Wyrocznie sybillińskie

Wyrocznie sybillińskie – spisane w języku greckim^[1] żydowsko-chrześcijańskie księgi apokryficzne, inspirowane Księgami sybillińskimi. Zachowany do obecnych czasów zbiór został zredagowany w VI wieku i składa się z 4230 archaizowanych heksametrów, podzielonych na 14 (12^[a]) ksiąg^[2].

Historia

Zainspirowani rzymską literaturą sybillińską zhellenizowani Żydzi wprowadzili postać własnej Sybilli Sabejskiej. Miała być ona córką Noego i znać imię Boga. Korzystając z postaci własnej Sybilli aleksandryjscy Żydzi rozpoczęli w II wieku p.n.e. spisywanie na kanwie oryginalnych tekstów pogańskich własnych ksiąg sybillińskich, przeredagowanych w duchu monoteizmu^[2].

W pierwszych wiekach naszej ery żydowskie księgi sybillińskie zostały przeredagowane przez autorów chrześcijańskich w duchu nowej wiary^[1].

Treść i datacja

Za najstarszą z ksiąg Wyroczni sybillińskich uchodzi żydowska księga 3^[1], datowana na I wiek p.n.e.^[3]; zawiera apologię monoteizmu i proroctwa mesjańskie^[2]. Księgi 1 i 2 powstały prawdopodobnie na początku naszej ery jako księgi żydowskie, w obecnym kształcie zawierają jednak wstawione w II wieku interpolacje chrześcijańskie; ich treścią jest historia świata od stworzenia do przyszłego upadku Rzymu^[2]. 4 księga powstała około roku 80, księga 5 kilkadziesiąt lat później^[3]; zawierają one żydowskie poglądy na temat dziejów Rzymu i nie noszą śladów redakcji chrześcijańskiej^[2].

W III wieku powstała księga 6^[3], będąca zaledwie 28-wierszowym hymnem na cześć Chrystusa^[2]. Gnostycyzująca^[2] księga 7 pochodzi z II wieku^[3]. Księga 8, w znacznej części rękopisów zawierająca także księgi 9 i 10, pochodzi z końca II wieku^[3] i jest utworem w całości chrześcijańskim, opowiadającym o wcieleniu Jezusa^[2]. Księga 11 datowana jest na przełom er^[3].

Trzy końcowe księgi są tekstami najpóźniejszymi; pierwsze dwie datowane są na wiek III^[3], księga 14 na wiek IV^[2] lub nawet późniejszy okres^[3].

Uwagi

Przypisy