Żabieniec babka wodna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

żabieńcowate

Rodzaj

żabieniec

Gatunek

żabieniec babka wodna

Nazwa systematyczna

Alisma plantago-aquatica L.
Sp. pl. 1:342. 1753

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[3]

najmniejszej troski

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Żabieniec babka wodna^[4]^[5] (Alisma plantago-aquatica L.) – gatunek rośliny nadwodnej z rodziny żabieńcowatych (Alismataceae). Znany też jako żabieniec pospolity i babka wodna^[5]. Jako gatunek rodzimy występuje w Eurazji oraz północnej i środkowej Afryce. Ponadto zawleczony do południowej Afryki, Ameryki i Australii^[6]. W Polsce pospolity na terenie całego kraju^[7].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna o wysokich, rzadkich kwiatostanach wyrastających z rozety liściowej.
Łodyga: Wzniesiona, długości 20–100 cm. Ma bulwiasto zgrubiałe kłącza.
Liście: Zebrane w wystające nad wodę rozety, na długich ogonkach, o blaszkach eliptycznych lub jajowatych, zaostrzonych, barwy jasnozielonej, długości do 25 cm, szerokości do 10 cm. Podwodne liście równowąskie.
Kwiaty: Kwiatostany piętrowe, mocno rozgałęzione (wiechy), w okółkach mające po 6–9 rozgałęzień. Kwiaty obupłciowe, drobne, białe lub czerwonawe, u nasady żółtawe, osadzone na szypułkach długości ok. 2 cm. Kielich 3-działkowy, korona 3-płatkowa, szybko po przekwitnieniu opadająca. Szyjka słupka dłuższa od zalążni.

Pokrój
Liść
Kwiat
Owoc

Gatunki podobne: Żabieniec trawolistny (Alisma gramineum), o równowąskich podwodnych liściach, szyjce słupka krótszej od zalążni.

Biologia i ekologia

Bylina nadwodna. Kwitnie od czerwca do września. Liczba chromosomów 2n = 14^[8].

Porasta brzegi wód, rowy, wody wolno płynące lub stojące. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Phragmitetea^[9].

Cechy fitochemiczne

Korzeń żabieńca zawiera: olejek eteryczny, rutynę, żywicę. Roślina zawiera ostry sok, trujący dla zwierząt domowych (bydło, owce).

Zmienność

Gatunek zróżnicowany na dwa podgatunki^[6]:

Alisma plantago-aquatica subsp. orientale (Sam.) Sam. – występuje w południowo-wschodniej Azji
Alisma plantago-aquatica subsp. plantago-aquatica – rośnie w całym zasięgu gatunku

Zastosowanie

Roślina lecznicza, stosowana jest w medycynie ludowej. Surowcem zielarskim jest korzeń żabieńca (Radix Alismae)

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-06-25] (ang.).
↑ Alisma plantago-aquatica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 508. ISBN 83-01-00129-1.
↑ ^a ^b Alisma plantago-aquatica na eMonocot [dostęp 2014-01-14].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Alisma plantago-aquatica na Flora of China [dostęp 2014-01-14].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

Jakub Mowszowicz: Flora letnia. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących letnich pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1987. ISBN 83-02-00397-2.
Wilhelm Eisenreich, Alfred Handel, Ute E Zimmer: Rozpoznawanie roślin i zwierząt. Warszawa: Elipsa, 2005, s. 126. ISBN 83-7265-073-X.

Encyklopedia internetowa (takson):