Wrzosiec

Wrzosiec

Wrzosiec bagienny (po lewej) i popielaty (po prawej)
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Rodzaj	wrzosiec
Nazwa systematyczna
Erica L. Sp. Pl. 352. 1753
Typ nomenklatoryczny
Erica cinerea L.[3]
Synonimy Acrostemon Klotzsch Anomalanthus Klotzsch Apogandrum Neck. Arachnocalyx Compton Arsace Fourr. Blaeria L. Blepharophyllum Klotzsch Bruckenthalia Rchb. Callista D.Don Ceramia D.Don Chlorocodon Fourr. Chona D.Don Coccosperma Klotzsch Codonanthemum Klotzsch Codonostigma Klotzsch ex Benth. Coilostigma Klotzsch Comacephalus Klotzsch Dasyanthes D.Don Desmia D.Don Ectasis D.Don Eleutherostemon Klotzsch Eremia D.Don Eremiella Compton Eremiopsis N.E.Br. Eremocallis Salisb. ex Gray Ericinella Klotzsch Ericodes Kuntze Ericoides Heist. ex Fabr. Eriodesmia D.Don Eurylepis D.Don Euryloma D.Don Eurystegia D.Don Finckea Klotzsch Grisebachia Klotzsch Gypsocallis Salisb. ex Gray Hexastemon Klotzsch Kolbia Adans. Lagenocarpus Klotzsch Lamprotis D.Don Lepterica N.E.Br. Lophandra D.Don Lopherina Neck. ex A.Juss. Macnabia Benth. ex Endl. Macrolinum Klotzsch Microtrema Klotzsch Mitrastylus Alm & T.C.E.Fr. Nabea Lehm. ex Klotzsch Nagelocarpus Bullock Octogonia Klotzsch Octopera D.Don Omphalocaryon Klotzsch Pachycalyx Klotzsch Pachysa D.Don Pentapera Klotzsch Philippia Klotzsch Pilopus Raf. Plagiostemon Klotzsch Platycalyx N.E.Br. Salaxis Salisb. Scyphogyne Decne. Simocheilus Klotzsch Stokoeanthus E.G.H.Oliv. Sympieza Licht. ex Roem. & Schult. Syndesmanthus Klotzsch Syringodea D.Don Tetralix Zinn Thamnium Klotzsch Thamnus Klotzsch Thoracosperma Klotzsch Tristemon Klotzsch[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wrzosiec (Erica L.) – rodzaj roślin z rodziny wrzosowatych. Obejmuje ok. 840 gatunków^[4]. Ogromna większość występuje w Afryce – 760 gatunków rośnie w Afryce Południowej, 50 na Madagaskarze, 22 w górach wschodniej Afryki, pojedyncze na Wyżynie Abisyńskiej oraz innych wyżynach i górach Afryki zachodniej i równikowej. W basenie Morza Śródziemnego – w północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie oraz w Europie rosną w sumie 23 gatunki. Najdalej na północ – do Półwyspu Skandynawskiego i Islandii sięga wrzosiec bagienny Erica tetralix^[5] – jedyny przedstawiciel rodzaju rodzimy w Polsce^[6]. Liczne gatunki rosną na glebach kwaśnych, w tym bagiennych, ale niektóre rozwijają się na glebach powstających ze skał wapiennych. Liczne gatunki przystosowały się do oddziaływania pożarów. Kwiaty zapylane są zwykle przez pszczoły, część gatunków afrykańskich o większych kwiatach zapylana jest przez nektarniki^[7].

Są to rośliny miododajne, liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne. Wykorzystywane jest ich drewno do sporządzania wyrobów galanteryjnych^[7].

Morfologia

Pokrój

Wiecznie zielone krzewy lub krzewinki, rzadko niewielkie drzewa osiągające do 6 m wysokości^[7][8]. Pędy nagie lub owłosione, zwykle silnie rozgałęzione, płożące, wzniesione prosto lub rozpościerające się^[9]. Włoski pojedyncze, rozgałęzione lub z gruczołkiem na końcu^[8].

Liście

Okółkowe (zwykle po 3–5^[8]), czasem skrętoległe^[9][7]. Skórzaste^[9], drobne (od 2 do 10 mm długości), igiełkowate, z mocno podwiniętymi brzegami^[8].

Kwiaty

Skupione w szczytowe lub kątowe kwiatostany różnego typu (baldachy, grona, wiechy^[9] i pęczki^[8]). Kwiaty są obupłciowe i promieniste^[9], zwykle drobne i rurkowate^[7], czasem dzwonkowate, dzbanuszkowate do kulistych^[8]. Kielich składa się z 4–5 zrośniętych u nasady działek^[7], często drobnych^[8], czasem okazałych, ale zawsze krótszych od korony^[9], zielonych lub takiej samej barwy jak korona, nagich lub owłosionych^[8]. Korona jest trwała, złożona z 4–5 płatków zrośniętych niemal na całej długości, rzadziej tylko do połowy^[9]. Pręcików jest 10, ich pylniki mają lub nie przydatki, otwierają się porami. Zalążnia z powodu fałszywych przegród jest pozornie 10-komorowa. Szyjka słupka jest prosta i cienka, krótsza od korony lub z niej wystająca, zakończona nitkowatym, stożkowatym lub główkowatym znamieniem^[9].

Owoce

Suche torebki zamknięte w trwałej, zaschniętej koronie. Nasiona są liczne i drobne^[7][8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Należy do plemienia Ericeae, podrodziny Ericoideae, rodziny wrzosowatych Ericaceae^[2][10]. Wszystkie gatunki afrykańskie mają wspólnego przodka z wrzoścem drzewiastym Erica arborea, a gatunki śródziemnomorsko-europejskie tworzą serię kladów bazalnych dla obszernej grupy gatunków afrykańskich^[5].

Wykaz gatunków

 Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju wrzosiec.

Zastosowanie

Liczne gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne. Są roślinami miododajnymi. Drewno wykorzystywane jest do wytwarzania galanterii drewnianej. Korzeń wrzośca drzewiastego (E. arborea) stanowi materiał do wyrobu fajek^[7].

Gatunki i mieszańce częściej uprawiane^[11]

• Erica arborea L. – wrzosiec drzewiasty
• Erica baueri Andrews
• Erica canaliculata Andrews
• Erica carnea L. – wrzosiec krwisty, w. czerwony, w. wiosenny
• Erica ciliaris L. – wrzosiec orzęsiony
• Erica cinerea L. – wrzosiec popielaty, w. szary
• Erica ×darleyensis – wrzosiec darlejski
• Erica erigena R. Ross – wrzosiec purpurowy
• Erica gracilis J.C. Wendl. – wrzosiec delikatny
• Erica mackayana Bab.
• Erica ×stuartii (Macfarl.) Mast.
• Erica vagans L. – wrzosiec rozpierzchły
• Erica ×williamsii Druce – wrzosiec Williamsa

Uprawa

Dla większości gatunków najbardziej odpowiednie jest podłoże przepuszczalne, bezwapienne, o odczynie od kwaśnego do obojętnego^[11]. Rozmnaża się przez sadzonki zielne z piętką (kawałkiem zeszłorocznego pędu), odkłady, kopczykowanie, rzadko przez siew. Po przekwitnieniu wskazane jest przycinanie pędów.

Przypisy