Bogusław Linda

Bogusław Linda (2018)

Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1952
Toruń

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta

Współmałżonek

Lidia Popiel

Lata aktywności

od 1973

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

^ⓘBogusław Linda (ur. 27 czerwca 1952 w Toruniu) – polski aktor, reżyser, scenarzysta teatralny i filmowy, komik i pedagog.

Bywa określany „jednym z najpopularniejszych polskich aktorów filmowych”^[1], uchodzi także za „idola młodzieży lat 90.”^[2] i „idola pokolenia »„Solidarności”«”^[3]. Występował w filmach twórców, takich jak Krzysztof Kieślowski, Agnieszka Holland, Andrzej Wajda, Maciej Ślesicki, Patryk Vega i Władysław Pasikowski. Współzałożyciel i wykładowca Warszawskiej Szkoły Filmowej.

Życiorys

Urodził się 27 czerwca 1952 w Toruniu^[4], gdzie ukończył II Liceum Ogólnokształcące. W 1975 ukończył studia w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie^[4], w spektaklu dyplomowym Szewcy zagrał Sajetana^[5].

Podczas studiów nawiązał współpracę z krakowskim Teatrem Starym, w którym debiutował w 1975 rolą Teofila Dąbrowskiego w Białych ogrodach w reżyserii Romany Próchnickiej^[5], grał też młodego oficera w Warszawiance Stanisława Wyspiańskiego w reż. Henryka Tomaszewskiego i Mikołka w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego w reż. Macieja Prusa^[6]^[5]. W latach 1978–1981 grał w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu w sztukach, takich jak Czarodziejska góra Thomasa Manna czy Ameryka Franza Kafki^[5]. W 1979 zadebiutował jako reżyser teatralny spektaklem Szelmostwa Skapena Moliera, wystawianym przez wrocławską PWST^[7]. W latach 1980–1983 był aktorem warszawskiego Teatru Studio^[8]^[7].

Na ekranie debiutował w 1973 rolą halabardnika w serialu Czarne chmury. Następnie zagrał w polsko-norweskim filmie Haakona Sandoya Dagny (1976)^[7]. Jego pierwszą ważną rolą był anarchista Gryziak w Gorączce (1980) w reż. Agnieszki Holland^[9], u której następnie zagrał kalekę w Kobiecie samotnej (1981)^[10]. Ponadto wcielił się w Dzidka w Człowieku z żelaza (1981) Andrzeja Wajdy, Witka Długosza w Przypadku (1981) Krzysztofa Kieślowskiego i Klemensa Króla w Matce Królów (1982) Janusza Zaorskiego, bohaterów „naznaczonych egzystencjalnym niepokojem, zmuszonych do beznadziejnych zmagań z wrogą rzeczywistością”^[11]. Również w 1982 wyjechał na kilka miesięcy do Paryża, gdzie pracował przy filmie Wajdy Danton (1983), w którym zagrał Louis de Saint-Justa^[12].

Aktorskie emploi wrażliwca próbował przełamać w filmie Jacka Bromskiego Zabij mnie glino (1987), w którym zagrał groźnego przestępcę Jerzego Malika. W 1988 zadebiutował jako reżyser, tworząc krótkometrażowy film Koniec (1990). Następnie wyreżyserował Seszele (1991)^[13].

W 1992 wcielił się w postać Franza Maurera, esbeka z zasadami, w Psach Władysława Pasikowskiego. Ta rola ukształtowała wizerunek Lindy jako cynicznego „twardziela”^[14]. Ugruntowały go role w filmach Psy 2 (1994), Sara (1997), Pułapka (1997) i Demony wojny według Goi (1998). W filmie Sara dodatkowo udowodnił talent wokalny, śpiewając własną interpretację piosenki Leonarda Cohena „I’m Your Man”^[15]. Ponadto w latach 90. uznanie krytyki przyniosły mu role sztukmistrza Stygmy w Jańciu Wodniku (1993) Jana Jakuba Kolskiego, Michała Suleckiego, ojca walczącego o prawo wychowywania swojej córki w Tacie (1995) Macieja Ślesickiego, księdza Robaka w Panu Tadeuszu (1999) Andrzeja Wajdy oraz Ryśka Rudego w komedii wojennej Złoto dezerterów (1998) Janusza Majewskiego. W 1996, podczas Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, odcisnął dłoń na Promenadzie Gwiazd.

