Dalbergia

Dalbergia czarnodrzew

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

dalbergia

Nazwa systematyczna

Dalbergia Lam.
Encycl. 1: 171 (1783), nom. cons.^[3]

Typ nomenklatoryczny

D. lanceolaria Linnaeus f.^[4]

Synonimy
Acouroa Aubl. Amerimnon P.Browne Coroya Pierre Drakensteinia DC. Drakenstenia Neck. Ecastaphyllum P.Browne Endespermum Blume Fornasinia Bertol. Hecastophyllum Kunth Miscolobium Vogel Podiopetalum Hochst. Pterocarpus P.J.Bergius Securidaca L. Semeionotis Schott Trioptolemea Mart. ex Benth. Triptolemea Mart.^[3]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Dalbergia, kostrączyna^[5] (DalbergiaL.f.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae). Obejmuje 274 gatunków^[3]. Zasięg obejmuje wszystkie kontynenty w strefie międzyzwrotnikowej z centrum zróżnicowania w kontynentalnej Afryce (ok. 70 gatunków) i na Madagaskarze (43 gatunki, z czego 42 to endemity tej wyspy). Ponad 80 gatunków rośnie w południowej Azji, 8 na Nowej Gwinei, a dwa gatunki azjatyckie sięgają też Australii. Ponad 50 gatunków rośnie na kontynentach amerykańskich z centrum zróżnicowania w Amazonii^[6].

Wiele gatunków dostarcza bardzo cenionego drewna drewna konstrukcyjnego, służącego do wyrobu mebli, instrumentów muzycznych, narzędzi i do rzeźbienia. Część gatunków ze względu na nadmierną eksploatację trafiło na listę CITES^[7].

Nazwa rodzaju upamiętnia rodzeństwo szwedzkich botaników i przyjaciół Linneusza – Nilsa Dahlberga (1736–1819) i Carla Gustawa Dalberga (zm. w 1775)^[6].

