Śledź oceaniczny

Ten artykuł dotyczy ryby. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Śledź oceaniczny
Clupea harengus[1]
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

śledziokształtne

Rodzina

śledziowate

Rodzaj

Clupea

Gatunek

śledź oceaniczny

Synonimy
  • Clupea alba Yarrell, 1829
  • Clupea atlanticus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea britannicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea caledonicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea cimbricus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea elongata Lesueur, 1818
  • Clupea frisius Schnakenbeck, 1931
  • Clupea halec Mitchill, 1814
  • Clupea harengus atlanticus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus britannicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus caledonicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus cimbricus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus frisius Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus harengus Linnaeus, 1758
  • Clupea harengus islandicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus ivernicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus membras Linnaeus, 1761
  • Clupea harengus membras Wulf, 1765
  • Clupea harengus norvegivus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus scandicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus scoticus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea harengus septemtrionalis Schnakenbeck, 1931
  • Clupea islandicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea ivernicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea leachii Yarrell, 1832
  • Clupea membras Wulf, 1765
  • Clupea minima Storer, 1839
  • Clupea norvegivus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea scandicus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea scoticus Schnakenbeck, 1931
  • Clupea septemtrionalis Schnakenbeck, 1931
  • Cyprinus esca Walbaum, 1792
  • Rogenia alba Valenciennes, 1847
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

najmniejszej troski
Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Śledź oceaniczny[3], śledź atlantycki[3], śledź pospolity[4], śledź[5] (Clupea harengus) – gatunek ławicowej ryby morskiej z rodziny śledziowatych.

Blisko spokrewniony ze śledziem pacyficznym. Obydwa gatunki – powszechnie określane nazwą śledź – miały olbrzymie znaczenie gospodarcze stanowiąc główny cel połowów w rybołówstwie morskim. W wyniku przełowienia w latach 90. XX wieku liczebność poszczególnych populacji znacznie się zmniejszyła, jednak nadal śledzie są bardzo ważnymi rybami użytkowymi.

Zasięg występowania

Śledź atlantycki zasiedla wody strefy umiarkowanej i chłodnej północnego Atlantyku od Oceanu Arktycznego do kanału La Manche i Morza Bałtyckiego. Ryby te żyją w toni wodnej na głębokościach do 250 m. Przebywają w dużych grupach zwanych ławicami. W Morzu Bałtyckim występuje podgatunek śledzia atlantyckiego, śledź bałtycki[3] (C. h. membras), zwany też sałaką[3].

Charakterystyka

Ciało silnie bocznie spłaszczone, wrzecionowate, o długości ok. 30 cm (maksymalnie do 45 cm), grzbiet zielononiebieski, brzuch i boki srebrzyste. Niewielki otwór gębowy z dobrze uzębionym lemieszem, głowa bezłuska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, widlasta. Nasada płetwy grzbietowej jest położona przed nasadą płetw brzusznych, co różni śledzia od bardzo podobnego szprota, u którego układ tych płetw jest odwrotny. Linia boczna śledzia atlantyckiego nie jest widoczna, łuski łatwo wypadają. Pęcherz pławny jest połączony z przewodem pokarmowym i dodatkowym przewodem prowadzącym w okolicę odbytu, z otoczeniem zewnętrznym, co umożliwia szybkie wypuszczenie powietrza.

Pokarm

Śledzie odżywiają się planktonem – drobnymi skorupiakami i larwami ryb. Odbywają wędrówki w poszukiwaniu pokarmu. W dzień żerują bliżej dna, nocą bliżej powierzchni.

