Żankiel zwyczajny : Morfologia, Biologia i ekologia, Zastosowanie, Przypisy Wikipedia, wolna encyklopedia

Żankiel zwyczajny

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

żankiel

Gatunek

żankiel zwyczajny

Nazwa systematyczna

Sanicula europaea L.
Sp. pl. 1:235. 1753

Multimedia w Wikimedia Commons

Żankiel zwyczajny (Sanicula europaea L.) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Występuje w Europie i Azji (Kaukaz, Zakaukazie, Iran, Turcja, Ałtaj)^[3]. W Polsce roślina dość pospolita zarówno na niżu, jak i w niższych położeniach górskich.

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, o wysokości do 50 cm, żeberkowana, bardzo słabo ulistniona (co najwyżej pojedynczy liść pod kwiatostanem).
Liście: Liście odziomkowe, okrągłe, dłoniasto złożone z pięciu zazębiających się 3-wrębnych odcinków o klinowatej nasadzie. Są błyszczące, długoogonkowe, nagie.
Kwiaty: Zebrane w baldachy złożone na szczycie łodygi. Główkowate baldaszki składają się z promienistych, 5-krotnych, drobnych kwiatów o białych lub różowych płatkach korony. Słupek dwukrotny z dwoma szyjkami, 5 pręcików wyrastających pomiędzy szyjkami słupka. Przeważnie przedprątne kwiaty, zapylane przez drobne owady.
Owoce: Z każdego kwiatu powstają dwie rozłupki z haczykami o długości 4-5 mm. Dzięki haczykom przyczepiają się do sierści zwierząt i ubrań ludzi.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: lasy liściaste i zarośla. Preferuje gleby zasobne w wapń i umiarkowanie wilgotne. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Fagetalia^[4]. Roślina miododajna, kwitnie od marca do czerwca. Nasiona rozsiewane przez zwierzęta (zoochoria).

Zastosowanie

Wykorzystywany był jako roślina lecznicza^[5]. Ziele i liście (Herba Saniculae) stosowane były w medycynie ludowej. Zawierają saponiny, garbniki, olejki eteryczne. Stosowano je przeciwko krwawieniom i jako środek przyspieszający gojenie ran.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1051. ISBN 83-214-1305-6.

Bibliografia

Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.