Morfologia

Pokrój: Drzewa, krzewy i liany^[8].
Liście: Skrętoległe, nieparzysto pierzastozłożone. Listki zwykle skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe. Przylistki zwykle drobne i szybko odpadające^[8].
Kwiaty: Zebrane w powstających na szczytach pędów i w kątach liści groniastych i wiechowatych kwiatostanach, zwykle wielokwiatowych. Podsadki i przysadki zwykle są niewielkie i szybko odpadające. Kielich zrosłodziałkowy, dzwonkowaty, z ząbkami nierównymi – zwykle dolny jest największy, a para ząbków górnych jest częściowo zrośnięta i szersza od pozostałych. Korony zwykle są białe, jasnozielone, rzadko purpurowe. Płatki z paznokciem. Żagielek jajowaty lub zaokrąglony. Pręcików 9 lub 10, z jednym wolnym i 9 zrośniętymi lub w dwóch wiązkach po 5. Zalążnia z kilkoma zalążkami. Szyjka słupka długa lub krótka, zwykle zagięta, zakończona drobnym znamieniem^[8].
Owoce: Strąki zawierające jedno lub kilka nasion. U niektórych gatunków owoce są cienkie, przejrzyste, rozrośnięte wokół nasion tworząc funkcjonalnie skrzydlak. U innych strąki w różnym stopniu drewnieją i grubieją. Nasiona są nerkowate, spłaszczone^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów plemienia Dalbergieae z podrodziny bobowatych właściwych (Faboideae) z rodziny bobowatych (Fabaceae)^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Dalbergia abrahamii Bosser & R.Rabev.
Dalbergia acariaeantha Harms
Dalbergia acuta Benth.
Dalbergia acutifoliolata Mendonça & E.P.Sousa
Dalbergia adamii Berhaut
Dalbergia adiantifolia O.Lachenaud
Dalbergia afzeliana G.Don
Dalbergia agudeloi J.Linares & M.Sousa
Dalbergia ajudana Harms
Dalbergia albertisii Prain
Dalbergia albiflora A.Chev. ex Hutch. & Dalziel
Dalbergia altissima Baker f.
Dalbergia amazonica (Radlk.) Ducke
Dalbergia andapensis Bosser & R.Rabev
Dalbergia antsirananae Phillipson, Crameri & N.Wilding
Dalbergia arbutifolia Baker
Dalbergia armata E.Mey.
Dalbergia assamica Benth.
Dalbergia atropurpurea Ducke
Dalbergia aurea Bosser & R.Rabev
Dalbergia bakeri Welw. ex Baker
Dalbergia baronii Baker
Dalbergia bathiei R.Vig.
Dalbergia beccarii Prain
Dalbergia bemarivensis Phillipson & N.Wilding
Dalbergia benthamii Prain
Dalbergia berteroi (DC.) Urb.
Dalbergia bintuluensis Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia boehmii Taub.
Dalbergia bojeri Drake
Dalbergia boniana Gagnep.
Dalbergia borneensis Prain
Dalbergia brachystachya Bosser & R.Rabev
Dalbergia bracteolata Baker
Dalbergia brasiliensis Vogel
Dalbergia brownei (Jacq.) Schinz
Dalbergia burmanica Prain
Dalbergia calderonii Standl.
Dalbergia calycina Benth.
Dalbergia campenonii Drake
Dalbergia cana Graham ex Kurz
Dalbergia candenatensis (Dennst.) Prain
Dalbergia canescens (Elmer) Merr.
Dalbergia capuronii Bosser & R.Rabev
Dalbergia carringtoniana E.C.Sousa
Dalbergia catingicola Harms
Dalbergia cearensis Ducke
Dalbergia chapelieri Baill.
Dalbergia chermezonii R.Vig.
Dalbergia chlorocarpa R.Vig.
Dalbergia chontalensis Standl. & L.O.Williams
Dalbergia cibix Pittier
Dalbergia clarkei Thoth.
Dalbergia cochinchinensis Pierre
Dalbergia commiphoroides Baker f.
Dalbergia comorensis Bosser & R.Rabev
Dalbergia confertiflora Benth.
Dalbergia congensis Baker f.
Dalbergia congesta Graham ex Wight & Arn.
Dalbergia congestiflora Pittier
Dalbergia coromandeliana Prain
Dalbergia crispa Hepper
Dalbergia cujabensis Benth.
Dalbergia cultrata T.S.Ralph
Dalbergia cumingiana Benth.
Dalbergia dalzielii Baker f. ex Hutch. & Dalziel
Dalbergia darienensis Rudd
Dalbergia davidii Bosser & R.Rabev
Dalbergia debilis J.F.Macbr.
Dalbergia decipularis Rizzini & A.Mattos
Dalbergia delphinensis Bosser & R.Rabev
Dalbergia densa Benth.
Dalbergia densiflora (Benth.) Benth.
