Wiechlinostrzewa fioletowa
 | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | eukarionty | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||||
| Klasa | Magnoliopsida | ||||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||||
| Rząd | wiechlinowce | ||||
| Rodzina | wiechlinowate | ||||
| Rodzaj | wiechlinostrzewa | ||||
| Gatunek | wiechlinostrzewa fioletowa | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen Lejeunia, n.s., 110: 56 (1983)[3] | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
Wiechlinostrzewa fioletowa, wiechlina fioletowa[4] (Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen[a]) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych (Poaceae)[3].
Rozmieszczenie geograficzne
Występuje tylko w górach Europy Środkowej i Południowej (Pireneje i góry Półwyspu Iberyjskiego, Masyw Centralny, Alpy, Apeniny, góry Półwyspu Bałkańskiego i Karpaty) oraz na Sycylii, Korsyce i w południowej Grecji. Niektóre źródła podają, że występuje również w Turcji (na Kaukazie)[5], jednakże według badaczy rosyjskich jest to odrębny gatunek[6].
W Polsce jest to roślina rzadka, rośnie tylko na trzech stanowiskach w Karpatach. Dwa z nich znajdują się w Tatrach (Dolina Smytnia i Polana na Stołach), jedno w Bieszczadach na Bukowskiej Kopie. Stanowisko na Polanie na Stołach jest pochodzenia synantropijnego, wiechlinostrzewa rośnie tutaj bowiem w okolicy dawnych poletek doświadczalnych, na których na początku XX wieku wysiewano nasiona pochodzące z Alp. Również synantropijnego pochodzenia była populacja na Hali Długiej w Gorcach (zdziczała w miejscu dawnych poletek doświadczalnych). Gdy jednak utworzono tutaj park narodowy, zlikwidowano wypas, co prawdopodobnie spowodowało jej wyginięcie wskutek zmian sukcesyjnych roślinności[6].
Morfologia
- Pokrój
- Roślina tworząca gęste kępy o sztywnych, cienkich źdźbłach do 50 cm wysokości[6].
- Liście
- Szczecinowate, szarozielone, szorstkie, szerokości ok. 0,5 mm. Języczek liściowy długi[7]
- Kwiaty
- Zebrane w 3-4 kwiatowe kłoski o długości 5-7 mm, te z kolei zebrane w luźną wiechę. Obydwie plewy trójnerwowe. Plewka dolna ma długość około 4 mm, słabo wykształconą linię grzbietową i krótką ość. Na grzbiecie jest naga, u nasady słabo owłosiona. Ma dwuzębny szczyt[7].
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit, oreofit. Rośnie w murawach naskalnych na podłożu bezwapiennym. Kwitnie w lipcu. Liczba chromosomów 2n=14[6].
Zagrożenia
Według klasyfikacji IUCN gatunek zagrożony wymarciem (kategoria EN)[6]. Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[8] w grupie gatunków rzadkich, potencjalnie zagrożonych (kategoria zagrożenia R). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)[9]. W Polskiej czerwonej księdze roślin także umieszczona w kategorii EN (zagrożony)[10]. Wszystkie trzy istniejące w Polsce stanowiska tego gatunku znajdują się na obszarach parków narodowych (Tatrzańskiego i Bieszczadzkiego). Liczą tylko po kilkadziesiąt osobników. Wymagają monitoringu i ochrony czynnej. Populacja w Dolinie Smytniej jest zagrożona przez zarastanie jej stanowisk kosodrzewiną.
Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.
Uwagi
- ↑ W „Vascular plants of Poland” (2020) gatunek występuje pod nazwą Bellardiochloa violacea (Bellardi) Chiov. Według Plants of the World online nazwa ta uznana została za synonim w 2006 przez World Grass Species - Synonymy database.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-03] (ang.).
- ↑ a b c Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-03].
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 41, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
- ↑ a b c d e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
