Zatoka moczowo-płciowa

Zatoka moczowo-płciowa
Urogenital sinus
sinus urogenitalis
Ilustracja
Zatoka moczowo-płciowa u dziewięcioipółtygodniowego płodu żeńskiego (zatoka moczowo-płciowa w dolnej części rysunku)
Prekursor

kloaka

Zatoka moczowo-płciowa (łac. sinus urogenitalis) – narząd okresu embrionalnego powstający w 6 tygodniu życia płodowego z kloaki i po 12. tygodniu przekształcający się w pęcherz moczowy, cewkę moczową oraz zależnie od płci przedsionek pochwy u kobiet i gruczoł krokowy u mężczyzn.

Powstanie zatoki moczowo-płciowej

W okresie od czwartego do siódmego tygodnia życia płodowego[1] rozrost komórek mezenchymy w okolicy odejścia omoczni od jelita pierwotnego, w przedniej (moczowo-płciowej) części steku, powoduje przemieszczenie entodermy w stronę błony stekowej[2], stopniowo wytwarzając przegrodę moczowo-odbytową (łac. septum urorectale[3]). W trakcie wzrostu przegrody moczowo-odbytowej wyrastają z niej w kierunku palczaste wypustki tworzące zagłębienia w bocznych ścianach steku, które podczas stopniowego rozrastania łączą się ze sobą tworząc w szóstym tygodniu życia płodowego litą przegrodę dzielącą stek na dwie części, przednią zatokę moczowo-płciową (łac. sinus urogenitalis[4]) i tylną odbytnicę (łac. rectum[3]) (in. kanał prostniczo-odbytniczy[2], kanał odbytowo-odbytniczny[1])[5]. Miejsce zrośnięcia przegrody moczowo-odbytowej z błoną stekową tworzy trzon krocza (łac. corpus perinei[6])[2][6].

Budowa zatoki moczowo-płciowej

Zatoka moczowo-płciowa jest dzielona przez wnikające przewody śródnercza[7] na trzy części[8][9]:

  • część głowowa (pęcherzowo-cewkowa)[8] lub pęcherzowa[9], zlokalizowana powyżej odejścia przewodów śródnercza[8],
  • część miednicza[8][9], niewielki fragment zlokalizowany w części środkowej[8],
  • część ogonowa[8] lub prąciowa (płciowa)[8][9], zlokalizowana poniżej odejścia przewodów śródnercza[8].

Przekształcenia zatoki moczowo-płciowej

Część głowowa zatoki moczowo-płciowej przekształca się u obu płci w pęcherz moczowy, który w początkowym okresie łączy się z omocznią, oraz u kobiet w dolną część cewki moczowej, natomiast u mężczyzn w górną część odcinka sterczowego cewki moczowej[8]. Trójkąt pęcherza najpierw pokrywa nabłonek pochodzący z mezodermy, który następnie zostaje zastąpiony przez nabłonek zatoki moczowo-płciowej[8]. Część ogonowa zatoki moczowo-płciowej przekształca się w przedsionek pochwy u kobiet i dolną część odcinka sterczowego oraz część gąbczastą cewki moczowej u mężczyzn[8].

Zatoka moczowo-płciowa jest prekursorem dla następujących struktur:

  • u obu płci
    • pęcherz moczowy[9]
  • u kobiet
    • cewka moczowa[9]
    • nabłonek pochwy[10]
    • przedsionek pochwy[11]
    • guzek zatokowy (Müllera) w wyniku zetknięcia z kanałem maciczno-pochwowym[10]
    • nabłonek błony dziewiczej[12][13]
    • gruczoły przedsionkowe większe[13]
  • mężczyzn
    • cewka moczowa z wyjątkiem dołka łódkowatego cewki oraz ujścia zewnętrznego cewki[8]
    • łagiewka sterczowa[9]
    • obwodowa część gruczołu krokowego[9][14]
    • gruczoły opuszkowo-sterczowe[9]

Wady wrodzone

Anatomia zatoki moczowo płciowej, cewka moczowa i pochwa tworzą wspólny kanał. Lewy rysunek – wysokie połączenie, prawy rysunek – niskie połączenie[15]

Zatoka moczowo-płciowa jest wadą wrodzoną, w której cewka moczowa i pochwa tworzą wspólny kanał[15][16]. Wada ta często towarzyszy wrodzonemu przerostowi nadnerczy[16]. Podział stopnia zaawansowania tej wady wprowadzony przez szwajcarskiego lekarza Andreę Pradera opiera się na stopniu maskulinizacji narządów płciowych[17], podział chirurgiczny na miejscu połączenia cewki moczowej i pochwy, natomiast wprowadzony w 1986 roku podział PVE opiera się na rozmiarze prącia, lokalizacji połączenia cewki moczowej i pochwy względem pęcherza moczowego i krocza oraz wyglądu zewnętrznych narządów płciowych[18][19].

Przypisy

  1. ↑ a b Bartel 2016 ↓, s. 402.
  2. ↑ a b c publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Jan Karol Wolski. Embriogeneza wynicowanego pęcherza moczowego.. „Urologia Polska”. 47 (1a), 1994. 
  3. ↑ a b Bochenek i Reicher 1992 ↓, s. 262.
  4. ↑ Bochenek i Reicher 1992 ↓, s. 483.
  5. ↑ Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 142-143.
  6. ↑ a b Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 143.
  7. ↑ Bartel 2016 ↓, s. 404.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l Bartel 2016 ↓, s. 405.
  9. ↑ a b c d e f g h i Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 152.
  10. ↑ a b Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 161.
  11. ↑ Bartel 2016 ↓, s. 425.
  12. ↑ Moore, Persaud i Torchia 2015 ↓, s. 162.
  13. ↑ a b Bartel 2016 ↓, s. 421.
  14. ↑ Bartel 2016 ↓, s. 406.
  15. ↑ a b publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać JA. Leslie, MP. Cain, RC. Rink. Feminizing genital reconstruction in congenital adrenal hyperplasia.. „Indian J Urol”. 25 (1), s. 17-26, 2009. DOI: 10.4103/0970-1591.45532. PMID: 19468424. (ang.). 
  16. ↑ a b SI.S. Khemchandani SI.S., Continent cutaneous diversion and external genitalia reconstruction in a child with severe variety urogenital sinus and ambiguous genitalia., „J Indian Assoc Pediatr Surg”, 20 (2), s. 84-6, DOI: 10.4103/0971-9261.151554, PMID: 25829673, PMCID: PMC4360461  (ang.).
  17. ↑ Andrea von Prader. Der genitalbefund beim pseudohermaproditus feminus des kongenitalen adrenogenitalen syndromes. „Helv Pediatr Acta”, s. 231–248, 1954. (niem.). 
  18. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Czesław Szymkiewicz, Mieczysław Śmigielski, Marek Pędich. Badanie endoskopowe i genitografia u dzieci.. „Urologia Polska”. 37 (3), 1984. 
  19. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać RC. Rink, MC. Adams, R. Misseri. A new classification for genital ambiguity and urogenital sinus anomalies.. „BJU Int”. 95 (4), s. 638-42, 2005. DOI: 10.1111/j.1464-410X.2005.05354.x. PMID: 15705095. 

Bibliografia

  • Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka. T. I. Warszawa: PZWL, 1992. ISBN 83-200-1461-1.
  • Hieronim Bartel: Embriologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2016. ISBN 978-83-200-3934-4.
  • Keith L. Moore, T.V.N. Persaud, Mark G. Torchia: Embriologia i wady wrodzone. Wrocław: Edra Urban&Partner, 2015. ISBN 978-83-65195-62-3.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.