Ziemia (ekonomia)

Ten artykuł od 2008-10 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ziemia – jeden z czynników produkcji^[1]. Do ziemi zaliczamy przestrzeń fizyczną i surowce naturalne, które nie są efektem świadomej działalności człowieka^[1]. Kiedy surowce naturalne (np. ropa czy gaz) dzięki działalności człowieka są wydobywane spod powierzchni ziemi i przesyłane do dalszego użycia, to stają się dobrami kapitałowymi^[1].

Przede wszystkim ziemia wykorzystywana rolniczo jest źródłem renty pierwotnej w gospodarstwach i przedsiębiorstwach rolnych. Odgrywa tam podwójną rolę, jest miejscem produkcji i jednocześnie czynnikiem produkcji.

Cechy szczególne ziemi:

• nieruchomość, czyli stałość położenia i brak możliwości swobodnego przemieszczania ziemi w miejsce bardziej dogodne do gospodarowania,
• niepomnażalność (niepowiększalność). W sytuacji braku możliwości powiększenia obszarów użytkowania rolniczego jedyną drogą pomnażania zysku jest zwiększenie stopnia wykorzystania sił biologicznych ziemi,
• niezniszczalność polegająca na tym, że przy prowadzeniu racjonalnej działalności rolniczej ziemia nie zużywa się, a nawet może następować zwiększanie jej wartości produkcyjnej,
• przestrzenny charakter wymuszający przystosowanie maszyn do ruchomego procesu pracy.

Czynniki wpływające na wydajność produkcyjno-ekonomiczną rejonu lub konkretnego gospodarstwa rolnego:

• klimat i miejscowy agroklimat,
• jakość i przydatność rolnicza gleby (zob.: bonitacja oraz systematyka gleb),
• stosunki wodne,
• rzeźba terenu.

Ziemia w przedsiębiorstwie rolniczym jest czynnikiem produkcji, który ma własną zdolność produkcyjną, noszącą nazwę żyzności naturalnej. Rzeczywista wydajność z jednostki powierzchni gleby jest nazywana urodzajnością. Zależy ona od żyzności gleby, ale w znacznej mierze od czynników środowiska (na Syberii ziemia może być bardzo żyzna, ale mimo to jej urodzajność ze względu na klimat będzie minimalna), a także od działalności człowieka, który stosując prawidłową agrotechnikę i rodzaj działalności może ją znacznie powiększyć. I przeciwnie, błędy w technologii użytkowania, zwłaszcza dotyczące płodozmianu, mogą spowodować zmęczenie gleby, przejawiające się spadkiem plonów z powodu jednostronnego wyczerpania gleby ze składników pokarmowych oraz wzrostu występowania agrofagów.

Posiadanie ziemi przez wieki było podstawą dobrobytu i źródłem przywilejów społecznych. Stąd bierze się emocjonalne przywiązanie do ziemi zwanej ojcowizną, a w szerszym ujęciu ojczyzną. Konflikty o ziemię są jedną z najważniejszych przyczyn wojen. Ziemia zgromadzona w rękach niewielkiej liczby właścicieli, jest zwykle podstawą wyzysku i upośledzenia ekonomicznego pozostałych członków społeczeństwa. Sytuacja taka jest zwykle źródłem poważnych napięć społecznych. Ich rozwiązaniem jest przeprowadzenie przez państwo reformy rolnej. Ziemia odbierana jest właścicielom ziemskim i przekazywana jej użytkownikom. Zgodnie z Powszechna Deklaracja Praw Człowieka osoby tracące grunty powinny otrzymać za nie odszkodowanie.

Ilość ziemi jest stała, więc jej cenę w normalnych warunkach stabilnego państwa reguluje popyt i podaż oraz specjalne regulacje prawne (np. pewne warstwy społeczne, obcokrajowcy mogą być objęci zakazem posiadania ziemi). W Unii Europejskiej istnieje wolność obrotu ziemią. Każdy obywatel UE może kupić dowolny grunt leżący w jej granicach, niezależnie od swojej narodowości. Ziemia jako źródło dochodu podlega opodatkowaniu w cyklu rocznym zwanemu podatkiem rolnym a jeśli znajdują się na niej zabudowania podatkiem od nieruchomości (jest to jakby kara za wyłączenie ziemi z produkcji rolnej, mająca racjonalizować budownictwo). Podstawą wyznaczania podatku gruntowego jest urodzajność gleby wyznaczana na podstawie jej klasy bonitacyjnej.

Przypisy