Goryczuszka czeska
 | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | eukarionty | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||||
| Klasa | Magnoliopsida | ||||
| Nadrząd | astropodobne | ||||
| Rząd | goryczkowce | ||||
| Rodzina | goryczkowate | ||||
| Rodzaj | goryczuszka | ||||
| Gatunek | goryczuszka czeska | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Gentianella praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Dostál ex E.Mayer Biol. Vestn. 16: 26 (1968)[3] | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||||
 | |||||
| |||||
Goryczuszka czeska (Gentianella praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Dostál ex E.Mayer) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych. Endemit Masywu Czeskiego. W Polsce jest gatunkiem bardzo rzadkim; rośnie tylko w Sudetach Środkowych[5].
Morfologia
- Łodyga
- Wyprostowana, rozgałęziona, o 5–8 węzłach, do 45 cm wysokości.
- Liście
- Liście odziomkowe wąskojajowate do łopatkowatych, obumierają przed kwitnieniem. Liście łodygowe lancetowate do trójkątnolancetowatych, 3–4 razy dłuższe niż szersze, dłuższe od międzywęźli, najszersze w swej dolnej części, zaostrzone[5].
- Kwiaty
- 5-krotne, zebrane w wiechę. Kielich długości 13–19 mm, o nagich ząbkach. Ząbki dłuższe od rurki, podwinięte na brzegach. Korona dzwonkowatolejkowata, niebieskofioletowa, długości 20–35 mm. Łatki korony do 1 cm długości. Słupek na trzonku o długości 4–7 mm.
- Owoc
- Torebka otwierająca się dwiema klapami. Nasiona jajowate, jasnobrązowe, długości około 0,8 mm i szerokości około 0,7 mm, z delikatnym, dołkowatym urzeźbieniem.
Biologia i ekologia
Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Rośnie na łąkach, murawach, pastwiskach, zwłaszcza w murawach bliźniczkowych i murawach kserotermicznych. Kwitnie od sierpnia do października.
Zagrożenia i ochrona
Roślina umieszczona w Polskiej czerwonej księdze roślin w grupie gatunków zagrożonych (EN)[5] oraz na polskiej czerwonej liście w tej samej kategorii[6].
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-03-16] (ang.).
- ↑ a b Gentianella praecox (A.Kern. & Jos.Kern.) Dostál ex E.Mayer, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
- ↑ Gentianella praecox, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
