Göteborg

Ten artykuł od 2012-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Göteborg

Herb Flaga
Państwo	Szwecja
Region	Västra Götaland
Gmina	Göteborg
Powierzchnia	233,86[1] km²
Populacja (2018) • liczba ludności • gęstość	607 882[2] 2532[1] os./km²
Nr kierunkowy	031
Kod pocztowy	400 10–418 79
Położenie na mapie Västra Götalandu Göteborg
Położenie na mapie Szwecji Göteborg
57°42′N 11°56′E/57,700000 11,933333
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Göteborg (wym. [jœtəˈbɔrj]^ⓘ[jœtəˈbɔrj]) – miasto w Szwecji, położone na zachodzie kraju, nad cieśniną Kattegat, u ujścia rzeki Göta älv, stolica regionu Västra Götaland. Drugie co do wielkości miasto Szwecji – 510 491 mieszkańców (30 września 2010), zespół miejski – 926,7 tys. W Göteborgu znajduje się siedziba koncernów Volvo AB i SKF^[3].

Historia

Göteborg został założony na początku XVII wieku na podstawie planów sporządzonych przez architektów holenderskich, pracujących na zlecenie króla Gustawa II Adolfa, który w ten sposób chciał uniezależnić szwedzki handel od ceł pobieranych przez Danię w Cieśninach Duńskich. Skania na południu Szwecji ówcześnie należała do Danii i ruch statków z Morza Bałtyckiego odbywał się przez wody kontrolowane przez Danię. Umiejscowienie nowego portu pozwoliło na ominięcie wód duńskich i bezpośrednie wyjście na Morze Północne. W tamtych czasach oficjalnymi językami były: holenderski, niemiecki, szwedzki i angielski.

W 1731 r. powstała Szwedzka Kompania Wschodnioindyjska (Svenska Ostindiska Kompaniet), która przyczyniła się do nawiązania kontaktów handlowych z Chinami i Wschodem. Dzięki temu do Göteborga przywożono statkami porcelanę, herbatę, przyprawy, szlachetne tkaniny i inne typowe dla tamtego okresu towary luksusowe.

W XIX wieku Göteborg przekształcił się w miasto przemysłowe, szczególnie za sprawą kupców z Wysp Brytyjskich. Z czasem wielu z nich wzbogaciło się i przeznaczyło część swoich majątków na rozwój infrastruktury miejskiej.

W 1829 roku działalność rozpoczął Uniwersytet Techniczny Chalmersa, obecnie z liczbą około 10,5 tys. studentów, a w 1891 założono Uniwersytet w Göteborgu, na którym obecnie kształci się około 49 tys. studentów. Dzisiejszy Göteborg z szerokimi alejami, parkami i imponującymi budowlami wybudowany został pod koniec XIX wieku. Plac Götaplatsen i wesołe miasteczko Liseberg powstały przy okazji Wystawy Światowej w 1923.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Zabytki

• arsenał miejski Kronhuset z 1643 – najstarsza świecka budowla w mieście
• Götaplatsen – plac ze Statuą Posejdona autorstwa Carla Millesa
• ratusz
• siedziba Kompanii Wschodnioindyjskiej z 1750 – obecnie muzeum miejskie
• klasycystyczna katedra z 1633, przebudowa w XIX wieku
• kościół niemiecki
• Nya Elfsborg – warownia obronna na wyspie
• dworzec Göteborgs centralstation
• Skansen Kronan i Skansen Lejonet – twierdze
• Teatr Wielki
• Kungshuset
• Tomtehuset
• Palacehuset na Brunnsparken
• domek myśliwski Królowej Krystyny
• willa Wernera
• pałac Dicksona

Atrakcje turystyczne

• Ogród Botaniczny
• Park Trädgårdsföreningen
• Kungsportsavenyn (Aleja Królewskiej Bramy), bulwar ekskluzywnych sklepów i kawiarni
• Haga – malownicza dzielnica z wieloma kawiarniami
• Liseberg – największy lunapark w Skandynawii
• Universeum – centrum nauki

Muzea

• Muzeum Miejskie
• Muzeum Sztuki
• Muzeum Kultury Światowej
• Muzeum Morskie
• Muzeum Sportu w budynku dawnych koszar na Kvibergu
• Röhsskamuseet – muzeum wzornictwa i sztuki użytkowej
• Muzeum Historii Naturalnej
• Muzeum Volvo

Demografia

Transport

Transport kolejowy

W centrum miasta przy Drottningtorget znajduje się dworzec Göteborgs centralstation, z którego dostać się można do największych miast w Szwecji. Większość linii tramwajowych i autobusowych ma tu swój przystanek.