W 1998 zrealizował dla Telewizji Polskiej serial dokumentalny Projekt X^[16], składający się z 13 reportażów nagranych przez aktora podczas podróży po świecie^[17].

W 2001 zagrał gangstera Alexa w filmie Władysława Pasikowskiego Reich, Petroniusza w filmie Jerzego Kawalerowicza Quo Vadis i policjanta w filmie drogi Sezon na leszcza. W 2002 nagrał piosenkę „Gdzie mam szukać cię” wspólnie z ukraińską skrzypaczką Assią Akhat. Jesienią 2002 na antenie TVN prowadził talk-show Co ty wiesz o gotowaniu, czyli Linda w kuchni^[18]. Program został zdjęty z ramówki po sześciu odcinkach z powodu niskiej oglądalności^[19].

W 2005 zagrał rolę komediową w filmie Czas surferów, a także wystąpił w serialach komediowych Dziki i Dziki 2: Pojedynek, a także nagrał album studyjny pt. Las putas melancólicas z zespołem Świetliki. W 2006 wystąpił w polsko-amerykańskim westernie Letnia miłość, a także nakręcił film Jasne błękitne okna, w którym zagrał u boku Joanny Brodzik i Beaty Kawki. W 2009 zagrał podrywacza Cezarego w komedii Wojciecha Wójcika Randka w ciemno. 5 października 2009 z rąk sekretarza stanu w MKiDN Piotra Żuchowskiego odebrał Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[20].

1 kwietnia 2011 premierę kinową miał film Macieja Ślesickiego Trzy minuty. 21:37, w którym wcielił się w rolę malarza. 19 kwietnia 2012 weszła do teatrów w Warszawie wyreżyserowana przez niego sztuka pt. Merlin Mongoł, będąca jego debiutem reżyserskim w sztuce teatralnej.

16 maja 2014 został odznaczony, a 26 maja – udekorowany Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi dla polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i twórczej, i działalności społecznej”^[21]^[22]. Został również uhonorowany w Alei Gwiazd w swym rodzinnym mieście Toruniu, gdzie na Rynku Staromiejskim odsłonił drugą z serii „katarzynek” – podpisów słynnych torunian.

Ostatnio aktor występuje w filmach Patryka Vegii i Władysława Pasikowskiego.

Wystąpił w prowadzonej w 2003 roku kampanii Pij mleko! Będziesz wielki^[23]. W listopadzie 2017 wziął udział w akcji „Ramię w ramię po równość” Kampanii Przeciw Homofobii^[24].

Życie prywatne

Jest synem Aliny Lindy, profesor uniwersyteckiej^[16]. Aktor chroni swoją prywatność i rzadko udziela wywiadów^[25] i informacji o życiu osobistym. W młodości cieszył się powodzeniem u kobiet, w środowisku aktorskim słynął z romansów^[26]^[27]. W 2000 wziął ślub z Lidią Popiel, którą poznał na planie filmu Kroll. Mają córkę Aleksandrę (ur. 1992). Z poprzedniego małżeństwa ma dwóch synów: bliźniaków Mikołaja i Michała (ur. 1979)^[28].

Pasjonuje się jeździectwem i łowiectwem. Uznawany jest za dobrego myśliwego i świetnego strzelca^[29].

