Wołodymyr Wynnyczenko

Wołodymyr Wynnyczenko

Data i miejsce urodzenia	16 lipca?/28 lipca 1880 Jelizawetgrad, gubernia katerynosławska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	6 marca 1951 Mougins, Francja
Premier Ukraińskiej Republiki Ludowej
Okres	od 28 czerwca 1917 (jako przewodniczący Generalnego Sekretariatu Ukraińskiej Centralnej Rady, od 20 listopada 1917 rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej) do 30 stycznia 1918
Przynależność polityczna	Ukraińska Socjal-Demokratyczna Partia Robotnicza
Poprzednik	funkcja utworzona
Następca	Wsewołod Hołubowycz
Przewodniczący Dyrektoriatu (prezydent) Ukraińskiej Republiki Ludowej
Okres	od 14 grudnia 1918 do 13 lutego 1919
Poprzednik	funkcja utworzona, Pawło Skoropadski jako hetman Państwa Ukraińskiego
Następca	Symon Petlura
Multimedia w Wikimedia Commons

Wołodymyr Kyryłowycz Wynnyczenko (ukr. Володимир Кирилович Винниченко, ur. 16 lipca^?/28 lipca 1880 w Jelizawetgradzie, zm. 6 marca 1951 w Mougins) – ukraiński polityk lewicowy, pisarz. Przewodniczący Sekretariatu Generalnego Ukraińskiej Centralnej Rady (1917), pierwszy premier Ukraińskiej Republiki Ludowej i sekretarz (minister) spraw wewnętrznych. Po jej restytucji od 14 grudnia 1918 do 13 lutego 1919 przewodniczący Dyrektoriatu (prezydent) URL. Autor pierwszej ukraińskiej powieści fantastycznej Сонячна машина (pol. Słoneczna maszyna) (1928).

Biografia i działalność polityczna

Urodził się w rodzinie chłopskiej. Po ukończeniu gimnazjum i zdaniu egzaminów rozpoczął studia na wydziale prawa Uniwersytetu Kijowskiego. W 1902 wstąpił do Ukraińskiej Partii Rewolucyjnej (RUP). Zajmował się w niej pracą propagandową wśród chłopstwa i robotników. W 1903 został aresztowany i usunięty z uniwersytetu. Dwukrotnie udało mu się uciec z więzienia. Udał się na emigrację. W 1914 wrócił do Rosji i pod przybranym nazwiskiem mieszkał w Moskwie do 1917 roku.

Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu został wybrany zastępcą przewodniczącego Centralnej Rady. Od 15 czerwca 1917 do 22 stycznia 1918 był szefem Generalnego Sekretariatu Ukraińskiej Republiki Ludowej – organu wykonawczego Centralnej Rady. 22 stycznia 1918 w swoim czwartym uniwersale Rada ogłosiła pełną niepodległość Ukrainy. 30 stycznia 1918 podał się do dymisji wraz z całym swym gabinetem.

W okresie Hetmanatu stał w opozycji do hetmana Pawła Skoropadskiego. Po jego obaleniu, od 14 grudnia 1918 był przewodniczącym Dyrektoriatu URL. Zdobycie Kijowa przez Armię Czerwoną (5 lutego 1919 r.) i konflikt z Symonem Petlurą doprowadziły do dymisji Wynnyczenki 13 lutego 1919.

Wyemigrował wtedy do Austrii. W Wiedniu zorganizował emigracyjną grupę ukraińskich komunistów. W maju 1920 udał się do Moskwy, gdzie zaproponowano mu stanowisko wiceprzewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej wraz z posadą komisarza ludowego do spraw polityki zagranicznej, jednak odmówił. Po upadku Francji i jej okupacji przez III Rzeszę trafił do obozu koncentracyjnego. Zmarł w 1951 roku w Prowansji.

Dorobek literacki

Wynnyczenko wprowadził do swojej prozy i dramatu innowacyjne koncepcje modernistyczne. Debiutował w 1902 roku nowelą Krasa i syła, wydana na łamach kijowskiego czasopisma Kijewskaja Starina.

Dorobek literacki Wynnyczenki to między innymi:

• Dramaty:

Memento (1909), Bazar (1910), Brechnia (1910), Czorna pantera i biłyj wedmid' (1911)

• Powieści:

Zapysky kyrpatoho Mefistofela (1917), Choczu (1917), Soniaszna maszyna (1928) – powieść utopijna, Słowo za toboju, Staline (1971) – powieść rozrachunkowa, wydana po śmierci autora.

Zobacz też

• Ukraińskie gabinety rządowe 1917-1926

Bibliografia, linki

• Biografia na oficjalnej stronie rządu Ukrainy
• Юрій Шаповал Винниченко без брому, День 25.03.2011 Nr 52, (2011)