Rozmnażanie

Śledź przed osiągnięciem dojrzałości płciowej nazywany jest rybą młodocianą, tzw. matias, śledź dziewiczy – I i II stopień według skali Maiera. Dojrzałość płciową osiągają od 2–3 roku życia w przypadku śledzia bałtyckiego i do 5–8 roku u populacji oceanicznych. Samica, w zależności od wieku i wielkości, składa od 10 000 do 100 000 jaj. Ikra jest kleista i ciężka, łatwo opada na dno i przykleja się do niego. Larwy przeobrażają się przy długości 3–6 mm, po czym płyną stadami w stronę płytkich wód przybrzeżnych, gdzie pozostają do osiągnięcia wieku 6 miesięcy. Dojrzałe ryby przenoszą się w głębsze wody. Śledź atlantycki żyje 20–25 lat.

Filety ze śledzi

Znaczenie gospodarcze

Jeden z ważniejszych gatunków rybołówstwa morskiego. Popularny w zastosowaniach kulinarnych od zamierzchłych czasów dzięki łatwości przechowywania po zasoleniu. Spożywany jest również w stanie świeżym, wędzonym, po zamrożeniu, w postaci konserw i marynat.

Wartość odżywcza
Śledź świeży
(100 g)
Wartość energetyczna 673 kJ (161 kcal)
Białka 16,3 g
szczegółowe informacje
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 35% 35% 35% 35%
M 29% 29% 29% 29%
Węglowodany 0,0 g
Tłuszcze 10,7 g
szczegółowe informacje
Kwasy tł. nasycone 2,15 g
Kwasy tł. nienasycone
Jednonienasycone 5,37 g
Wielonienasycone 1,87 g
omega-3 1,68 g
α-Linolenowy (ALA) 0,12 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 11% 11% 11% 11%
M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5%
omega-6 0,19 g
Linolowy (LA) 0,13 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,1% 1,1% 1,2% 1,2%
M 0,8% 0,8% 0,9% 0,9%
Woda 70,9 g
szczegółowe informacje
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 2,6% 2,6% 2,6% 2,6%
M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9%
Witaminy
Witamina C 0 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Tiamina (B1) 0,02 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8%
M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7%
Ryboflawina (B2) 0,13 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 12% 12% 12% 12%
M 10% 10% 10% 10%
Niacyna (B3) 2,9 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 21% 21% 21% 21%
M 18% 18% 18% 18%
Witamina B6 0,42 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 32% 32% 28% 28%
M 32% 32% 25% 25%
Foliany 0,005 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
Kobalamina (B12) 0,013 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 542% 542% 542% 542%
M 542% 542% 542% 542%
Witamina A 0,025 mg RAE
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6%
M 2,8% 2,8% 2,8% 2,8%
Witamina D 0,019 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 127% 127% 127% 95%
M 127% 127% 127% 95%
Witamina E 1,07 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 7,1% 7,1% 7,1% 7,1%
M 7,1% 7,1% 7,1% 7,1%
Makroelementy
Fosfor 219 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 31% 31% 31% 31%
M 31% 31% 31% 31%
Wapń 32 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 3,2% 3,2% 2,7% 2,7%
M 3,2% 3,2% 3,2% 2,7%
Magnez 24 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 7,7% 7,5% 7,5% 7,5%
M 6,0% 5,7% 5,7% 5,7%
Potas 239 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 5,1% 5,1% 5,1% 5,1%
M 5,1% 5,1% 5,1% 5,1%
Sód 89 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 5,9% 5,9% 6,8% 7,4%
M 5,9% 5,9% 6,8% 7,4%
Mikroelementy
Jod 0,0243 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 16% 16% 16% 16%
M 16% 16% 16% 16%
Żelazo 0,9 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 5,0% 5,0% 11% 11%
M 11% 11% 11% 11%
Miedź 0,23 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 26% 26% 26% 26%
M 26% 26% 26% 26%
Cynk 1,12 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 14% 14% 14% 14%
M 10% 10% 10% 10%
Mangan 0,02 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1%
M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9%
Dane liczbowe na podstawie: [6]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[7]
Wartość odżywcza
Śledź solony
(100 g)
Wartość energetyczna 906 kJ (216 kcal)
Białka 19,8 g
szczegółowe informacje
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 43% 43% 43% 43%
M 35% 35% 35% 35%
