Jeleń wschodni

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „sika”. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Jeleń wschodni

Cervus nippon^[1]

Temminck, 1838

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Rodzina

jeleniowate

Podrodzina

jelenie

Rodzaj

jeleń

Gatunek

jeleń wschodni

Podgatunki

C. n. nippon Temminck, 1838
C. n. aplodontus (Heude, 1884)
C. n. mantchuricus Swinhoe, 1864
C. n. mandarinus Milne-Edwards, 1871
C. n. grassianus (Heude, 1884)
C. n. sichuanicus Guo, Chen & Wang, 1978
C. n. yesoensis (Heude, 1884)
C. n. taiouanus Blyth, 1860
C. n. pseudaxis Gervais, 1841
C. n. kopschi Swinhoe, 1873
C. n. keramae (Kuroda, 1924)
C. n. pulchellus Imaizumi, 1970

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[2]

najmniejszej troski

Zasięg występowania

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Hasło w Wikisłowniku

Jeleń wschodni^[3]^[4], sika^[4] (Cervus nippon) – gatunek jeleniowatych – jego podgatunki zamieszkują wschodnią część Syberii, Mandżurię, wschodnie Chiny, Koreę, Japonię oraz Tajwan. Introdukowany także w wielu innych krajach. Na teren współczesnej Polski sprowadzony w 1895 i aklimatyzowany w okolicach Elbląga i Pszczyny. Siedliskami jeleni wschodnich są gęste lasy liściaste i mieszane z bogatym podszytem oraz runem, trawiastymi polanami i łąkami^[5]. Poławiane dla mięsa, skór i poroża, jako zwierzyna. Łatwo się oswajają. Są hodowane w parkach i na fermach (zaliczane do zwierząt gospodarskich).

Systematyka

Podgatunki

Wyróżniono kilkanaście podgatunków C. nippon^[2]^[3]:

C. nippon nippon – jeleń japoński^[4]
C. nippon aplodontus
C. nippon mantchuricus (C. nippon dybowskii) – jeleń Dybowskiego
C. nippon mandarinus
C. nippon grassianus
C. nippon sichuanicus
C. nippon yesoensis
C. nippon taiouanus – jeleń tajwański
C. nippon pseudaxis – jeleń wietnamski
C. nippon kopschi
C. nippon keramae
C. nippon pulchellus – jeleń wyspowy

Morfologia

Ubarwienie sierści brunatne, dość zmienne; grzbiet i boki ciała pokryte białawymi cętkami. Długość ciała do 1,5 m, ogona do 20 cm, wysokość w kłębie 75–110 cm, masa ciała do 110 kg. Poroże jelenia wschodniego charakteryzuje się niezbyt silnym odgałęzieniem, a liczba odnóg jest nie większa niż 8. Samica nie posiada poroża. Największe rozmiary osiągają podgatunki syberyjskie, a najmniejsze żyją na Tajwanie. Preferuje lasy liściaste i mieszane z gęstym podszytem, ale łatwo przystosowuje się do zmiennych warunków i różnych wysokości (od poziomu morza do 1800 m n.p.m.).

Tryb życia

Dorosłe samce są samotnikami łączącymi się w małe stada tylko w okresie godowym. Stado składa się z kilku łań i jednego byka. Zwierzę żywi się głównie trawą oraz liśćmi drzew i krzewów. Żyją 15–18 lat. Żerują głównie w nocy.

Komunikują się przy pomocy dźwięków. Zapachy wykorzystywane są do przekazywania informacji o gotowości do rozrodu oraz do znakowania terenu.

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową uzyskują ok. 16–18 miesiąca życia. Sika jest gatunkiem poligamicznym. Samiec gromadzi na swoim terytorium haremy do 12 samic.

Gwizdowisko rozpoczyna się w październiku i trwa do końca listopada. Ciąża trwa od 210 do 230 dni, samica rodzi 1–2 młode o wadze urodzeniowej od 4,5–7 kg. Młode przebywają z matką do ukończenia roku. Sika może krzyżować się z jeleniem szlachetnym.

Zagrożenia i ochrona

Do najgroźniejszych wrogów jelenia wschodniego należą wilki, tygrysy i ludzie. W Polsce od 1 kwietnia 2022 r. nie jest zaliczany do zwierząt łownych^[6], został wpisany na listę gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym^[7].

Zobacz też

Przypisy

↑ Cervus nippon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b R.B.R.B. Harris R.B.R.B., Cervus nippon, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-04] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 174. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 117, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ SławomirS. Wąsik SławomirS., Ssaki Polski od A do Ż, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 53, ISBN 978-83-7073-674-3 [dostęp 2023-09-27] .
↑ Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 25 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2022 r. poz. 696).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz.U. z 2011 r. nr 210, poz. 1260).

Bibliografia

Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
Zwierzęta w parkach narodowych świata. Praca zbiorowa. Warszawa: MUZA SA, 2000. ISBN 83-7200-437-4.

Zwierzęta łowne w Polsce

Zwierzyna gruba	łoś jeleń szlachetny daniel sarna dzik muflon
Zwierzyna drobna	lis rudy szakal złocisty borsuk kuna leśna kuna domowa norka amerykańska tchórz zwyczajny zając szarak dziki królik
Ptactwo	jarząbek bażant kuropatwa gęś gęgawa gęś zbożowa gęś białoczelna krzyżówka cyraneczka głowienka czernica gołąb grzywacz słonka łyska

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych (Dz.U. z 2005 r. nr 45, poz. 433)
z późniejszymi poprawkami: Dz.U. z 2017 r. poz. 1484 i Dz.U. z 2022 r. poz. 696

Kontrola autorytatywna (takson):