Willem Janszoon

Willem Janszoon (także Willem Jansz, Willem Janssen, ur. ok. 1570, zm. 1630) – holenderski podróżnik i odkrywca, nawigator[1], znany jako kapitan pierwszej europejskiej wyprawy, która dotarła do wybrzeża Australii[2] (półwysep Jork)[3].

Australia i Australonezja w XVII wieku

Pracował dla Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej[1].

18 listopada[4] 1605 roku na pokładzie jachtu Duyfken(inne języki) udał się w podróż z Bantamu w poszukiwaniu Nowej Gwinei[5]. Po przemierzeniu Morza Arafura wpłynął do Zatoki Karpentaria[2].

Statek Janszoona noszący nazwę Duyfken (co znaczy po polsku Gołąbek[6]) odkrył wybrzeże Australii u ujścia szerokiej na 2 km rzeki Pennefather (miasto Weipa w stanie Queensland)[7].

Na brzegu Pennefather odbyło się lądowanie[7], załoga Duyfkena była pierwszymi białymi stawiającymi stopy na australijskim gruncie. W czasie swej podróży Janszoon naniósł na mapy prawie 320 kilometrów wybrzeża[7], wpłynął nawet w cieśninę Torresa na parę miesięcy przed jej odkryciem przez Portugalczyków. Sądził jednak, że ląd należy do Nowej Gwinei[3][1][6].

Z powodu kończących się zapasów i śmierci 9 członków załogi, zabitych przez natywnych mieszkańców, zdecydował się na powrót na wysokości (nazwanego przez siebie) przylądka Keer Weer (w wolnym tłumaczeniu Znowu Zakręt; zachodnia część półwyspu Jork)[1][6].

Odkryte przez siebie ziemie nazwał Nieu Zelandt[8], ale nazwa ta nie przyjęła się. Została za to użyta później przez Abla Tasmana na nazwanie odkrytej przez niego wyspy – Nowa Zelandia.

Istnieje wiele teorii na temat jeszcze wcześniejszego odkrycia Australii przez żeglarzy z Chin, Francji czy Portugalii, ale wyprawa Janszoona to pierwsze udokumentowane i bezsporne odkrycie tego kontynentu.

Przypisy

  1. ↑ a b c d Willem Jansz [online], Store norske leksikon, 15 marca 2022 [dostęp 2023-03-19]  (norw.).
  2. ↑ a b J.W.J.W. Forsyth J.W.J.W., Janssen, Willem (?–?), Canberra: National Centre of Biography, Australian National University, 1967 (Australian Dictionary of Biography) [dostęp 2023-02-26]  (ang.).
  3. ↑ a b Janszoon Willem, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-03-19] .
  4. ↑ EdwardE. Brooke-Hitching EdwardE., The golden atlas : the greatest explorations, quests and discoveries on maps, London 2018, ISBN 978-1-4711-6682-2, OCLC 1020867741 [dostęp 2023-03-21] .
  5. ↑ Willem Jansz, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2023-03-19]  (ang.).
  6. ↑ a b c Willem JANSZOON (Jansz) (c.1570-after 1629) [online], Project Gutenberg Australia [dostęp 2023-03-20] .
  7. ↑ a b c Australian Discovery [online], Project Gutenberg Australia [dostęp 2023-03-20] .
  8. ↑ Lalita Rāṇā ĀtaśaL.R.Ā. Bhāratīya Lalita Rāṇā ĀtaśaL.R.Ā., Geographical thought : a systematic record of evolution, New Delhi: Concept Pub. Co, 2008, s. 123, ISBN 81-8069-536-0, OCLC 277278952 [dostęp 2023-03-21] .

Linki zewnętrzne

  • T.D.T.D. MUTCH T.D.T.D., The First Discovery of Australia. With an account of the Voyage of the "Duyfken" and the Career of Captain Willem Jansz., Project Gutenberg Australia, 1942 [dostęp 2023-03-20]  (ang.).
  • J.E.J.E. Heeres J.E.J.E., The Part Borne by the Dutch in the Discovery of Australia 1606-1765, Project Gutenberg Australia, 1899 [dostęp 2023-03-20]  (ang.).
  • 1 The Little Dove, [w:] EvanE. McHugh EvanE., 1606: An Epic Adventure, UNSW Press, 2006, s. 1-14, ISBN 978-0-86840-866-8 [dostęp 2023-03-21]  (ang.).
Kontrola autorytatywna (osoba):
  • ISNI: 0000000426585393
  • VIAF: 306340038
  • GND: 1275163912
  • SUDOC: 190042206
  • NLA: 52238844
  • DBNL: jans298
  • PLWABN: 9811310154305606
  • WorldCat: viaf-306340038
Encyklopedia internetowa:
  • PWN: 3916887
  • Britannica: biography/Willem-Jansz
  • SNL: Willem_Jansz