Zygmunt Netzer

Zbigniew Netzer
Kryska
Ilustracja
major major
Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1898
Brahiłów, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

23 stycznia 1977
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1916–1945

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Jednostki

8 pułk artylerii polowej
1 pułk artylerii najcięższej
9 pułk artylerii polowej
II batalion WSOP „Narew”

Stanowiska

dowódca Zgrupowania „Kryska”

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa,
powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Niepodległości Medal za Warszawę 1939–1945

Zygmunt Netzer, ps. „Kryska”, „Kryska Mikołaj” (ur. 24 grudnia 1897?/5 stycznia 1898 w Brahiłowie, zm. 23 stycznia 1977 Warszawie) – major artylerii Wojska Polskiego. W ramach Armii Krajowej dowódca II batalionu Wojskowej Służby Ochrony Powstania w Rejonie 2 Obwodu Śródmieście w Warszawie. W Powstaniu Warszawskim dowódca Zgrupowania Kryska. Po wojnie działacz organizacji kombatanckich.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Mikołaja i Józefy z Bzowskich. Od 1912 r. uczył się w gimnazjum w Żytomierzu, gdzie w czerwcu 1916 zdał maturę. Od 1913 był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich, a od 1914 Polskiej Organizacji Wojskowej w Żytomierzu i Kijowie. Od jesieni 1916 studiował na Wydziale Matematycznym Uniwersytetu w Kijowie.

Od grudnia 1916 służył w armii rosyjskiej. Po ukończeniu Mikołajewskiej Szkoły Artylerii w Kijowie, od lipca 1917 mianowany na stopień chorążego. W tym czasie nadal działał w POW, m.in. był dowódcą plutonu w polskiej bojówce. Od stycznia 1918 był dowódcą Partyzantki Kijowskiej w składzie Lekkiej Brygady III Korpusu Polskiego na Wschodzie.

Od grudnia 1918 służył w Wojsku Polskim. Po przeszkoleniu w Oficerskiej Szkole Artylerii w Rembertowie od stycznia 1919 służył w 8 pułku artylerii polowej. W pułku tym pełnił funkcję oficera wywiadowczego. Po przeformowaniu pułku w 8 pułk artylerii ciężkiej, od listopada 1920 pełnił funkcję adiutanta pułku, zaś od marca 1921 p.o. dowódcy 8 baterii, zaś od czerwca 1922 p.o. dowódcy 9 baterii.

Zygmunt Netzer (drugi z prawej) w czasie narady sztabu II rejonu Obwodu Śródmieście przed pierwszym szturmem na „małą PASTĘ”, 22 sierpnia 1944

Od listopada 1922 został przeniesiony do 1 pułku artylerii najcięższej, dowodząc 3 baterią. Po ukończeniu kursu dowódców baterii w październiku 1924, pełnił funkcję dowódcy 2 baterii, a od grudnia 1925 pełnił funkcje komendanta szkoły podoficerskiej. W październiku 1926 został przeniesiony do 2 dywizjonu artylerii konnej w Dubnie, gdzie pełnił funkcję oficera materiałowego.

Od listopada 1928 był oficerem 9 pułku artylerii polowej. Wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego I w Warszawie z 3 grudnia 1928 został skazany na 2 miesiące więzienia i wydalenie z korpusu oficerskiego. Dekretem Prezydenta RP z 12 maja 1930 został ułaskawiony, jednak do służby wojskowej już nie powrócił. Od 1930 do 1939 pracował jako urzędnik w Ministerstwie Skarbu.

W konspiracji od 1939. Od 1942 był podinspektorem 2 Rejonu Obwodu Śródmieście Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Był organizatorem i dowódcą II batalionu WSOP „Narew”.

Od 1 sierpnia 1944 dowodził oddziałami powstańczymi w Śródmieściu Południowym, a następnie od 8 sierpnia na Czerniakowie. Od 5 września, był zastępcą Jana Mazurkiewicza „Radosława” – dowódcy sił powstańczych w tej dzielnicy. 12 września został ciężko ranny, a 20 września ewakuowany przez żołnierzy 3 Dywizji Piechoty na prawy brzeg Wisły. 2 października 1944 mianowany majorem. Była to nominacja pośmiertna, sądzono bowiem że zginął. Przez rok przebywał w szpitalach i sanatoriach.

We wrześniu 1945 wrócił do Warszawy jako inwalida wojenny. Działał w Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację, od maja 1946 do sierpnia 1947 był m.in. wiceprezesem Zarządu Wojewódzkiego w Warszawie. Od 1949 działacz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Od 1959 był wiceprezesem Zarządu Głównego, oraz członkiem, a następnie wiceprezesem Rady Naczelnej ZBoWiD. Był także wiceprzewodniczącym, potem przewodniczącym Głównej Komisji Odznaczeniowej ZBoWiD.

Zmarł w 1977, został pochowany w kwaterze żołnierzy Zgrupowania „Kryska” na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera D 2 Kryska-4-5)[1].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  2. ↑ M.P. z 1945 r. nr 39, poz. 96 „w uznaniu bohterskich czynów i wybitnych zasług w organizacji i walkach partyzanckich z niemieckim okupantem”.
  3. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2033 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1558).
  4. ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 72).
  5. ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  6. ↑ M.P. z 1946 r. nr 26, poz. 43 „w pierwszą rocznicę wyzwolenia Warszawy zasłużonym w walce o wyzwolenie i odbudowę Stolicy (...)” - jako mjr Netzer pseud. „Kryska”.
  7. ↑ Za zasługi dla obronności Kraju [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 110, 10 maja 1967, s. 2.

Bibliografia

  • Kunert A.K., Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944, Warszawa 1987 ISBN 83-211-0739-7.
  • Biogram Zbigniewa Netzera na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego (dostęp 2 maja 2010).