Filmografia

Aktor

1973: Czarne chmury – jako halabardnik w Barbakanie
1976: Dagny – jako Stanisław Sierosławski
1977: Wodzirej – jako lekarz
1977: Pasja – jako mężczyzna w salonie krakowskim
1979: Wściekły – jako Zbigniew Zajdowski, kol. Ewy Okrzesikówny
1979: Janek – jako towarzysz ZWM
1980: Gorączka – jako Gryziak
1980: Punkt widzenia – jako Włodek Jakubowski
1981: Wolny strzelec – jako Rysiek
1981: Człowiek z żelaza – jako Dzidek
1981: Przypadek – jako Witek Długosz
1981: Kobieta samotna – jako Jacek Grochala
1981: Dreszcze – jako funkcjonariusz UB
1981: Wierne blizny – Mieczysław Szochowski „Miki”, kol. Madejskiego
1982: Danton – jako Louis de Saint-Just
1982: Matka Królów – jako Klemens Król
1982: Stracone złudzenia – jako Andras Daniel
1983: Eskimosce jest zimno – jako pianista Laci
1983: Synteza – jako sędzia Sądu Rady Narodów
1984: Ceremonia pogrzebowa – jako Stefan
1984: Płatki, kwiaty, wieńce – jako Kornel Tornoczy
1984: Człowiek do specjalnych poruczeń – jako urzędnik
1985: Rośliny trujące – jako Adam
1985: Tanie pieniądze – jako Tojfel
1986: Biała wizytówka – jako książę Bolko
1986: Magnat – jako książę Bolko
1986: Maskarada – jako Jacek Burda
1986: W zawieszeniu – jako porucznik
1986: Inna wyspa – jako Andrzej, syn Karolki
1987: Zabij mnie glino – jako gangster Jerzy Malik
1987: Kocham kino – jako Korwin
1987: Cienie – jako Edward
1988: Crimen – jako Tomasz Błudnicki
1988: Dekalog VII – jako Wojtek
1988: Chichot Pana Boga – jako pomocnik Rosena
1988: Inny świat – jako ojciec Jensa
1989: Porno – jako Miki
1989: Ostatni dzwonek – członek jury Festiwalu Młodych Teatrów
1989: Sztuka kochania – jako Lewacki
1990: Pasażerowie na gapę – jako Piotr
1990: Urodziny Kaja
1990: Kanalia – jako Zbych
1991: In flagranti – jako doktor Adam Nowak
1991: Kroll – jako porucznik Arek
1992: Sauna – jako Janek, Polak
1992: Psy – jako Franz Maurer
1992: Wszystko co najważniejsze – jako Bogucki
1992: Pamiętnik znaleziony w garbie – jako Ewald
1993: Magneto – jako dyrektor
1993: Jańcio Wodnik – jako Stygma
1993: Obcy musi fruwać – jako scenarzysta Kamil Budziński
1993: Pora na czarownice – jako ksiądz Jan
1994: Miasto prywatne – jako Pawik
1994: Psy 2. Ostatnia krew – jako Franz Maurer
1995: Prowokator – jako Artur Herling
1995: Tato – jako Michał Sulecki
1996: Słodko gorzki – jako Kamiński
1996: Szamanka – jako Michał
1997: Sara – jako Leon
1997: Pułapka – jako Szuster
1997: Szczęśliwego Nowego Jorku – jako Janek „Serfer”
1998: Demony wojny według Goi – jako major Keller
1998: Billboard – jako Śliski
1998: Złoto dezerterów – jako Rudy
1998: Zabić Sekala – jako Sekal
1999: Pan Tadeusz – jako Jacek Soplica/Ksiądz Robak
1999: Operacja Samum – jako Broński
2000: Sezon na leszcza – jako policjant
2001: Quo vadis – jako Petroniusz
2001: Stacja – jako gangster
2001: Reich – jako Alex
2002: Segment ’76 – jako Marks
2002: Haker – jako Tosiek, palacz w kotłowni / jako on sam
2002: Quo vadis – jako Petroniusz
2003: Tak czy nie? – jako Sławomir Melanowski
2004: Dziki – jako Andrzej Ptaszyński „Ptasior”
2005: Dziki 2: Pojedynek – jako Marian Ptaszyński „Ptasior”
2005: Czas surferów – jako Dżoker
2006: Jasminum – jako aktor Zeman
2006: Letnia miłość – jako szeryf
2006: Jasne błękitne okna – jako Artur, mąż Beaty
2007–2008: I kto tu rządzi? – jako Tomek Czajka
2007: Prawo miasta – jako ojciec Jagi
2009: Randka w ciemno – jako Cezary
2010: Trzy minuty. 21:37 – jako malarz
2010: Kajínek – jako Dolezal
2010: Ratownicy – jako Jan Tarnowski
2010: Mika i Alfred ( Podezření) – jako naczelnik Ugro
2011: 1920 Bitwa warszawska – jako Bolesław Wieniawa-Długoszowski
2011: Sztos 2 – jako Królikowski „Królik”, major SB
2012: Paradoks – jako Marek Kaszowski
2013: Bezdech – jako Jerzy
2015: Pitbull. Nowe porządki – gangster Tomasz Barbasiewicz „Babcia”
2016: Powidoki – Władysław Strzemiński^[30]
2017: Ach śpij kochanie – jako major Olszowy
2018: Kobiety mafii – jako Paweł Chyb „Padrino”
2019: Planeta singli 3 – Maks Wilczyński
2019: Diablo. Wyścig o wszystko – Razor
2019: Czarny mercedes – jako Ernst Kluge
2020: Psy 3. W imię zasad – Franz Maurer^[31]

