Flota Północna

Flota Północna
Северный флот
Ilustracja
Herb Floty Północnej
Historia
Państwo

 ZSRR →
 Rosja

Sformowanie

1933

Tradycje
Rodowód

Flotylla Białomorska, Północna Flotylla Wojenna

Działania zbrojne
II wojna światowa
  • operacja petsamsko-kirkeneska
Organizacja
Dyslokacja

Polarnyj

Formacja

 MW ZSRR →
 MW Rosji

Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Flota Północna (ros. Северный флот) – największy i najsilniejszy morski związek operacyjny Marynarki Wojennej Federacji Rosyjskiej.

I wojna światowa

W Rosji w czasie I wojny światowej 1914–1918, w celu obrony na szlakach żeglugowych na Morzu Barentsa statków rosyjskich i brytyjskich przed niemieckimi okrętami nawodnymi oraz podwodnymi 19 czerwca 1919 r. utworzona została Flotylla Oceanu Północnego. W marcu 1920 w Archangielsku sformowana została Flotylla Białomorska, w kwietniu 1920 r. przemianowana na Siły Morskie Morza Północnego. Te związki operacyjne zostały rozformowane w styczniu 1923.

Swój nowy początek Flota Północna bierze od utworzonej 6 czerwca 1933 Północnej Flotylli Wojennej (dowódca Z. Zakupniew) oraz z wydzielonych okrętów Floty Bałtyckiej (2 niszczyciele, 2 okręty ochrony, 2 łodzie podwodne – 18 maja wyszły z Kronsztadu, a 5 sierpnia weszły do Murmańska), a zatem przemianowanej we Flotę Północna 11 maja 1937. We wrześniu 1933 do portu Soroku na Morzu Białym przyszła druga część tzw. Oddział 2 Okrętów (1 niszczyciel, 1 okręt ochrony, 1 okręt podwodny i 2 trałowce). W 1935 bazą okrętów został port Polarnyj. We wrześniu 1935 Flotylla została wzmocniona oddziałem samolotów. Do 11 maja 1937 były skompletowane baterie obrony brzegowej i obrony przeciwlotniczej, zbudowane lotniska, doszły z przemysłu nowe okręty.

II wojna światowa

W czasie wojny zimowej 1939–1940 Flota Północna wykonała postawione zadania, m.in. blokowała fińską bazę Petsamo. W celu obrony wybrzeża, baz morskich, portów i wykonania innych zadań w sierpniu 1940 była sformowana Białomorska Baza Marynarki Wojennej.

Po ataku Niemiec 1941 w skład Floty wchodziło: 15 okrętów podwodnych, 8 niszczycieli, 7 dozorowców, 14 kutrów dozorowych, 2 trałowce, 1 okręt minowania, 116 samolotów (Wojska Lotnicze Floty), związki taktyczne i jednostki obrony wybrzeża i obrony przeciwlotniczej. Siły Floty bazowały w Polarnym, Murmańsku i Archangielsku. W czasie wojny siły Floty były wzmocnione okrętami i samolotami z Floty Bałtyckiej, Floty Oceanu Spokojnego i Flotylli Kaspijskiej, a także z sił zmobilizowanych, od przemysłu i z Lend-Lease’u, a samoloty także z rezerwy Stawki. W czasie wojny w składzie Floty Północnej były sformowana Białomorska Flotylla Wojskowa i Północny Rejon Obrony. Flota Północna broniła wybrzeża morskiego, współdziałała ze skrzydłami wojsk lądowych, wysadzała desanty morskie, działała na morskich liniach komunikacyjnych nieprzyjaciela, broniła komunikacji morskich, konwojowała statki transportowe sojuszników. W pierwszych miesiącach wojny Flota wspólnie z 14 Armią Frontu Karelskiego udaremniła plan opanowania Murmańska, Polarnego i półwyspów Średniego i Rybaczego. W październiku 1944 Flota brała udział w operacji petsamsko-kirkeneskiej wojsk lądowych (ok. 10 tys. marynarzy walczyło na lądzie jako oddziały spieszone). 15 kwietnia 1945 Białomorska Flotylla Wojskowa została przemianowana na Białomorski Morski Rejon Obrony.

W okresie wojny Flota eskortowała ponad 2500 statków w składzie konwojów na wodach wewnętrznych i ok. 1500 transportów w składzie konwojów zewnętrznych. Za zasługi bojowe 12 okrętów, jednostek i związków taktycznych było wyróżnionych mianem gwardyjskich, 47 nagrodzonych orderami, 14 nadano honorowe imiona, ponad 48 tysięcy oficerów i marynarzy zostało nagrodzonych orderami i medalami, 85 otrzymało tytuły Bohatera Związku Radzieckiego, w tym czterech dwukrotnie.