Tłuszcze 15,4 g
szczegółowe informacje
Kwasy tł. nasycone 3,09 g
Kwasy tł. nienasycone
Jednonienasycone 7,73 g
Wielonienasycone 2,67 g
omega-3 2,4 g
α-Linolenowy (ALA) 0,17 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 15% 15% 15% 15%
M 11% 11% 11% 11%
omega-6 0,27 g
Linolowy (LA) 0,19 g
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,6% 1,6% 1,7% 1,7%
M 1,1% 1,1% 1,4% 1,4%
Woda 48,8 g
szczegółowe informacje
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8%
M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
Witaminy
Witamina C 0 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Tiamina (B1) 0,035 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2%
M 2,9% 2,9% 2,9% 2,9%
Ryboflawina (B2) 0,29 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 26% 26% 26% 26%
M 22% 22% 22% 22%
Niacyna (B3) 3 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 21% 21% 21% 21%
M 19% 19% 19% 19%
Witamina B6 0,22 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 17% 17% 15% 15%
M 17% 17% 13% 13%
Foliany 0,005 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3%
Kobalamina (B12) 0,007 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 292% 292% 292% 292%
M 292% 292% 292% 292%
Witamina A 0,045 mg RAE
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 6,4% 6,4% 6,4% 6,4%
M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0%
Witamina D 0,0092 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 61% 61% 61% 46%
M 61% 61% 61% 46%
Witamina E 2,3 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 15% 15% 15% 15%
M 15% 15% 15% 15%
Makroelementy
Fosfor 341 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 49% 49% 49% 49%
M 49% 49% 49% 49%
Wapń 62 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 6,2% 6,2% 5,2% 5,2%
M 6,2% 6,2% 6,2% 5,2%
Magnez 39 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 13% 12% 12% 12%
M 9,8% 9,3% 9,3% 9,3%
Potas 240 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 5,1% 5,1% 5,1% 5,1%
M 5,1% 5,1% 5,1% 5,1%
Sód 5930 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 395% 395% 456% 494%
M 395% 395% 456% 494%
Mikroelementy
Jod 0,03 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 20% 20% 20% 20%
M 20% 20% 20% 20%
Żelazo 1,1 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 6,1% 6,1% 14% 14%
M 14% 14% 14% 14%
Miedź 0,17 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 19% 19% 19% 19%
M 19% 19% 19% 19%
Cynk 0,95 mg
RDA 19–30 31–50 51–70 70+
K 12% 12% 12% 12%
M 8,6% 8,6% 8,6% 8,6%
Mangan 0,02 mg
AI 19–30 31–50 51–70 70+
K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1%
M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9%
Dane liczbowe na podstawie: [6]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[7]

Podgatunki

Wyróżniono następujące podgatunki śledzia oceanicznego[1]:

Zobacz też

Zobacz kolekcję cytatów o śledziu w Wikicytatach

Przypisy

  1. ↑ a b Clupea harengus, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ Clupea harengus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species  (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
  4. ↑ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 217/2009 z dnia 11 marca 2009 r. w sprawie przekazywania danych statystycznych dotyczących połowów i działalności rybackiej przez państwa członkowskie dokonujące połowów na północno-zachodnim Atlantyku. Parlament Europejski i Rada Europejska, 11 marca 2009.
  5. ↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.
  6. ↑ a b Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 266-267. ISBN 978-83-200-5311-1.
  7. ↑ a b Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia

  • Clupea harengus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 22 marca 2009]
  • Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  • Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
Kontrola autorytatywna (takson):
  • LCCN: sh2004003318
  • GND: 4159595-6
  • BnF: 11971277p
  • BNCF: 37031
  • NKC: ph799911
  • J9U: 987007547033705171
Encyklopedia internetowa:
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 847095
  • GBIF: 8351946
  • identyfikator iNaturalist: 97990
  • ITIS: 161722
  • NCBI: 7950