Scenarzysta filmowy

1988: Koniec

Scenarzysta i reżyser teatralny

2012: Merlin Mongoł (Teatr Ateneum)
2014: Tramwaj zwany pożądaniem (Teatr Ateneum)

Reżyser filmowy

1988: Koniec
1990: Seszele
2000: Sezon na leszcza
2006: Jasne błękitne okna

Gościnnie

1998: 13 posterunek jako gwiazdor-aktor Bogusław Linda (odc.12)
2004: Fala zbrodni jako „Pietia” (odc.15)
2015: Przypadki Cezarego P. jako on sam (odc. 11)

Polski dubbing

1990: Seszele – jako Uśmiechnięty (postać zagrana przez Grzegorza Ciechowskiego), wysłannik pani Grażyny
2001: Głupki z kosmosu – jako Bolok
2006: Heroes of Might and Magic V – jako: Agrael/Raelag
2010: God of War III – jako Kratos
2010: God of War: Duch Sparty – jako Kratos
2011: Jeż Jerzy – on sam
2012: PlayStation All-Stars Battle Royale – jako Kratos
2013: God of War: Wstąpienie – jako Kratos

Reklamy

Wystąpił w kampaniach reklamowych sieci restauracji fast food Burger King^[32], producenta dżinsów Americanos^[32], Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego Winterthur^[32], marki telewizyjnych kanałów filmowych Cinemax^[32], suplementu diety Pharmaton Geriavit^[32], producenta wódki Bols Platinum^[32], marki samochodowej Renault^[32] i papierosów West.

Dyskografia

Albumy

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
Rok	Tytuł	POL
2005	Las putas melancólicas (oraz Świetliki) Data: 26 września 2005^[33] Wydawca: Universal Music Polska	7^[34]

Notowane utwory

Rok	Tytuł	Pozycja na liście
Rok	Tytuł	LP3 ^[35]	SLiP ^[36]
2005	„Filandia” (oraz Świetliki)	7	5
2006	„Delikatnienie” (oraz Świetliki)	6	31

Twórczość

Spagetti dla samotnego mężczyzny. Studio Marka Łebkowskiego, 2004
z Magdą Umer: Zły chłopiec. Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2015, ISBN 978-83-764-2525-2

Nagrody filmowe i nominacje

Autograf Lindy w Piernikowej Alei Gwiazd w Toruniu

1981: Nagroda Złote Lwy 8 FPFF za rolę w filmie Gorączka
1987: Nagroda Złote Lwy 12 FPFF za rolę w filmie Magnat
1987: Nagroda Złote Lwy 12 FPFF za rolę w filmie Przypadek
1988: Nagroda Złote Lwy 13 FPFF za rolę w filmie Kobieta samotna
1988: Nagroda Szefa Kinematografii za rolę w filmie Zabij mnie glino
1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie Kanalia
1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie In flagranti
1991: Nagroda Złote Lwy 16 FPFF za rolę w filmie Kroll
1991: Nagroda na Festiwal Młodości w Kijowie za film In flagranti
1992: Nagroda Złote Lwy 17 FPFF w kategorii:pierwszoplanowa rola męska w filmie Psy
1994: Nagroda Valenciennes w kategorii: najlepsza główna rola męska w filmie Psy
1995: Nagroda Złote Lwy 20 FPFF w kategorii:pierwszoplanowa rola męska w filmie Tato
2000: Nominacja: Orły w kategorii: najlepsza główna rola męska; za rok 1999 dla filmu Pan Tadeusz
2001: Srebrny Bilet dla filmu Sezon na leszcza, nagroda Stowarzyszenia „Kina Polskie”
2001: Nagroda Złote Lwy 26 FPFF dla filmu Sezon na leszcza w kategorii: najlepszy film komediowy
2012: Złota Kaczka w kategorii: Najlepszy aktor filmów sensacyjnych
2013: Festiwal Dwa Teatry: Nagroda aktorska za rolę męską w kategorii spektakli Teatru Telewizji – za rolę Jerzego w spektaklu Bezdech w reżyserii Andrzeja Barta^[37]

