Zygmunt Cybichowski

Zygmunt Cybichowski

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	23 listopada 1879 Poznań
Data i miejsce śmierci	30 maja 1946 Poznań
Profesor doktor habilitowany nauk prawnych
Specjalność: prawo międzynarodowe publiczne
Alma Mater	Uniwersytet we Wrocławiu
Doktorat	1902 Uniwersytet w Strasburgu
Habilitacja	1911 Uniwersytet we Fryburgu
Profesura	1912 – nadzwyczajny 1919 – zwyczajny

Doktor honoris causa Columbia University – 1930
Nauczyciel akademicki
uczelnia	Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet we Lwowie
Odznaczenia

Zygmunt Klemens Cybichowski (ur. 23 listopada 1879 w Poznaniu^[1], zm. 30 maja 1946 tamże) – prawnik polski, specjalista i pionier „współczesnego” polskiego prawa międzynarodowego publicznego, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Warszawskiego, sędzia Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze, polski polityk faszystowski, aktywny antysemita i kolaborant z czasów okupacji niemieckiej.

Życiorys

Był synem Bronisława^[1] (profesora gimnazjalnego filozofii i języka polskiego) oraz Marii Bischoff^[1], bratem Stefana Cybichowskiego. W 1899 ukończył gimnazjum humanistyczne w Inowrocławiu, podjął studia prawnicze i ekonomiczne na uniwersytetach w Berlinie (1899–1900), Monachium (1900) i Wrocławiu (1900–1902). Wykształcenie uzupełniał na uniwersytetach w Strasburgu i Paryżu (1902). W 1902 w Strasburgu obronił doktorat z prawa (na podstawie pracy Artikel 76 der Reichsverfassung). W latach 1903–1905 i 1908–1910 odbył aplikację sądową w Poznaniu, Wrocławiu i Berlinie. W latach 1910–1911 był asesorem sądowym. W 1911 przedstawił na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim pracę habilitacyjną Das antike Volkerrecht i został docentem w Katedrze Prawa Narodów i Międzynarodowego Prawa Prywatnego tej uczelni. Prowadził wykłady z prawa międzynarodowego publicznego i prywatnego. Rok później przeniósł się na Uniwersytet Lwowski, gdzie został profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Nauk Prawnych i Politycznych oraz Katedry Filozofii Prawa. Był członkiem Komisji Sejmowo-Konstytucyjnej Tymczasowej Rady Stanu^[2]. W 1919 związał się z Uniwersytetem Warszawskim.

Na UW kierował (do wybuchu II wojny światowej) Katedrą Prawa Państwowego i Międzynarodowego. W 1919 został profesorem zwyczajnym. W latach 1919–1922 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa UW. Od 1923 zasiadał w Stałym Trybunale Arbitrażowym w Hadze jako sędzia. Gościnnie głosił wykłady z prawa międzynarodowego publicznego na uniwersytetach w Lublanie, Zagrzebiu, Belgradzie (1925), Wiedniu (1927), Berlinie (1929), a także w Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego. W 1928 przewodniczył XXXV Światowemu Kongresowi Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego w Warszawie.

W 1932 został członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Należał także m.in. do Akademii Nauk Prawnych i Ustawodawstw w Madrycie (1928), Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (1928–1930 prezydent) i Akademii Nauk Politycznych w Nowym Jorku. Był współzałożycielem i wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół Jugosławii oraz wiceprezesem Polskiego Instytutu Współpracy z Zagranicą.

Poglądy polityczne

Znany był z poglądów antysemickich^[3] i nacjonalistycznych^[4]. Wyrażał się pochlebnie na temat włoskiego faszyzmu oraz niemieckiego narodowego socjalizmu^[5]. Sam twierdził, że jest zwolennikiem tzw. „demokracji nacjonalistycznej”, która według niego powinna mieć antysemicki, antymasoński i antykomunistyczny charakter^[6]. Jak sam pisał: „Demokracja nacjonalistyczna nie odrzuca współpracy mniejszości narodowych z wyjątkiem żydów, od których pragnie się odseparować, wysuwając program ich emigracji”^[7].

