Gniazdeczka
 Gniazdeczka dzwonkowate | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | astropodobne | ||
| Rząd | jasnotowce | ||
| Rodzina | jasnotowate | ||
| Rodzaj | gniazdeczka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Moluccella L. Sp. Pl. 587. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| M. laevis Linnaeus[3] | |||
| |||
| |||
Gniazdeczka[4], dzwonki[5] (Moluccella L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Obejmuje 8 gatunków[6][7] (w tym włączony tu przedstawiciel dawniej wyróżnianego rodzaju Sulaimania[6]). Występują one w południowej części basenu Morza Śródziemnego i w południowo-zachodniej Azji[8], sięgając na wschodzie po północno-zachodnie Indie[6] (nazwa naukowa nawiązująca do Moluków jest myląca – rośliny te nie rosną na Wyspach Korzennych[5]). Rośliny te występują na suchych polach oraz zbiorowiskach trawiastych. Cechują się drobnymi koronami kwiatów i okazałymi, dzwonkowatymi kielichami[8]. Kielichy te, trwałe po zasuszeniu, są walorem uprawianych jako roślina ozdobna dzwonków irlandzkich M. laevis[8][6]. Gatunek ten jest wrażliwy na mróz, uprawiany jako roślina jednoroczna, rozmnażana z nasion[5].
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne, zwykle jednoroczne, rzadziej krótkowieczne byliny[8]. Ich pędy są nagie[9], wzniesione, rozgałęzione i osiągają do 1 m wysokości[5].
- Liście
- Naprzemianległe, ząbkowane lub karbowane, pozbawione zapachu[8], długoogonkowe[9].
- Kwiaty
- Zebrane w okółkach po 6–8 w szczytowej części pędu. Kielich zrosłodziałkowy, papierzasty i sztywny, czasem z kolczastymi ząbkami. Korona drobna, pięciopłatkowa, biała, purpuroworóżowa lub biała z czerwonawymi żyłkami. Płatki tworzą rurkę zakończoną dwoma wargami, górną kapturkowatą i wewnątrz owłosioną oraz dolną z trzema łatkami, z których środkowa bywa dodatkowo rozcięta. Cztery pręciki, schowane pod górną wargą. Zalążnia złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, cienka[8].
- Owoce
- Czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze, trójkanciaste rozłupki[8].
Systematyka
- Pozycja taksonomiczna
Rodzaj z plemienia Marrubieae z podrodziny Lamioideae z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae)[10].
- Wykaz gatunków[7]
- Moluccella aucheri (Boiss.) Scheen
- Moluccella bucharica (B.Fedtsch.) Ryding
- Moluccella fedtschenkoana (Kudr.) Ryding
- Moluccella laevis L. – gniazdeczka dzwonkowate, dzwonki irlandzkie
- Moluccella olgae (Regel) Ryding
- Moluccella otostegioides Prain
- Moluccella sogdiana (Kudr.) Ryding
- Moluccella spinosa L.
Zobacz też
- dzwonek Campanula – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-04-04] (ang.).
- ↑ a b Moluccella Linnaeus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-04-03].
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 117, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d Botanica. Warszawa: Konemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 581. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ a b c d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 594, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ a b Moluccella L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-14].
- ↑ a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 292. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b I.C. Hedge: Moluccella L.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-04-03].
- ↑ Genus: Moluccella L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-04-04].
- SNL: Moluccella