Przypisy

↑ Bogusław Linda w bazie filmpolski.pl
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 82.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 84.
↑ ^a ^b Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 5.
↑ ^a ^b ^c ^d Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 101.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 23.
↑ ^a ^b ^c Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 102–103.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 29.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 79.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 35.
↑ B. Kosecka, Bogusław Linda, s. 337.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 41.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 37, 38.
↑ Zawiśliński i Parowski 1994 ↓, s. 81.
↑ Sara w bazie filmpolski.pl
↑ ^a ^b Nina Terentiew: Zwierzenia kontrolowane. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004, s. 12. ISBN 83-7337-452-3.
↑ Projekt X. filmpolski.pl. [dostęp 2020-07-06]. (pol.).
↑ Co ty wiesz o gotowaniu.
↑ Pożegnanie z Lindą.
↑ Gloria Artis dla aktorów. tvp.info, 5 października 2009. [dostęp 2012-12-29].
↑ M.P. z 2014 r. poz. 757.
↑ Prezydent: To dobre lata dla polskiej kultury / Ordery i odznaczenia / Aktualności / Archiwum Bronisława Komorowskiego / Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [online], prezydent.pl [dostęp 2017-11-22] .
↑ Pij mleko! Będziesz wielki. wirtualnemedia.pl, 2004-12-06. [dostęp 2022-04-24].
↑ „Jeśli ludzie się kochają, to ich prywatna sprawa. Nie nam wtykać w to nos”. Bogusław Linda Sojusznikiem LGBT. newsweek.pl, 2017-11-14. [dostęp 2017-11-14].
↑ Oskar Maya: Jest jeden powód, dla którego Lindzie od lat uchodzi więcej niż innym aktorom. Za co kochamy „Bogusia”?. natemat.pl, 2017-01-12. [dostęp 2020-07-06]. (pol.).
↑ Monika Jaruzelska i Bogusław Linda: najbardziej strzeżony romans lat 80. [online], plejada.pl, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-13] (pol.).
↑ Wszystkie kobiety Lindy [online], www.se.pl [dostęp 2020-12-14] .
↑ Bogusław Linda ma dwóch synów bliźniaków [online], OnetKobieta, 25 października 2012 [dostęp 2020-12-13] (pol.).
↑ Adam Jaworski „Myśliwy strzela i… serce go boli”, [w:] Kronika Tygodnia – Zamość 20.10.2009, https://web.archive.org/web/20141211124137/http://www.roztocze.net/newsroom.php/27402_My%C5%9Bliwy_strzela_i%E2%80%A6_serce_go_boli_.html.
↑ Powidoki w bazie filmpolski.pl [dostęp 2016-10-10].
↑ „Psy 3. W imię zasad”: Linda i Pazura na pierwszych zdjęciach z planu. Onet.pl. [dostęp 2019-07-15].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Bogusław Linda podpisał kolejny kontrakt reklamowy. plejada.pl, 2015-05-30. [dostęp 2020-07-06]. (pol.).
↑ Płyta Las putas melancólicass – Świetliki. muzyka.onet.pl. [dostęp 2013-10-25].
↑ OLiS – sprzedaż w okresie 02.01.2006 – 08.01.2006. olis.onyx.pl. [dostęp 2013-10-25].
↑ LP3 – Statystyki dla wykonawcy Świetliki i Bogusław Linda. lp3.pl. [dostęp 2013-10-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
↑ SLiP – Statystyki dla wykonawcy Świetliki feat. Linda. radioszczecin.pl. [dostęp 2013-10-25].
↑ Dwa Teatry: Tango Mrożka i Mewy Akunina najlepsze. Wprost, 2013-06-04. [dostęp 2013-08-03].

Bibliografia

Stanisław Zawiśliński, Maciej Parowski: Powiedzmy Linda. 1994. ISBN 83-901562-1-0.
Kosecka B., Bogusław Linda, [w:] Słownik filmu pod. R. Syski, Kraków 2005, s. 337–338.
Wakar J., Wyblakły uśmiech Bogusława Lindy, „Kultura” (dodatek do „Dziennik. Europa-Polska-Świat”), nr z dn. 12.01.2007, s. 76–77.
Stanisław Zawiśliński, Powiedzmy Linda, Warszawa, Taurus, 1994.