Dalbergia dialoides (Pierre) Niyomdham
Dalbergia duarensis Thoth.
Dalbergia dyeriana Prain
Dalbergia ealaensis De Wild.
Dalbergia ecastaphyllum (L.) Taub.
Dalbergia elegans A.M.Carvalho
Dalbergia emirnensis Benth.
Dalbergia enneaphylla Pittier
Dalbergia entadoides Pierre ex Gagnep.
Dalbergia eremicola Polhill
Dalbergia ernest-ulei Hoehne
Dalbergia erubescens Bosser & R.Rabev
Dalbergia ferruginea Roxb.
Dalbergia fischeri Taub.
Dalbergia florifera De Wild.
Dalbergia foliolosa Benth.
Dalbergia foliosa T.S.Ralph
Dalbergia fouilloyana Pellegr.
Dalbergia frutescens (Vell.) Britton
Dalbergia gardneriana Benth.
Dalbergia gautieri Bosser & R.Rabev.
Dalbergia gentilii De Wild.
Dalbergia gilbertii Cronquist
Dalbergia gilletii De Wild.
Dalbergia glaberrima Bosser & R.Rabev
Dalbergia glabra (Mill.) Standl.
Dalbergia glandulosa Benth.
Dalbergia glaucescens (Mart. ex Benth.) Benth.
Dalbergia glaucocarpa Bosser & R.Rabev
Dalbergia glaziovii Harms
Dalbergia glomerata Hemsl.
Dalbergia glomeriflora Kurz
Dalbergia godefroyi Prain
Dalbergia gossweileri Baker f.
Dalbergia gracilis Benth.
Dalbergia granadillo Pittier
Dalbergia grandibracteata De Wild.
Dalbergia grandistipula A.M.Carvalho
Dalbergia greveana Baill.
Dalbergia guttembergii A.M.Carvalho
Dalbergia hainanensis Merr. & Chun
Dalbergia hancei Benth.
Dalbergia havilandii Prain
Dalbergia henryana Prain
Dalbergia hepperi Jongkind
Dalbergia heudelotii Stapf
Dalbergia hiemalis Malme
Dalbergia hildebrandtii Vatke
Dalbergia hirticalyx Bosser & R.Rabev
Dalbergia horrida (Dennst.) Mabb.
Dalbergia hortensis Heringer, Rizzini & A.Mattos
Dalbergia hoseana Prain
Dalbergia hosokawae Costion
Dalbergia hostilis Benth.
Dalbergia hullettii Prain
Dalbergia humbertii R.Vig.
Dalbergia hupeana Hance
Dalbergia hygrophila (Mart. ex Benth.) Hoehne
Dalbergia intermedia A.M.Carvalho
Dalbergia inundata Spruce ex Benth.
Dalbergia iquitosensis Harms
Dalbergia jaherii Burck ex Prain
Dalbergia jingxiensis S.Y.Liu
Dalbergia johorensis Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia junghuhnii Benth.
Dalbergia kingiana Prain
Dalbergia kunstleri Prain
Dalbergia lactea Vatke
Dalbergia lanceolaria L.f.
Dalbergia lancistipula O.Lachenaud
Dalbergia lastoursvillensis Pellegr.
Dalbergia lateriflora Benth.
Dalbergia latifolia Roxb.
Dalbergia laxiflora Micheli
Dalbergia lemurica Bosser & R.Rabev
Dalbergia librevillensis Pellegr.
Dalbergia longepedunculata J.Linares & M.Sousa
Dalbergia louisii Cronquist
Dalbergia louvelii R.Vig.
Dalbergia luteola J.Linares & M.Sousa
Dalbergia macrosperma Welw. ex Baker
Dalbergia madagascariensis Vatke
Dalbergia malabarica Prain
Dalbergia manongarivensis Bosser & R.Rabev.
Dalbergia maritima R.Vig.
Dalbergia martini F.White
Dalbergia masoalensis Bosser & R.Rabev.
Dalbergia matthewii Soosairaj, P.Raja & Britto
Dalbergia mayumbensis Baker f.
Dalbergia melanocardium Pittier
Dalbergia melanoxylon Guill. & Perr. – dalbergia czarnodrzew
Dalbergia menoeides Prain
Dalbergia micheliana De Wild.
Dalbergia microphylla Chiov.
Dalbergia millettii (Benth.) Benth.
Dalbergia mimosella (Blanco) Prain
Dalbergia minutiflora Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia miscolobium Benth.
Dalbergia modesta J.Linares & M.Sousa
Dalbergia monetaria L.f.
Dalbergia monophylla G.A.Black
Dalbergia monticola Bosser & R.Rabev
Dalbergia multijuga E.Mey.
Dalbergia negrensis (Radlk.) Ducke
Dalbergia neoperrieri Bosser & R.Rabev
Dalbergia nervosa O.Lachenaud
Dalbergia ngounyensis Pellegr.
Dalbergia nigra (Vell.) Allemão ex Benth.
Dalbergia nigrescens Kurz
Dalbergia nitida (Mart. ex Benth.) Ducke ex Hoehne
Dalbergia nitidula Welw. ex Baker
Dalbergia normandii Bosser & R.Rabev
Dalbergia obcordata N.Wilding, Phillipson & Crameri
