Dean Acheson

Dean Gooderham Acheson

Data i miejsce urodzenia

11 kwietnia 1893
Middletown

Data i miejsce śmierci

12 października 1971
Sandy Springs

51. Sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych

Okres

od 21 stycznia 1949
do 20 stycznia 1953

Poprzednik

George Catlett Marshall

Następca

John Foster Dulles

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Dean Gooderham Acheson (ur. 11 kwietnia 1893 w Middletown, zm. 12 października 1971 w Sandy Springs) – amerykański polityk, dyplomata i prawnik.

Życiorys

Urodził się w Middletown (Connecticut), był synem Edwarda Campiona Achesona i Eleanor Gertrude Gooderham. Dorastał w wygodnych warunkach klasy średniej. Bogactwo rodziny matki i nominacja ojca na biskupa w 1915 r. świadczą o bezpiecznym miejscu jego rodziny w lokalnym społeczeństwie stanu Connecticut. Acheson studiował w Groton, a następnie na Uniwersytecie Yale, otrzymując tytuł licencjata w 1915 r., niewyróżniając się wśród innych studentów. W maju 1917 r. ożenił się z Alice Caroline Stanley, mieli 3 dzieci. W Harvard Law School studiował pod kierunkiem Felixa Frankfurtera, który zaszczepił w nim miłość do prawa na całe życie. Po uzyskaniu dyplomu w 1918 r. krótko służył w marynarce wojennej. W następnym roku (1919), dzięki Frankfurterowi, został radcą prawnym sędziego Sądu Najwyższego Louisa Brandeisa^[1].

Kariera polityczna

Był współtwórcą doktryny Trumana. W 1941 r. podjął pracę w Departamencie Stanu na stanowisku podsekretarza (1945–1947), a następnie sekretarza stanu w rządzie Trumana (1949–1953).

Do jego osiągnięć należało wprowadzenie w 1947 r. w życie planu Marshalla, silne wspieranie idei utworzenia NATO (1949). Jego książka Present at the Creation (1969) została uhonorowana Nagrodą Pulitzera. Miał znaczny wpływ na politykę zagraniczną USA w początkowym okresie zimnej wojny.

Jest autorem tak zwanego planu Achesona, który stanowił podstawę uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucji Uniting for Peace (Zjednoczenie dla pokoju) w 1950 r. Rezolucja ta przekazywała w ręce Zgromadzenia Ogólnego kompetencje Rady Bezpieczeństwa w przedmiocie utrzymania pokoju, gdyby ta znalazła się z przyczyn politycznych w stanie paraliżu decyzyjnego^[2]. Dotychczas ONZ skorzystała z niej 12 razy^[3].

Przypisy

↑ Robert A.R.A. Divine Robert A.R.A., Acheson, Dean Gooderham (11 April 1893–12 October 1971), lawyer and secretary of state, American National Biography Online, Oxford University Press, luty 2000, DOI: 10.1093/anb/9780198606697.article.0700002 [dostęp 2022-02-19] .
↑ Resolution 377 (V) (ang. • fr. • hiszp. • ros.). Przekład polski punktu A: Uchwały prawotwórcze Rady Bezpieczeństwa OZN s. 238n.
↑ Security Council Deadlocks and Uniting for Peace. Omówienie: Akty ultra vires w świetle odpowiedzialności organizacji międzynarodowych – wybrane zagadnienia s. 26n, Od interwencji Sojuszu Północnoatlantyckiego do orzeczenia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości : aktywność Organizacji Narodów Zjednoczonych w celu rozwiązania konfliktu w Kosowie s. 229, Miejsce interwencji zbrojnej w koncepcji „odpowiedzialność za ochronę” s.65 - 75.

Bibliografia

Biographies of the Secretaries of State: Dean Gooderham Acheson. [w:] Departament Stanu Stanów Zjednoczonych [on-line]. history.state.gov. [dostęp 2014-10-07]. (ang.).
AldenA. Whitman AldenA., Architect of Postwar Policy, Acheson Advocated Containment of the Soviet Union, nytimes.com, 13 października 1971 [dostęp 2014-10-07] (ang.).