Józef Trzebiński

Data i miejsce urodzenia

1 marca 1867
Kozuby Wielkie

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 1941
Wilno

profesor nauk botanicznych

Specjalność: fitopatologia

Alma Mater

Cesarski Uniwersytet Warszawski

Polska Akademia Umiejętności

Status

członek korespondent

Doktor honoris causa
SGGW – 30 kwietnia 1937

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Wileński

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Grób Józefa Trzebińskiego na wileńskim cmentarzu Na Rossie

Józef Trzebiński (ur. 1 marca 1867 w Kozubach Wielkich k. Turku, zm. 30 sierpnia 1941 w Wilnie) – botanik, fitopatolog.

Życiorys

Syn Mikołaja (zm. 1879), zubożałego ziemianina, i Teofili z Kruszyńskich (zm. 1891), brat Mariana (1871–1942), malarza i Emilii Komarnickiej (1879–1947). W 1888 ukończył gimnazjum filologiczne (od III klasy) w Siedlcach. W latach 1888–1890 studiował na Wydziale Medycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1890–1894 na oddziale przyrodniczym Wydziału Fizyko-Matematycznego Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. W 1894 zdał egzamin na stopień kandydata nauk, w kwietniu 1897 uzyskał stopień kandydata nauk przyrodniczych na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1900–1904 był asystentem przy katedrze anatomii i fizjologii roślin u prof. Edwarda Janczewskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim, w latach 1904–1912 – kierownikiem Działu Mykologicznego Stacji Entomologicznej Wszechrosyjskiego Związku Cukrowników w Śmile na Ukrainie, pracował nad chorobami buraka cukrowego i innych roślin uprawnych, w 1912–1916 w Stacji Ochrony Roślin przy Towarzystwie Ogrodniczym Warszawskim, w latach 1916–1918 był inspektorem Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1914-1918 wykładał botanikę na Wydziale Przyrodniczym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie^[1].

Od 1916 członek TNW, a od 1930 członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności; od 1901 współpracownik (od 1930 członek) Komisji Fizjograficznej PAU^[2]; w latach 1918–1924 wykładowca SGGW i Uniwersytetu Warszawskiego oraz kierownik wydziału ochrony roślin Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. W latach 1924–1937 profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Jako emerytowany profesor USB został mianowany profesorem honorowym na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym USB z dniem 27 września 1938^[3]. 30 kwietnia 1937 – doctor honoris causa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Uważany za twórcę nowoczesnej fitopatologii polskiej i najwybitniejszego ówczesnego polskiego znawcę grzybów pasożytniczych. Tworzył prace z zakresu fitopatologii, mykologii, fizjologii roślin i florystyki, podręczniki, m.in. Choroby roślin uprawnych... (1912), Choroby roślin (1930). W 1915 otrzymał srebrny medal Krakowskiego Towarzystwa Ogrodniczego za pracę Chwasty okolic Śmiły.

Był dwukrotnie żonaty. Od 1901 z Anną z d. Okulicz (zm. 1907), z którą miał córki: Helenę Bodzińską (1905–1982) i Annę Trzebińska-Wróblewska (ur. 1907), następnie z Heleną z d. Brazajtis, z którą miał syna Tadeusza (1914–1998).

Pochowany w alei profesorskiej na Starej Rossie na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1936)^[4]
Złota Odznaka Stacji Ochrony Roślin w Krakowie (1937)

Przypisy

↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, s. 97, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
↑ Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815–1952). Kraków 2002.
↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 11, s. 455, 5 listopada 1938.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi na polu pracy naukowej”.

Bibliografia

Tomasz Majewski, Piotr Köhler. Leksykon Botaników Polskich. 91. Józef Trzebiński. „Wiadomości Botaniczne”. 60 (1–2), s. 51–55, 2016. Kraków: Uniwersytet Jagielloński Wydział Biologii i Nauk o Ziemi : Instytut Botaniki. ISSN 0043-5090. [dostęp 2021-01-15].