Po II wojnie światowej w SZ ZSRR

W okresie powojennym Flota Północna ZSRR przeszła przekształcenia. Jej zasadnicze siły stanowiły atomowe okręty rakietowe wyposażone w pociski balistyczne, lotnictwo dalekiego zasięgu wyposażone w pociski powietrze-ziemia i przeciwokrętowe, okręty lotniskowe.

Flotą dowodzili m.in. admirałowie: K.I. Duszenow, W.P. Drozd, A.G. Gołowko, W.I Płatonow, A.T. Czabanienko, W.A. Kasatonow, S.M. Łobow, G.M. Jegorow, W.N. Czernawin, F.N. Gromow.

Flota Federacji Rosyjskiej

Zasadniczą składową Floty Północnej w okresie rozpadu ZSRR był komponent podwodnych sił jądrowych. W jego skład wchodziła 1., 3., 11 Flotylla Atomowych Okrętów Podwodnych i 9 Eskadra OPARB. Flota dysponowała bazami morskimi w Widajewie, Gadżyjewie, Griemisze, Polarnym, Ura-Guba i Zapadnoj Licy. Posiadając status komponentu oceanicznego, utrzymywała zdolność do realizacji zadań w obszarze Atlantyku i Arktyki. Docelowym rejonem działań miał pozostawać akwen położony za wyspami Azorskimi, między Nową Funlandią oraz Bermudami. Utrzymano też siły na Morzu Norweskim i Grenlandzkim. Ze składu Floty Północnej wydzielano do 7 Atlantyckiej Eskadry Operacyjnej 43 Dywizję Okrętów Nawodnych i 2 Dywizję Okrętów ZOP[1].
Na przełomie lat 80. i 90. XX w gros sił lotnictwa morskiego Floty skomasowana była w 5 Dywizji Morskich Nosicieli Rakiet (około 70 samolotów TU-22M) oraz 35 Dywizji Lotniczej ZOP (około 70 samolotów TU-142M). Dwa pułki lotnictwa szturmowego, dwa pułki ZOP i pułk śmigłowców ZOP przewidziany był do wsparcia z powietrza Flotylli Kolskiej.
W 1991 w składzie wojsk brzegowych pozostawały: 77 Dywizja Obrony Wybrzeża, 61. i 175 Brygada Piechoty Morskiej, dwa pułki artylerii rakietowej, pułk rakiet OP oraz pododdziały wsparcia i zabezpieczenia. W Sewieromorsku stacjonował 420 Morski Punkt Rozpoznania[2].

Trzon Floty Północnej stanowią obecnie okręty podwodne o napędzie atomowym przenoszące pociski balistyczne klasy SLBM oraz wielozadaniowe okręty podwodne o takim samym napędzie. Flota jest trzonem Połączonego Dowództwa Strategicznego Flota Północna, stanowiącego strukturę jak okręg Wojskowy (piąty - obok istniejących obecnie czterech (Zachodniego, Południowego, Centralnego i Wschodniego).

Struktura organizacyjna

Zjednoczone Dowództwo Strategiczne (Объединенное стратегическое командование)

  • siły podwodne;
  • wojska lądowe i brzegowe;
    • 61 Samodzielna Brygada Piechoty Morskiej;
    • 200 Samodzielna Brygada Zmechanizowana;
    • 80 Samodzielna Brygada Zmechanizowana (arktyczna);
  • 45 Armia Sił Powietrznych i Obrony Przeciwlotniczej;
  • Kolska Flotylla Sił Różnorodnych;
  • Białomorska Baza Marynarki Wojennej[3].

Siły bazowania morskiego

Komponent morski w 2008[4]

11 Eskadra Atomowych Okrętów Podwodnych

12 Eskadra Atomowych Okrętów Podwodnych

Flotylla Kolska

Baza Morska Biełomorsk

  • 43 dywizjon okrętów Ochrony Rejonu Wodnego
  • 339 Brygada Remontowanych /budowanych/ Okrętów Podwodnych
  • 16 Brygada Remontowanych /budowanych/ Okrętów Nawodnych