Transport tramwajowy

Zobacz hasło: Tramwaje w Göteborgu

Göteborg ma bardzo dobrze rozbudowane linie tramwajowe. Pierwsze tramwaje konne zaczęły kursować po mieście od 1879 roku. W 1902 na ulice wyjechały tramwaje elektryczne. W sezonie letnim organizowane są przejażdżki zabytkowym tramwajem pomiędzy Dworcem Centralnym a wesołym miasteczkiem.

Transport morski

Göteborg posiada codzienne połączenia promowe z Kilonią oraz Frederikshavn, obsługiwane przez linie Stena Line^[4].

Transport lotniczy

W Göteborgu jest jedno lotnisko czynne dla ruchu komercyjnego: Göteborg-Landvetter (ok. 20 km na wschód od miasta). Przejazd autobusem lotniskowym (tzw. flygbussem) z lotniska do centrum zajmuje około 20 minut.

Pod koniec 2014 r. ruch na drugim lotnisku Göteborg-City (14 km na północny zachód) został wstrzymany z powodu złego stanu nawierzchni pasa, naprawę pasa uznano za nieopłacalną. Na lotnisku jest dopuszczony ruch małych samolotów.

Kultura

Scena muzyczna

W Göteborgu rozwinął się specyficzny gatunek muzyki metalowej, nazywany Göteborg Sound, należący do nurtu melodic death metal. Głównymi przedstawicielami są:

• Avatar
• Dark Tranquillity
• In Flames
• At the Gates
• Soilwork

Sport

• Miasto ubiegało się o organizacje Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1984 r.
• W 1995 r. odbyły się tutaj lekkoatletyczne mistrzostwa świata, a w 2006 mistrzostwa Europy.
• Z Göteborgu pochodzi najbardziej utytułowana szwedzka drużyna piłkarska: IFK Göteborg, 18-krotny mistrz Szwecji, 4-krotny zdobywca Pucharu Ligi oraz 2-krotny zdobywca Pucharu UEFA w 1982 i 1987 roku.
• W mieście mają siedzibę inne kluby piłkarskie. W 2011 roku w ekstraklasie Allsvenskan występują obecnie IFK Göteborg, GAIS i BK Häcken, w drugiej lidze Superettan gra Örgryte IS, a w Division 2 (4. liga) Västra Frölunda IF.
• W Göteborgu siedzibę ma również klub hokejowy, Frölunda HC, 3-krotny mistrz krajowych rozgrywek Elitserien.
• IK Sävehof – klub piłki ręcznej
• Kaparna Göteborg – klub żużlowy

Urodzeni w Göteborgu

• Fredric Henric Chapman – konstruktor okrętów i teoretyk budowy okrętów, admirał
• Amine Gülşe – turecka modelka i aktorka, Miss Turcji 2014
• Felix Kjellberg – użytkownik portalu YouTube posiadający drugą największą liczbę subskrybentów kanału na platformie
• Alicia Vikander – aktorka i tancerka
• Mikkey Dee (właściwie Micael Kiriakos Delaoglou) – perkusista m.in. zespołu Motörhead
• Björn Ulvaeus – kompozytor i autor piosenek, wokalista i współzałożyciel zespołu ABBA
• Jakob Wegelius – szwedzki autor i ilustrator książek dla dzieci
• członkowie zespołu Ace of Base: Jonas Berggren, Ulf Ekberg, Jenny Berggren, Linn Berggren
• Stellan Skarsgård – aktor filmowy, telewizyjny i teatralny

Współpraca międzynarodowa

Miasta bliźniacze:

• Bergen (Norwegia)
• Turku (Finlandia)
• Århus (Dania)

Miasta partnerskie:

• Chicago (Stany Zjednoczone)
• Kraków (Polska)
• Sankt Petersburg (Rosja)
• Rostock (Niemcy)
• Tallinn (Estonia)

Galeria

• 
  Jonas Alströmer
• 
  Angered, północna część miasta
• 
  Stary żaglowiec w porcie- obecnie restauracja
• 
  Przystań Lilla Bommen
• 
  Kanał w Göteborgu
• 
  Dworzec centralny
• 
  Opera
• 
  Uniwersytet w Göteborgu
• 
  Port w Göteborgu
• 
  Götaplatsen
• 
  Lunapark Liseberg
• 
  Widok miasta z lunaparku
• 
  Stary tramwaj
• 
  Ulica Haga Nygata w Göteborgu
• 
  Hala rybna Feskekôrka
• 
  Terminal autobusowy
• 
  Hotel Gothia Towers
• 
  Twierdza Nya Elfsborg
• 
  Domkyrka (katedra luterańska)
• 
  Palmhuset (palmiarnia) w Trädgårdsföreningen

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Witryna internetowa Göteborga