W 1939 został członkiem proniemieckiej, antykomunistycznej, antysemickiej organizacji o nazwie Narodowa Organizacja Radykalna^[8]. Jako profesor zwyczajny Uniwersytetu J. Piłsudskiego został przeniesiony w stan spoczynku z dniem 1 lipca 1938^[9].

Nagrody i odznaczenia

Doktorat honoris causa nadany przez Columbia University w Nowym Jorku (1930).
Wielki Medal Srebrny Akademii Nauk Prawnych i Ustawodawstw w Madrycie.
Order św. Sawy.

Dorobek naukowy

W pracy naukowej zajmował się prawem międzynarodowym publicznym i prawem państwowym. Był pionierem polskich badań nad zagadnieniami współczesnego prawa wojennego. Zgłosił propozycję określenia norm stanowiska prawnego telegrafii i telefonii w czasie wojny. Analizując zarządzenia władz rosyjskich podczas okupacji Lwowa w latach 1914–1915 wykazał bezprawie części działań. W określeniu cech przynależności państwowej kładł nacisk na takie elementy jak urodzenie, małżeństwo i naturalizacja, podważając znaczenie określonych praw i obowiązków obywatela. Wykazał, że wiele instytucji prawa międzynarodowego istniało już w starożytności. Interesował się problematyką rozstrzygania sporów prawnych między krajami Rzeszy niemieckiej w II połowie XIX wieku.

Jego uczniami byli m.in. Cezary Berezowski i Edward Muszalski.

Najważniejsze prace

Studien zum Internationalen Recht (1912)
Międzynarodowe prawo wojenne (1914)
O pojęciu i istocie przynależności państwowej (1920)
Prawa mniejszości (1922)
Pełnomocnictwo skarbowe rządu w oświetleniu konstytucji (1924)
Polskie prawo państwowe (1925–1929, 2 tomy)
Encyklopedia podręczna prawa publicznego (1926–1930, 2 tomy)
Międzynarodowe prawo karne (1927)
Prawo międzynarodowe publiczne i prywatne (1928)
Geneza i rozwój prawa międzynarodowego (1930)
Na szlakach nacjonalizmu. Rozważania prawno-polityczne (1939)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 114 .
↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 219.
↑ Antysemityzm pod przykrywką patriotyzmu Ruchu Narodowego • Racibórz [online], Nowiny.pl [dostęp 2018-03-20] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
↑ StefanS. Niebudek StefanS., Prawo na szlakach nacjonalizmu, „Prosto z Mostu”, 5 (36), 3 września 1939, s. 8, Cytat: Jako wybitny znawca zagadnień konstytucyjnych poddaje naukowej krytyce obecną konstytucję kwietniową, stwierdzając, iż dotychczasowe „konstytucje polskie mają charakter demoliberalny, nie zaś narodowy” .
↑ Zygmunt Cybichowski 1879-1946 [online], www.polskietradycje.pl [dostęp 2020-08-05] [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
↑ MaciejM. Marszał MaciejM., Polskie elity wobec włoskiego faszyzmu 1922–1939, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, LVIII, 2011 [zarchiwizowane z adresu] (pol.).
↑ ZygmuntZ. Cybichowski ZygmuntZ., Na szlakach nacjonalizmu. Rozważania polityczne, Warszawa: Gebethner i Wolff; „Drukarnia Polska”, 1939, s. 13 (pol.).
↑ StanisławS. Salmonowicz StanisławS., JerzyJ. Serczyk JerzyJ., Z problemów kolaboracji w Polsce w latach 1939–1941, „Czasy Nowożytne, tom XIV/2003”, 2003 .
↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 6, s. 243, 20 czerwca 1938.

Bibliografia

Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983
„Prof. dr. Zygmunt Cybichowski” Gazeta Administracji i Policji Państwowej (Warszawa) 7 (52): 1. [26 XII 1925]. oai:jbc.bj.uj.edu.pl:230707