Wojska brzegowe Floty Północnej

komponent lądowy w 2008[5]
  • 61 Samodzielna Kirkenska BPM – Sputnik.
  • 536 Samodzielna Brygada Artylerii Brzegowej – Snieżnogorsk, zatoka Olenia.
  • 99 samodzielny pułk łączności (RWŁ) – Polamyj
  • 215 samodzielny pułk walki elektronicznej – Seweromorsk;
  • pułk rakiet przeciwlotniczych – Seweromorsk;
  • pułk obrony przeciwchemicznej – Murmańsk;
  • 180 morski batalion inżynieryjny – Seweromorsk;
  • batalion ochrony i obrony dowództwa FP;
  • 160 kompania płetwonurków bojowych;
  • 269 samodzielna kompania płetwonurków bojowych
  • 313 kompania płetwonurków bojowych;
  • 420 morski punk rozpoznawczy specjalnego przeznaczenia – Polamyj

Lotnictwo morskie Floty Północnej

komponent powietrzny w 2008[5]
  • 924 Gwardyjski Kijowski pułk samolotów-nosicieli rakiet – Olenia.
  • 279 pokładowy pułk lotnictwa myśliwskiego – Seweromorsk 3.
  • 830 Kirkieński pokładowy pułk śmigłowców ZOP – Seweromorsk.
  • 430 mieszany morski pułk lotniczy – Seweromorsk.
  • 73 samodzielna morska eskadra samolotów ZOP dalekiego zasięgu[a] – Kipielowo.

Dowództwo

Uwagi

  1. ↑ Na uzbrojeniu eskadry samoloty TU-142MK: Wytegra, Czerepowec, Biełoozero oraz Wołogda. Kolejne trzy samoloty TU-142MK od 20 października 2008 r.: Wielikij Ustjug, Jewgeni Preobrażenskij oraz Iwan Borzow.

Przypisy

  1. ↑ Depczyński 2015 ↓, s. 108.
  2. ↑ Depczyński 2015 ↓, s. 109.
  3. ↑ Военные округа. [w:] интернет-портал Минобороны России [on-line]. Министерство обороны Российской Федерации (Минобороны России). [dostęp 2020-12-31]. (ros.).
  4. ↑ Depczyński 2015 ↓, s. 109 i 389–392.
  5. ↑ a b Depczyński 2015 ↓, s. 392.
  6. ↑ Военные округа. [w:] интернет-портал Минобороны России [on-line]. Министерство обороны Российской Федерации (Минобороны России). [dostęp 2020-12-31]. (ros.).

Bibliografia

  • Marek Depczyński: Rosyjskie siły zbrojne: od Milutina do Putina. Warszawa: Bellona SA, 2015. ISBN 978-83-11-13505-5.
  • p
  • d
  • e
Siły Zbrojne ZSRR w czasie II wojny światowej
Fronty
Floty
Flotylle
Armie
Ogólnowojskowe
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
  • 32
  • 33
  • 34
  • 35
  • 36
  • 37
  • 38
  • 39
  • 40
  • 41
  • 42
  • 43
  • 44
  • 45
  • 46
  • 47
  • 48
  • 49
  • 50
  • 51
  • 52
  • 53
  • 54
  • 55
  • 56
  • 57
  • 58
  • 59
  • 60
  • 61
  • 62
  • 63
  • 64
  • 65
  • 66
  • 67
  • 68
  • 69
  • 70
Gwardyjskie
Uderzeniowe
Armie pancerne
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
Gwardyjskie
Armie saperskie
  • 1
  • 3
  • 6
  • 7
  • 8
  • 10
Armie lotnicze
Myśliwskie
  • 1
  • 2
Bombowe
  • 1
Korpusy
strzeleckie
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 13
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 32
  • 35
  • 36
  • 37
  • 38
  • 40
  • 41
  • 42
  • 43
  • 44
  • 45
  • 46
  • 47
  • 48
  • 49
  • 50
  • 52
  • 53
  • 55
  • 60
  • 61
  • 62
  • 65
  • 67
  • 69
  • 70
  • 71
  • 72
  • 73
  • 74
  • 76
  • 77
  • 78
  • 79
  • 80
  • 81
  • 89
  • 91
  • 93
  • 94
  • 95
  • 96
  • 98
  • 101
  • 102
  • 105
  • 106
  • 107
  • 108
  • 113
  • 114
  • 115
  • 116
  • 117
  • 118
  • 120
  • 121
  • 124
  • 125
  • 128
  • 129
  • 132
  • 134
Gwardyjskie
Korpusy
zmechanizowane
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 45
Gwardyjskie
Korpusy
powietrznodesantowe
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Gwardyjskie
  • 8
Korpusy
kawalerii
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
Gwardyjskie
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
Korpusy
pancerne
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • 9
  • 10
  • 11
  • 12
  • 13
  • 14
  • 15
  • 16
  • 17
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • 23
  • 24
  • 25
  • 26
  • 27
  • 28
  • 29
  • 30
  • 31
Gwardyjskie
Encyklopedia internetowa (rosyjska flota):