jego inicjatywy w październiku 1993 roku odbyły się w Zwierzyńcu Ogólnopolskie Spotkania Literackie. Dużo uczynił dla upamiętnienia Stanisława Buczyńskiego i upowszechnienia jego twórczości^[3]. W 2008 roku uchwałą Rady Miasta przyznano mu tytuł Honorowego Obywatela Zwierzyńca^[3]. Zmarł 26 marca 2020 roku w Zwierzyńcu^[3][5]. Sylwetkę i dorobek autora przedstawiono na wystawie Chłopscy pisarze Lubelszczyzny (1995). Ponadto Sitkowski prezentował swoje utwory na antenie Polskiego Radia Warszawa („Kiermasz pod kogutkiem”), Radia Lublin oraz w Telewizji Polskiej („Goniec kulturalny” i „Swojskie klimaty”, program wielkanocny w TVP Kultura). O jego twórczości powstały prace licencjackie i magisterskie^[3].

Twórczość i publikacje

Tomiki autorskie

Autor wielu publikacji, w tym^[3][5][6]:

• 1978: Szumią bory roztoczańskie, Lublin
• 1990: Portret pól, Zamość
• 1992: Śródleśne znaki, Zamość
• 1994: W dziejowych żarnach, Lublin
• 1996: Słoneczne niespodzianki, Zamość
• 1998: Z duchem podniebnych pieśni, Zamość
• 2002: Między niebem a ziemią, Zamość
• 2003: Świat się wywraca, Zamość
• 2006: Światłością Jana Pawła II, Biłgoraj
• 2009: Zapomniane paciorki babuni, Lublin

Książki historyczne

Opracował książeczki historyczne, przedstawiające martyrologię Zamojszczyzny w latach II wojny światowej^[3].

• 1999: Sochy dawniej i dziś
• 2011: Zamojszczyzna. Wysiedlenia i deportacje 1939-1945. Obóz w Zwierzyńcu, Zwierzyniec

Publikacje zbiorowe

• Wieś tworząca, t. V, VI, VII, VIII, Lublin
• 1983: Nasz chleb powszedni, Lublin
• 1985: Złote ziarna. Antologia współczesnej poezji ludowej ziemi zamojskiej, Lublin
• 1986: Całe bogactwo domu, Lublin 1986
• 1986: Nad ołtarzem pól. Antologia religijnej poezji ludowej Lubelszczyzny, Lublin
• 1987: Ojczyzna, Lublin
• 1990: Śródpolne pacierze, Lublin
• 1990: Zolnik. Fraszki ludowe, Lublin
• 1991: Wołanie ziemi. Antologia jednego wiersza ludowej poezji religijnej, Lublin
• 1992: Okruchy chleba. Antologia polskiej liryki z motywem chleba, Wrocław
• 1994: Prowadź nas w jasność. Antologia ludowej liryki religijnej, Lublin
• 1994: Ziarna wiecznej nadziei. Antologia ludowej poezji metafizycznej i religijnej, Lublin
• 1997: Polska nam Papieża dała, Kraków
• 2001: Gdzie pył chlebowy słońca sięga. Motyw „małej ojczyzny” w poezji ludowej ziemi lubelskiej, Lublin
• 2006: Odejdę, a po mnie pieśń zostanie. Wydawnictwo pokonkursowe XXXV edycji Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka, Lublin
• 2007: Odnajdę wieczność w kroplach rosy, Lublin
• 2009: Na skibie czarnej serce swoje złożę, Lublin
• 2010: Piszę wiersze matczyną mową sękatą bólem. Wydawnictwo pokonkursowe XXXIX edycji Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Jana Pocka, Lublin

Nagrody i wyróżnienia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[3]
• Nagroda im. Oskara Kolberga, przyznana w 1998^[5]
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
• Krzyż Zesłańców Sybiru^[3]
• Honorowy Obywatel Zwierzyńca – marzec 2008^[2]

Przypisy