Alki
Alcidae[1] | |||
Leach, 1820 | |||
Przedstawiciel rodziny – alka zwyczajna (Alca torda) | |||
Systematyka | |||
Domena | eukarionty | ||
---|---|---|---|
Królestwo | zwierzęta | ||
Podkrólestwo | |||
(bez rangi) | wtórouste | ||
Typ | strunowce | ||
Podtyp | kręgowce | ||
Infratyp | żuchwowce | ||
Nadgromada | czworonogi | ||
Gromada | ptaki | ||
Podgromada | Neornithes | ||
Infragromada | ptaki neognatyczne | ||
Rząd | siewkowe | ||
Podrząd | mewowce | ||
Parvordo | Larida | ||
Nadrodzina | Alcoidea | ||
Rodzina | alki | ||
Typ nomenklatoryczny | |||
Alca Linnaeus, 1758 | |||
Podrodziny | |||
| |||
| |||
| |||
|
Alki[2] (Alcidae) – rodzina ptaków z rzędu siewkowych (Charadriiformes). Obejmuje 24 gatunki obecnie żyjące oraz jeden wymarły[2]. Obejmuje gatunki morskie zamieszkujące skaliste wybrzeża w strefie klimatów chłodnych[3][4] (chociaż niektóre gatunki zapuszczają się nawet do Zatoki Kalifornijskiej)[3]. Kanadyjski ornitolog, Anthony Gaston, zasugerował, że większość gatunków trzyma się północnych wód przez wzgląd na obecne w tropikach rekiny[5].
Systematyka
Do rodziny należą dwie podrodziny[2]:
- Aethiinae Anonymous, 1908 – nurniczki
- Alcinae Leach, 1820 – alki
Charakterystyka
| Ta sekcja od 2018-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji. |
Ptaki te dorastają do 15–40 cm długości ciała, choć wymarła alka olbrzymia (Pinguinus impennis) osiągała nawet 75 cm. Mają krępy tułów, sporą głowę z mocno zbudowanym dziobem, a także krótkie skrzydła i nogi zakończone błoną pławną. Ich upierzenie jest czarno-białe[3].
Ptaki te charakteryzują się następującymi cechami:
- nogi o trzech palcach spiętych błoną pławną, tylny palec uwsteczniony
- brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, pojawia się dymorfizm wiekowy i sezonowy
- bardzo dobrze pływają i nurkują; wiosłują zarówno nogami, jak i skrzydłami (podobnie jak pingwiny). Długie nurkowanie zapewnia ciężki szkielet z mniejszą liczbą komór powietrznych. Przed podwyższonym ciśnieniem wody zabezpiecza wydłużony, szeroki mostek i klatka piersiowa
- latają raczej słabo, chodzą zwykle niezgrabnie (alka olbrzymia była nielotem[3]) i mają krótkie sterówki oraz skrzydła, które służą pod wodą jak napęd, a nie do sterowania. Wiosłują nimi 15–20 ruchów na minutę[6]
- dobrze rozwinięty gruczoł kuprowy, którego wydzieliną namaszczają pióra
- pierzą się 2 razy rocznie, przez co mają upierzenie zimowe i godowe. Pozbywają się wtedy wszystkich lotek naraz i jako nieloty pływają na wodzie
- gruczoł nosowy wydziela sól ze względu na duże zasolenie, w jakim przebywają
- gniazdo zazwyczaj wprost na skałach, w norze lub zagłębieniu. Przebywają wtedy w licznych koloniach, które mogą sięgać milionów osobników, pokrywając zbocza i nabrzeżne skały
- zazwyczaj 1–2 jaja w lęgu
- pisklęta pokryte gęstym puchem, półgniazdowniki. Rosną szybko, potrafią wskakiwać do morza prosto ze skał. Inaczej jest z pisklętami karmionymi w norach, które przebywają tam, nim nauczą się latać
- żywią się przede wszystkim rybami i bezkręgowcami morskimi
Zobacz też
- kiviak – grenlandzka potrawa z surowego mięsa alki
Przypisy
- ↑ Alcidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Alcidae Leach, 1820 – alki – Auks (Wersja: 2022-09-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-10-23].
- ↑ a b c d Encyklopedia Audiowizualna Britannica. Zoologia I: A–O. Poznań: Axel Springer Polska, 2006, s. 10. ISBN 978-83-60563-05-2.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Noddies, gulls, terns, auks. IOC World Bird List: Version 10.1. [dostęp 2020-05-11]. (ang.).
- ↑ AdamA. Nicolson AdamA., Krzyk morskich ptaków, Kraków: Znak, 2017, s. 23, ISBN 978-83-240-4244-9 .
- ↑ Karel Stastny, „Ptaki wodne”, Wydawnictwo Delta, Warszawa 1993.
- p
- d
- e
- Britannica: animal/Alcidae, animal/auklet
- БРЭ: 4687118
- Uppslagsverket Finland ID: Alkfaaglar
- SNL: alkefamilien
- DSDE: alkefugle