Wierzba wykrojona

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

wierzbowate

Rodzaj

wierzba

Gatunek

wierzba wykrojona

Nazwa systematyczna

Salix retusa L.
Syst. Nat. ed.10 1287 1759^[3]

Synonimy

Salix kitaibeliana Willd.

Multimedia w Wikimedia Commons

Wierzba wykrojona^[4], wierzba Kitaibela (Salix retusa) – gatunek rośliny należący do rodziny wierzbowatych. Rodzimym obszarem jej występowania są góry Europy. W Polsce roślina rzadka, występuje głównie w Tatrach^[5].

Morfologia

Pokrój: Bardzo mały, płożący się krzew alpejski, tzw. krzewinka szpalerowa z gałązkami przylegającymi do ziemi lub skał^[5].

Pędy: Gałązki krótkie i gęsto rozgałęzione, pomiędzy nimi nieliczne długie, prętowate pędy. Pędy nagie, zwykle wyraźnie połyskujące. Pąki wypukłe, okryte pojedynczą łuską, zupełnie tępe, drobne i liczne, nie zwężone u nasady^[5]

Liście: Liście dość grube, odwrotnie jajowate, klinowato zwężające się, na końcach lekko wycięte lub tępe, rzadko lekko zaostrzone. Blaszki liściowe o długości 1-2,5 cm, żywozielone, połyskujące, o orzęsionych brzegach, nieowłosione. Nerwy boczne w liczbie 3-4 wyrastają wyraźnie skośnie, na spodniej stronie słabo widoczne. Przylistki odpadają bardzo szybko, tak, że przeważnie nie obserwuje się ich na pędach^[6]^[6].
Kwiaty: Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kotki o nieodpadających łuskach. Kotki, mające wraz z ulistnionym trzonkiem 1-3 cm długości wyrastają jednocześnie z liśćmi. Kwiaty męskie mają po dwa miodniki o nierównej wielkości i dwa wolne pręciki. Kotki żeńskie o łuskach jednobarwnych. Kwiaty żeńskie mają dwa miodniki, słupek nagi, z krótką szyjką na szypułce o długości 0,5 mm (czasami do 1,5 mm)^[6].

Morfologia
Kwitnące pędy
Dojrzewające mieszki z nasionami

Biologia i ekologia

Rozwój: roślina wieloletnia. Jest owadopylna, kwitnie w lipcu. Nasiona rozsiewane przez wiatr.
Siedlisko: roślina wysokogórska (oreofit). Wszędzie występuje tylko w górach, w Europie na wysokości 1500–2500 m n.p.m.^[7]. Występuje w kosówce i piętrze alpejskim, głównie na podłożu wapiennym. Rośnie na skałkach, murawach, wyleżyskach, w miejscach chłodnych o wilgotnym powietrzu.
W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Arabidetalia coeruleae i Ass. Salicetum retuso-reticulatae^[8].
W górach pełni ważną rolę; dzięki rozległemu i mocnemu systemowi korzeniowemu i płożących się pędach łączy odłamki skalne zapobiegając erozji zboczy^[9].

Zmienność

W Polsce występuje jeszcze podgatunek – wierzba Kitaibela (Salix retusa ssp. kitaibeliana), przez niektórych uważany za odrębny gatunek. Ma on bardzo podobną budowę, jest tylko około dwukrotnie większy i liście jego mogą być słabo zaostrzone. Występuje w takim samym środowisku jak typowy gatunek.
Czasami można spotkać różniące się od typowej formy, trudne do oznaczenia mieszańce z w. oszczepowatą, w. zielną, w. żyłkowaną, w. dwubarwną^[6].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Paweł Skawiński, Tomasz Zwijacz-Kozica: Tatrzański park narodowy. Warszawa: Elipsa, 2005. ISBN 83-7073-408-1.

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Kraków: Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.

Identyfikatory zewnętrzne (takson):