Bateria ogniw

Ten artykuł dotyczy baterii elektrycznej. Zobacz też: bateria (wojsko).

Bateria ogniw, bateria elektryczna – zestaw dwóch lub więcej pojedynczych ogniw elektrycznych. Mimo że określenie „bateria” oznacza zestaw składający się z kilku elementów, potocznie jest używane także w odniesieniu do pojedynczych ogniw^[1].

Oznaczenia i parametry baterii

Spotykane standardy konstrukcji baterii przedstawione są w tabeli. Podano oznaczenia ich typów: amerykańskie handlowe (USA), Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej – International Electrotechnical Commission (IEC) oraz Amerykańskiego Instytutu Standaryzacji – American National Standards Institute (ANSI), a także inne spotykane w Polsce.

USA	IEC	ANSI	inne	kształt	napięcie	wygląd
N	R1	910A	lady	walec L=30,2 mm, D=12 mm	1,5 V
AAAA	LR61	25A	MN2500	walec L=42 mm, D=8 mm	1,5 V
AAA	R03	24A	mały paluszek, MN2400, AM4, UM4, HP16, micro	walec L=44,5 mm, D=10,5 mm	1,5 V
AAAL				walec L=50 mm, D=10,5 mm	1,5 V
AA	R6	15A	paluszek, MN1500, AM3, UM3, HP7, mignon	walec L=50 mm, D=14,2 mm	1,5 V
	R10			walec L=34 mm, D=21 mm	1,5 V
	2R10			walec L=68 mm, D=21 mm	3 V
C	R14	14A	UM2, MN1400, HP11, baby	walec L=50 mm, D=23 mm	1,5 V
D	R20	13A	MN1300, UM1, HP2, mono	walec L=58 mm, D=33 mm	1,5 V
F				walec L=87 mm, D=32 mm	1,5 V
F				walec L=105 mm, D=32 mm	1,5 V
J				walec L=150 mm, D=2 mm	1,5 V
	3R12		GP312S, bateria płaska	prostop.prostok. 67 × 62 mm × 22 mm	4,5 V (∗)
			lantern, 996	prostop.kwadr. 68 mm kwadrat × 115 mm	6 V (∗)
PP3	6LR61, 6F22, 6R61	1604A	MN1604, block	prostop. prostok. 48 × 25 mm × 15 mm	9 V (∗)
	6F25			prostop. kwadr. 48 × 25 mm × 25 mm	9 V (∗)
PP9	6F100	1603		prostop. prostok. 51.6mm × 65.1 mm × 80,2 mm wys.	9 V (∗)
	4R25X	908	MN908	prostop. kwadr. 110 mm wys. × 67,7 mm kwadrat, wyprowadzenia sprężynowe	6 V (∗)
	4R25	915A		prostop. kwadr. 110 mm wys. × 67,7 mm kwadrat, wyprowadzenia śrubowe	6 V (∗)
	4LR25-2	918A	MN918	prostop. prostok. 127 × 136,5 mm × 73 mm wys., wyprowadzenia śrubowe	6 V (∗)
			PC926	prostop. prostok. 127 × 136,5 mm × 73 mm wys., wyprowadzenia śrubowe	12 V (∗)
lampowa A			bateria żarzenia do lamp elektronowych	prostop.prostok. różnych rozmiarów lub walec L=50 mm, D=17 mm	1,5 V, 6 V
lampowa B			bateria anodowa do lamp elektronowych	prostop.prostok. różnych rozmiarów, często z kilkoma odczepami	45 V, 60 V, 90 V itp.
lampowa C			bateria siatkowa do lamp elektronowych	prostop.prostok. różnych rozmiarów, często z kilkoma odczepami	4,5 V, 6 V, 9 V itp.

„prostop. prostok.” – oznacza prostopadłościan o podstawie prostokątnej,
„prostop. kwadr.” – prostopadłościan o podstawie kwadratowej,
a w konstrukcjach w postaci walca – „L” – długość, a „D” – średnicę

(∗) Baterie 4,5 V, 6 V, 9 V, i 12 V budowane są jako zestawy ogniw 1,5 V połączonych szeregowo.

