Gujawa pospolita

Morfologia (Psidium guajava)

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mirtowce

Rodzina

mirtowate

Rodzaj

gujawa

Gatunek

gujawa pospolita

Nazwa systematyczna

Psidium guajava L.
Sp. pl. 1:470. 1753^[3]

Synonimy

Guajava pumila (Vahl) Kuntze
Guajava pyrifera (L.) Kuntze
Myrtus guajava (L.) Kuntze
Psidium angustifolium Lam.
Psidium cujavillus Burm.f.^[4]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[5]

najmniejszej troski

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Gujawa pospolita, gruszla właściwa^[6] (Psidium guajava L.) – gatunek roślin z rodziny mirtowatych, inne nazwy to guawa, guajawa, gwajawa, gojawa^[7]. Pochodzi z rejonu Karaibów, Ameryki Środkowej i północnej części Ameryki Południowej^[3].

Morfologia

Pokrój

Rozłożysty krzew lub drzewo o wysokości do 10 m. Korona gęsta, kopulasta.

Pień

Pień i konary pokryte charakterystyczną brązową korą, która złuszczając się, ujawnia głębsze, matowozielone warstwy.

Liście

Naprzeciwległe, eliptyczne do podługowatych, długości 4–14 cm. Ukośnie ułożone nerwy boczne od góry zagłębione, od dołu wystające, bardzo wyraźne. Liście skórzaste, żółtozielone, od spodu szarawe i pokryte włoskami.

Kwiaty

Białe, pojedyncze lub rosnące po trzy, do 4 cm średnicy, z licznymi żółtymi pręcikami. Wyrastają w kątach liści, przeważnie wiosną i na początku lata. Wydzielają delikatny zapach^[6].

Owoce

Jadalne, okrągłe lub gruszkowate o długości 3–10 cm, miękka i woskowata skórka, początkowo zielone, dojrzałe żółtawe. Miąższ owocu biały, żółtawy lub różowy, o charakterystycznym silnym piżmopodobnym zapachu, z wieloma drobnymi, jadalnymi nasionami, ułożonymi koliście.

Zastosowanie

Jest gatunkiem niewybrednym^[6]. Powszechnie uprawiana w wielu krajach tropikalnych (np. Indie, Tajlandia, Meksyk) ze względu na owoce, które można spożywać na surowo albo częściej w postaci kompotów, napojów i galaretek ze względu na niewyraźny smak w postaci surowej. Owoce gujawy należą do owoców o bardzo dużej zawartości witaminy C (~230 mg w 100g^[8]) oraz β-Karotenu (0,475 mg)^[8]. Zawierają również dużo pektyn, w związku z czym doskonale nadają się do wyrobu galaretek i konfitur.
Z liści gujawy sporządza się herbatkę o działaniu przeciwbiegunkowym.

Wartość odżywcza

Gujawa

(100 g)

Wartość energetyczna

197 kJ (47 kcal)

Białka

0,8 g

szczegółowe informacje

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,7%	1,7%
M	1,4%	1,4%	1,4%	1,4%

Węglowodany

11,9 g

szczegółowe informacje

Przyswajalne

7,2 g

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,5%	5,5%	5,5%	5,5%
M	5,5%	5,5%	5,5%	5,5%

Cukry (jedno- i dwucukry)

0,3 g

0,3 g

0,1 g

4,7 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	19%	19%	22%	22%
M	12%	12%	16%	16%

Tłuszcze

0,6 g

szczegółowe informacje

Kwasy tł. nasycone

0,17 g

Kwasy tł. nienasycone

Jednonienasycone

0,05 g

Wielonienasycone

0,25 g

omega-3

0,05 g

α-Linolenowy (ALA)

0,05 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%
M	3,1%	3,1%	3,1%	3,1%

omega-6

0,2 g

Linolowy (LA)

0,2 g

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,7%	1,7%	1,8%	1,8%
M	1,2%	1,2%	1,4%	1,4%

Woda

86,1 g

szczegółowe informacje

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,2%	3,2%	3,2%	3,2%
M	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%

Witaminy

Witamina C

230 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	307%	307%	307%	307%
M	256%	256%	256%	256%

Tiamina (B1)

0,05 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%
M	4,2%	4,2%	4,2%	4,2%

Ryboflawina (B2)

0,05 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%
M	3,8%	3,8%	3,8%	3,8%

Niacyna (B3)

1,2 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	8,6%	8,6%	8,6%	8,6%
M	7,5%	7,5%	7,5%	7,5%

Witamina B6

0,14 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	11%	11%	9,3%	9,3%
M	11%	11%	8,2%	8,2%

Foliany

0,005 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%
M	1,3%	1,3%	1,3%	1,3%

Kobalamina (B12)

0,00 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%
M	0,0%	0,0%	0,0%	0,0%

Witamina A

0,079 mg RAE

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	11%	11%	11%	11%
M	8,8%	8,8%	8,8%	8,8%

Witamina E

0,9 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	6,0%	6,0%	6,0%	6,0%
M	6,0%	6,0%	6,0%	6,0%

Makroelementy

Fosfor

23 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%
M	3,3%	3,3%	3,3%	3,3%

Wapń

12 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	1,2%	1,2%	1,0%	1,0%
M	1,2%	1,2%	1,2%	1,0%

Magnez

11 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	3,5%	3,4%	3,4%	3,4%
M	2,8%	2,6%	2,6%	2,6%

Potas

210 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%
M	4,5%	4,5%	4,5%	4,5%

Sód

5 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	0,3%	0,3%	0,4%	0,4%
M	0,3%	0,3%	0,4%	0,4%

Mikroelementy

Żelazo

0,4 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,2%	2,2%	5,0%	5,0%
M	5,0%	5,0%	5,0%	5,0%

Miedź

0,09 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	10%	10%	10%	10%
M	10%	10%	10%	10%

Cynk

0,18 mg

RDA	19–30	31–50	51–70	70+
K	2,3%	2,3%	2,3%	2,3%
M	1,6%	1,6%	1,6%	1,6%

Mangan

0,09 mg

AI	19–30	31–50	51–70	70+
K	5,0%	5,0%	5,0%	5,0%
M	3,9%	3,9%	3,9%	3,9%

Dane liczbowe na podstawie: ^[9]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health^[10]

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-23] (ang.).
↑ ^a ^b Psidium guajava. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-27]. (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2012-02-27].
↑ Psidium guajava, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Tony Russel, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 255. ISBN 97883242-0842-5.
↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ ^a ^b HannaH. Kunachowicz HannaH. i inni, Tabele składu i wartości odżywczej żywności, wyd. II zmienione, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2017, s. 612, ISBN 978-83-200-5311-1 .
↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow; Tabele składu i wartości odżywczej żywności; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa; 2017; s. 612, ISBN 978-83-200-5311-1
↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.).

Bibliografia

Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).
Gabriele Lahari: Egzotyczne owoce i warzywa w kuchni. Warszawa: Multico, 2007. ISBN 978-83-7073-506-7.