Wyka lędźwianowata

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

wyka

Gatunek

wyka lędźwianowata

Nazwa systematyczna

Vicia lathyroides L.
Sp. Pl.: 736 (1753)^[3]

Synonimy
Cracca pauciflora (C.Presl) Gennari Ervum lathyroides (L.) Stank. Ervum soloniense L. Lens soloniensis (L.) Vines & Druce Vicia angustifolia Hohen. Vicia arenivaga Lamotte Vicia minima Gilib. Vicia multicaulis Wallr. Vicia pauciflora C.Presl Wiggersia lathyroides (L.) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb. Wiggersia minima Alef.^[3]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[4]

najmniejszej troski

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Wyka lędźwianowata (Vicia lathyroides L.) – gatunek rośliny należący do rodziny bobowatych. Występuje w Europie, zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce. W Polsce rośnie głównie w zachodniej części kraju. Jest to drobna, roczna lub dwuletnia roślina kwitnąca wiosną. Rośnie w miejscach suchych.

Rozmieszczenie geograficzne

Zwarty zasięg gatunku obejmuje Europę Zachodnią i Środkową – od Francji i Wielkiej Brytanii po zachodnią Polskę, Rumunię, Bułgarię i północną Grecję. Poza tym obszarem spotykany na rozproszonych stanowiskach w Europie Północnej wzdłuż wybrzeży Morza Bałtyckiego po Finlandię na północy, na Krymie, w rejonie Kaukazu, w Azji Mniejszej, w Grecji i na wyspach Morza Śródziemnego, na Półwyspie Iberyjskim oraz w Algierii i Maroku^[5]. Jako gatunek introdukowany rośnie w zachodniej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych oraz na Nowej Zelandii^[3]^[5].

W Polsce gatunek jest dość rozpowszechniony w zachodniej połowie kraju, poza tym rośnie na pojedynczych, rozproszonych stanowiskach, głównie w dolinie Wisły i Bugu^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna osiągająca od kilku do 25 cm długości, o wątłym korzeniu i pędzie mniej lub bardziej pokrytym krótkimi i miękkimi włoskami (czasem nagim), rozgałęzionym od nasady. Łodygi rozesłane lub podnoszące się^[7].
Liście: Pierzasto parzyście złożone, przy czym dolne tylko z jedną lub dwiema parami listków, a górne z dwiema–trzema, rzadko czterema parami. Dolne liście zakończone są krótkim kończykiem, a górne nierozgałęzionym wąsem. Listki osiągają od 2 do 15 mm długości, przy czym dolne są szerokie – odwrotnie sercowate lub jajowate, a górne silniej wydłużone do eliptycznych, na szczycie ucięte lub zaokrąglone, z krótkim ostrym koniuszkiem. Przylistki u nasady liścia niewielkie, całobrzegie^[7].
Kwiaty: Wyrastają pojedynczo w kątach liści i są prawie siedzące. Osiągają od 5 do 8 mm długości. Kielich lejkowato-dzwonkowaty, zielony i owłosiony, w dole zrosłodziałkowy, w górze z wolnymi, lancetowatymi ząbkami o zbliżonej długości. Korona kwiatu fioletowa. Żagielek jajowatookrągławy, na szczycie wycięty, skrzydełka zbliżone do niego długością, łódeczka zaokrąglona i niebieskofioletowa na końcu, krótsza od kielicha. Pręciki zrośnięte w wiązkę. Słupek krótki i gruby^[7].
Owoce: Odstające, czerniejące w miarę dojrzewania strąki, równowąskie, z ostrym dzióbkiem, osiągające do 25 mm długości i ok. 3–3,5 mm szerokości. Zawierają 5–10 nasion o kształcie sześciennym, o powierzchni brodawkowanej i czerwonobrunatnej, o długości ok. 0,9 do 1,9 mm^[7].

Liście w dole pędu
Przylistek
Kwiaty
Owoce

Gatunki podobne: Pojedyncze, siedzące kwiaty ma wyka wąskolistna, zajmująca też podobne siedliska. Różni się ona dłuższymi (ponad 12 mm), bardziej purpurowymi kwiatami; górne jej liście mają po 4–7 par równowąskich listków (dolne jednak też bywają szersze i tylko z 1–3 parami listków); przylistki są ząbkowane; nasiona osiągają ponad 2 mm średnicy^[7]^[8].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Kwitnie od kwietnia do czerwca^[8]^[7]. Liczba chromosomów: 2n = 12^[8].

Rośnie w miejscach suchych, na trawiastych stokach, przydrożach, w suchych lasach^[7]. Gatunek charakterystyczny dla związku zespołów muraw napiaskowych Vicio lathyroidis-Potentillion^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-30] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Vicia lathyroides L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-30].
↑ Vicia lathyroides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Vicia lathyroides. [w:] Den Virtuella Floran [on-line]. [on-line]. Naturhistoriska riksmuseet. [dostęp 2020-12-30].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 584, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Władysław Szafer, Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Tom VIII. Warszawa: PAN, PWN, 1959, s. 157-158.
↑ ^a ^b ^c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 265. ISBN 978-83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 119. ISBN 83-01-14439-4.