Henryka Krzywonos

Henryka Krzywonos

Pełne imię i nazwisko	Henryka Krystyna Krzywonos-Strycharska
Imię i nazwisko urodzenia	Henryka Januszkiewicz
Data i miejsce urodzenia	27 marca 1953 Olsztyn
Zawód, zajęcie	działaczka społeczna i polityczna, motornicza
Miejsce zamieszkania	Glincz
Stanowisko	posłanka na Sejm VIII, IX i X kadencji (od 2015)
Partia	UW, PO
Małżeństwo	Krzysztof Strycharski
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Henryka Krystyna Krzywonos-Strycharska z domu Januszkiewicz, primo voto Pawłowska, secundo voto Lipska^[1] (ur. 27 marca 1953 w Olsztynie) – polska działaczka społeczna i polityczna, motornicza, uczestniczka opozycji w okresie PRL, sygnatariuszka porozumień sierpniowych, posłanka na Sejm RP VIII, IX i X kadencji.

Życiorys

Okres PRL

Od 1973 do 1978 pracowała jako motornicza w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym Oddział Komunikacji Miejskiej Tramwajowej w Gdańsku. Później była zatrudniona w Stoczni Gdańskiej, na stanowisku operatora urządzeń dźwigowych, jednak już w 1979 powróciła do poprzedniego miejsca pracy^[2].

15 sierpnia 1980 w pobliżu Opery Bałtyckiej zatrzymała prowadzony przez siebie tramwaj^[3][4]. Zdarzenie to bywa określane jako początek strajku gdańskiej komunikacji publicznej w okresie wydarzeń sierpniowych^[4]. Według niektórych świadków zdarzeń już w godzinach rannych na swoje trasy nie wyjechała część kierowców autobusów, zatem Henryka Krzywonos przyłączyła się do trwającego już strajku^[5]. Została następnie przedstawicielem WPK w Międzyzakładowym Komitecie Strajkowym^[5], weszła w skład jego prezydium^[2].

16 sierpnia, po podpisaniu w Stoczni Gdańskiej porozumienia z dyrekcją i ogłoszeniu przez Lecha Wałęsę końca strajku, wraz z Aliną Pienkowską, Anną Walentynowicz i Ewą Ossowską zatrzymywała na bramach robotników opuszczających stocznię, co zapobiegło zakończeniu strajku^[4][6][7].

31 sierpnia znalazła się wśród sygnatariuszy porozumień sierpniowych, wkrótce została odwołana z prezydium MKZ Gdańsk przez komitet założycielski NSZZ „Solidarność” w jej zakładzie pracy^[2].

W stanie wojennym zajmowała się pomocą internowanym, była też kolporterką wydawnictw podziemnych. Była represjonowana, objęta nakazem opuszczenia Gdańska i pozbawiona możliwości zatrudnienia. Korzystała wówczas ze wsparcia różnych osób, w tym księdza Henryka Jankowskiego^[2]. Podczas jednej z rewizji została dotkliwie pobita, na skutek czego straciła ciążę^[8][9].

III RP

Od 1994 do czasu przejścia na emeryturę (w 2009) prowadziła rodzinny dom dziecka w Gdańsku^[6], wychowując wraz z mężem łącznie dwanaścioro dzieci^[8]. Od 1995 należała do Unii Wolności^[10]. W wyborach w 2002 kandydowała do rady miasta w Gdańsku z Obywatelskiego Komitetu Bogdana Borusewicza^[11].

W 2004 ukończyła Liceum Ogólnokształcące Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kościerzynie^[12].

Zaangażowała się w działalność ruchu społecznego Kongres Kobiet, była członkinią rady programowej powołanego na jego bazie stowarzyszenia^[13]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 startowała z listy Platformy Obywatelskiej w okręgu nr 1 (województwo pomorskie) i nie uzyskała mandatu posła, zdobywając 21 911 głosów^[14].

W 2015 wystartowała w wyborach parlamentarnych z listy PO w okręgu gdyńskim. Została wybrana na posłankę VIII kadencji, otrzymując 24 333 głosy^[15]. Została członkinią sejmowej Komisji Łączności z Polakami za Granicą, pracowała też w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (2015–2018)^[16]. W wyborach w 2019 z powodzeniem ubiegała się o poselską reelekcję z ramienia Koalicji Obywatelskiej, otrzymując 14 508 głosów^[17]. Zasiadła w Komisji Regulaminowa, Spraw Poselskich i Immunitetowych, a ponadto początkowo ponownie w Komisji Łączności z Polakami za Granicą, z której jednak po miesiącu przeszła do Komisji Mniejszości Narodowych i Etnicznych^[12]. W 2021 wstąpiła do PO^[18]. W wyborach w 2023 została wybrana do Sejmu X kadencji z wynikiem 8460 głosów^[19].

Życie prywatne

Córka Henryka i Haliny^[1]. Mężem Henryki Krzywonos jest Krzysztof Strycharski^[10]. Mieszkają w Glinczu^[20].

Publikacje

• Hanna Gill-Piątek, Henryka Krzywonos, Bieda. Przewodnik dla dzieci, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010 – publikacja uznana za książkę dekady akcji „Cała Polska czyta dzieciom”^[21].

Odznaczenia, wyróżnienia, upamiętnienie

W 2006, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, została przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[22].

Została ponadto wyróżniona:

• tytułem honorowego obywatela Gdańska (2000)^[2],
• Nagrodą im. Andrzeja Bączkowskiego (2005)^[2],
• tytułem „Polka Dwudziestolecia”, przyznanym przez Kongres Kobiet Polskich (2009)^[23],
• Nagrodą im. ks. Józefa Tischnera (2010),
• tytułem Człowiek Roku tygodnika „Wprost” (2010)^[24],
• Orderem Ecce Homo (2011)^[25],
• Orderem Uśmiechu (2012),
• Odznaką Honorową za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka (2015)^[26].

W 2019 jej wizerunek znalazł się na muralu „Kobiety Wolności” na stacji PKM Strzyża w Gdańsku^[27].

Odniesienia w kulturze

Henryce Krzywonos został poświęcony film dokumentalny Świat bez tajemnic – Oni zrywali Żelazną Kurtynę – Polska. Henryka Krzywonos i narodziny Solidarności w reżyserii Małgorzaty Buckiej (produkcja Francja 2008) oraz książka Agnieszki Wiśniewskiej Duża Solidarność, mała solidarność. Biografia Henryki Krzywonos (Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2010). Jej postać występuje również w filmie Wałęsa. Człowiek z nadziei z 2013, Henrykę Krzywonos zagrała w tej produkcji Dorota Wellman^[28]. Została jedną z bohaterek spektaklu 1989, koprodukcji Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie i Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego z 2022; Henrykę Krzywonos zagrała Dominika Feiglewicz^[29].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona sejmowa posła IX kadencji. [dostęp 2023-05-05].