Standardy europejskie opisano w IEC 60086-1 Primary batteries – Part 1: General (BS397 w Wielkiej Brytanii), natomiast amerykańskie opisano w ANSI C18.1 American National Standard for Dry Cells and Batteries-Specifications.

Oznaczenia według IEC

• pierwsza litera – technologia wykonania:
  • (brak) – ogniwo cynkowo-grafitowe (anoda: cynk; elektrolit: chlorek amonu lub chlorek cynku; katoda: tlenek manganu(IV)/grafit)
  • A – ogniwo cynkowo-powietrzne (anoda: cynk; elektrolit: chlorek amonu lub cynku; katoda: tlen / węgiel)
  • B – ogniwo litowo-węglowe (anoda: lit; elektrolit organiczny; katoda: monofluorek węgla); 3 V; ogniwa tego rodzaju używane są zamiennie z ogniwami litowo-manganowymi
  • C – ogniwo litowo-manganowe (anoda: lit; elektrolit organiczny; katoda: tlenek manganu(IV)); 3 V
  • E – ogniwo litowo-tionylowe (anoda: lit; elektrolit niewodny nieorganiczny; katoda: chlorek tionylu)
  • F – (oznaczenie nieujęte w normie) ogniwo litowo-żelazowe
  • H – (oznaczenie nieujęte w normie) ogniwo niklowo-metalowo-wodorkowe ładowalne (akumulator NiMH); 1,2 V
  • K – (oznaczenie nieujęte w normie) ogniwo niklowo-kadmowe ładowalne (akumulator Ni-Cd); 1,2 V
  • L – ogniwo alkaliczno-braunsztynowe (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek metalu alkalicznego; katoda: tlenek manganu(IV))
  • M –
    • dawniej: ogniwo rtęciowe (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek metalu alkalicznego; katoda: tlenek rtęci(II)) – stosowanie tego rodzaju ogniw zostało zabronione
    • obecnie: ogniwo litowe ładowalne
  • P – ogniwo alkaliczno-powietrzne (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek metalu alkalicznego; katoda: tlen/węgiel); napięcie nominalne 1,4 V^[a]
  • S – ogniwo srebrowo-cynkowe (anoda: cynk; elektrolit: wodorotlenek potasu; katoda: tlenek srebra(I) lub tlenek srebra(II))
  • Z – ogniwo niklowo-manganowe (Ni-Mn)

• druga litera – kształt ogniwa
  • R – ogniwo cylindryczne
  • F – ogniwo płytkowe
  • S – ogniwo prostopadłościenne

• liczba – numer katalogowy.

W przypadku baterii pastylkowych rozpowszechnił się wymiarowy system oznaczania wielkości przy zachowaniu oznaczeń literowych IEC (choć spotyka się opuszczanie litery R). I tak np. LR1130 oznacza baterię alkaliczno-braunsztynową cylindryczną o wysokości 3,0 mm (dwie ostatnie cyfry) i średnicy 11 mm (według oznaczeń IEC – LR54), a SR621 baterię srebrową o wysokości 2,1 mm i średnicy 6 mm (IEC – SR60).

Wśród akumulatorów spotyka się oznaczenia wymiarowe według schematu średnica/wysokość (w mm): HR 11/45 (KR 11/45) – akumulator NiMH (Ni-Cd) formatu R3, HR 15/51 (KR 15/51) – akumulator NiMH (Ni-Cd) formatu R6.

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Bateria ogniw

• bateria alkaliczna
• bateria srebrowa
• akumulator elektryczny

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

Polskojęzyczne

• Oznaczenia baterii pastylkowych
• Karolina Głowacka i Monika Wilamowska-Zawłocka, Magazynowanie energii – idzie nowe w świecie baterii?, kanał „Radio Naukowe” na YouTube, 15 grudnia 2022 [dostęp 2023-09-20].

Anglojęzyczne

• Buchmann.ca
• Oznaczenia baterii pastylkowych. cellpacksolutions.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-11-01)].
• Oznaczenia baterii pastylkowych
• Battery University – informacje o bateriach