Imiona i nazwiska laotańskie

Imiona laotańskie (laot. ຊື່ /sɯː/) – imiona używane przez mieszkańców Laosu i pochodzące z języka laotańskiego bądź z sanskrytu.

Pełne imię laotańskie składa się z imienia oraz wymienianego po nim nazwiska. Na co dzień Laotańczycy używają imion nieformalnych. Rzadziej niż w zbliżonej kulturowo Tajlandii używa się w Laosie do określania osób ich tytułów^[1].

Imiona

Imiona laotańskie nie dzielą się na męskie i żeńskie. Nie wskazują też one na żadne inne rzeczywiste cechy noszących je osób. Mogą być poprzedzane słowami wskazującymi na płeć – Than (laot. ທ່ານ /tʰāːn/) w przypadku mężczyzn i Nang (laot. ນາງ /náːŋ/) dla kobiet – ale w rozmowie określenia te są często pomijane^[2]. Imię nadawane jest podczas uroczystej ceremonii przeprowadzanej w domu wkrótce po urodzeniu, zwykle po zasięgnięciu rady u buddyjskiego mnicha, któremu w doborze imienia pomaga horoskop dziecka^[3]. Jeśli dziecko jest chorowite, jego imię może zostać zmienione po ponownej analizie horoskopu. Nadawane imiona są słowami oznaczającymi nazwy kwiatów, kolorów, metali, zwierząt itp.

W sytuacjach oficjalnych Laotańczycy zwracają się do siebie używając imion wraz z tytułami.

Przykłady imion laotańskich:

Nazwiska

Nazwiska zaczęły być używane w Laosie dopiero w 1943 r. po wprowadzeniu takiego obowiązku przez francuskie władze kolonialne^[3]. Każda laotańska rodzina ma swoje oddzielne nazwisko, dlatego dwie osoby noszące to samo nazwisko są prawie zawsze ze sobą spokrewnione, choćby się nie znały i nigdy nie spotkały. Wynika z tego, że liczba nazwisk w społeczeństwie laotańskim jest względnie stała. Nazwisko dziedziczy się po ojcu (tak jak w patrylinearnym systemie pokrewieństwa^[a]). Kobieta wychodząc za mąż przyjmuje zwykle nazwisko męża, ale nie jest to konieczne ani wymagane.

Ponieważ status społeczny (a zwykle także finansowy) rodzin laotańskich w długich okresach nie ulega zmianie^[2][4], nazwisko jest jednym ze wskaźników tego statusu^[b]. W codziennym życiu nazwisko jest rzadko używane, zwykle wymienia się je tylko w sytuacjach oficjalnych i w dokumentach urzędowych.

Przykłady nazwisk laotańskich:

Imiona nieformalne

Prawie każdy Laotańczyk używa imion nieformalnych, często nawet kilku. W odróżnieniu od zwykle wielosylabowych imion oficjalnych, są one prawie zawsze jednosylabowe i, podobnie jak tamte, nie zmieniają się w zależności od płci.

Imiona nieformalne nadawane są już w pierwszych dniach życia dziecka. Nierzadko mają one zabarwienie lekko pejoratywne, co ma odwracać od dziecka zainteresowanie złych duchów – np. bardzo często spotykanym imieniem nieformalnym jest Noy (laot. ນ້ອຍ /nɔ̂ːy/; pol. mały). W późniejszych latach życia Laotańczycy mogą przybierać sobie kolejne imiona nieformalne i używać ich jednoczasowo, w zależności od sytuacji – pod innym imieniem są np. znani w rodzinie, innego używają ich dawni koledzy szkolni, a jeszcze innego współpracownicy. W przypadku kontaktów z obcokrajowcami częsty jest zwyczaj używania jednosylabowych skrótów oficjalnego imienia^[5]. Poza tym imiona nieformalne nie muszą mieć żadnego związku z imieniem oficjalnym.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Robert Cooper: CultureShock! Laos: A Survival Guide to Customs and Etiquette. Tarrytown, NY, USA: Marshall Cavendish Editions, 2008. ISBN 978-0-7614-5507-3. (ang.).
• Frank M. LeBar, Adrienne Suddard: Laos: Its People, Its Society, Its Culture. Hraf Press, 1967. (ang.).
• Boike Rehbein: Globalization, Culture and Society in Laos. Routledge, 2007. ISBN 978-0-203-94641-1. (ang.).