Dalbergia obliquifoliolata O.Lachenaud
Dalbergia oblongifolia G.Don
Dalbergia obovata E.Mey.
Dalbergia occulta Bosser & R.Rabev.
Dalbergia odorifera T.C.Chen
Dalbergia oligophylla Baker ex Hutch. & Dalziel
Dalbergia oliveri Gamble ex Prain
Dalbergia orientalis Bosser & R.Rabev
Dalbergia ovata Graham ex Benth.
Dalbergia pachycarpa (De Wild. & T.Durand) Ulbr. ex De Wild.
Dalbergia palo-escrito Rzed. & Guridi-Gómez
Dalbergia parviflora Roxb.
Dalbergia peguensis Thoth.
Dalbergia peltieri Bosser & R.Rabev
Dalbergia pervillei Vatke
Dalbergia pilosa Adema
Dalbergia pinnata (Lour.) Prain
Dalbergia pluriflora Baker f.
Dalbergia polyadelpha Prain
Dalbergia poolii Baker
Dalbergia prainii Thoth.
Dalbergia pseudo-ovata Thoth.
Dalbergia pseudobaronii R.Vig.
Dalbergia pseudomaritima Crameri, Phillipson & N.Wilding
Dalbergia pseudoviguieri Bosser & R.Rabev.
Dalbergia purpurascens Baill.
Dalbergia ramosii Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia razakamalalae Crameri, Phillipson & N.Wilding
Dalbergia reniformis Roxb.
Dalbergia reticulata Merr.
Dalbergia retusa Hemsl.
Dalbergia revoluta Ducke
Dalbergia rhachiflexa J.Linares & M.Sousa
Dalbergia richardsii Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia riedelii (Benth.) Sandwith
Dalbergia rimosa Roxb.
Dalbergia riparia (Mart. ex Benth.) Benth.
Dalbergia rostrata Hassk.
Dalbergia rubiginosa Roxb.
Dalbergia ruddiae J.Linares & M.Sousa
Dalbergia rufa G.Don
Dalbergia rugosa Hepper
Dalbergia salvanaturae J.Linares & M.Sousa
Dalbergia sambesiaca Schinz
Dalbergia sampaioana Kuhlm. & Hoehne
Dalbergia sandakanensis Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia saxatilis Hook.f.
Dalbergia semiapplanata O.Lachenaud
Dalbergia sericea G.Don
Dalbergia setifera Hutch. & Dalziel
Dalbergia simpsonii Rudd
Dalbergia sissoides Graham ex Wight & Arn.
Dalbergia sissoo Roxb. ex DC.
Dalbergia spruceana Benth.
Dalbergia stenopetala O.Lachenaud
Dalbergia stenophylla Prain
Dalbergia stevensonii Standl.
Dalbergia stipulacea Roxb.
Dalbergia suaresensis Baill.
Dalbergia subcymosa Ducke
Dalbergia suthepensis Niyomdham
Dalbergia tabascana Pittier
Dalbergia teijsmannii Sunarno & H.Ohashi
Dalbergia teixeirae E.C.Sousa
Dalbergia thomsonii Benth.
Dalbergia thorelii Gagnep.
Dalbergia tilarana N.Zamora
Dalbergia tinnevelliensis Thoth.
Dalbergia tonkinensis Prain
Dalbergia travancorica Thoth.
Dalbergia trichocarpa Baker
Dalbergia tricolor Drake
Dalbergia tsaratananensis Bosser & R.Rabev
Dalbergia tsiandalana R.Vig.
Dalbergia tsoi Merr. & Chun
Dalbergia tucurensis Donn.Sm.
Dalbergia uarandensis (Chiov.) Thulin
Dalbergia urschii Bosser & R.Rabev
Dalbergia vacciniifolia Vatke
Dalbergia velutina Benth.
Dalbergia vietnamensis P.H.Hô & Niyomdham
Dalbergia viguieri Bosser & R.Rabev
Dalbergia villosa (Benth.) Benth.
Dalbergia volubilis Roxb.
Dalbergia wattii C.B.Clarke
Dalbergia xerophila Bosser & R.Rabev
Dalbergia xylocarpa O.Lachenaud
Dalbergia yunnanensis Franch.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-21] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-21] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Dalbergia L.f.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-12-21].
↑ Dalbergia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-12-21].
↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 242. (pol.).
↑ ^a ^b G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 327. ISBN 978-1-900347-80-8.
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 274, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d Dalbergia Linnaeus f., [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-21] .
↑ Genus Dalbergia L. f., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-12-21] .