Kolej wilanowska

Kolej wilanowska

Dane podstawowe
Rozstaw szyn	1891-1936: 800 mm, 1936-1971: 1000 mm
Stacja początkowa Warszawa Belweder
Historia
Rok otwarcia	1891
Rok zawieszenia ruchu	1971
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   Kolej Warszawsko-Wiedeńska Stacja towarowa Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej Warszawa Mokotów (pl. Keksholmski) ↓ Piaseczno (Kolej Grójecka) Belweder (1935-1957) Belweder (1891-1935) Promenada Marcelin Bogucin Sielce Wójtówka Klasztor 3,080 Czerniaków Święty Jan 6,850 Wilanów Powsinek 10,920 Powsin Mijanka 12,000 Powsin 14,400 Klarysew rzeka Jeziorka Papiernia Mirków 937 15,510 Jeziorna 16,410 Rozjazd Oborski rzeka Jeziorka Konstancin Cegielnia-Obory 17,420 Skolimów 18,710 Chylice rzeka Jeziorka Cegielnia-Chylice 20,650 Chyliczki Wschodnie 21,310 Piaseczno Chyliczki 22,140 Piaseczno Wąskotorowe Północne 22,200 Piaseczno Północne Cegielnia Gołków → Grójec (Kolej Grójecka) 22,700 Piaseczno Przemysłowe ← Warszawa Południe (Kolej Grójecka)
Multimedia w Wikimedia Commons

Kolej wilanowska^[1], zwyczajowo kolejka wilanowska^[2] – nieistniejąca kolej wąskotorowa łącząca warszawski Mokotów z Wilanowem.

Opis

Kolej wilanowską uruchomiono na początku lat 90. XIX w. jako kolej konną. Jej powstanie miało związek z coraz popularniejszym w tamtym czasie wśród mieszkańców dużych miast spędzaniem wolnego czasu w podmiejskich miejscowościach letniskowych. W chwili otwarcia w 1891 r. trasa jej biegła od Rogatek Belwederskich do Czerniakowa. Rok później przedłużono ją do Wilanowa, a w kolejnych latach do Konstancina i Piaseczna. Już w 1896 r. konie zastąpiono lokomotywami^[3]. W latach 1903–1915 w celu ułatwienia wjazdu na skarpę wiślaną na fragmencie linii z ulicy Belwederskiej na plac Unii Lubelskiej wykorzystano tzw. kolej zębatą, co było pierwszym wykorzystaniem na linii wąskotorowej tego mechanizmu na ziemiach polskich. W 1932 roku kolej wilanowską, grójecką i jabłonowską połączono pod wspólnym zarządem jako Warszawskie Koleje Dojazdowe^[4]. Kolej wilanowska została wówczas włączona do Kolei Grójeckiej^[5]. Pierwotnie rozstaw szyn wynosił 800 mm, w 1936 wymieniono na rozstaw 1000 mm. Infrastruktura po linii kolejowej została zlikwidowana w roku 1971^[6].

Pozostałością po linii są m.in. budynki dworców zaprojektowane przez Konstantego Jakimowicza w Wilanowie (Warszawa Wilanów) oraz w Klarysewie^[7].

Kolej została upamiętniona na warszawskiej Sadybie, gdzie przy ul. Okrężnej znajduje się pomnik lokomotywy autorstwa Jarosława Urbańskiego^[8].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Włodzimierz Winek: Z kieliszkiem szampana po cegłę. transport-publiczny.pl, 2021-07-24. [dostęp 2021-07-25].
• Wilanowski Park Kulturowy – kolejka wilanowska. zabytki.um.warszawa.pl, 2021-02-02. [dostęp 2021-02-03].
• Dawna stacja Kolei Wilanowskiej została wpisana do rejestru zabytków. mwkz.pl, 29 kwietnia 2021. [dostęp 2021-05-04].
• Kolej wilanowska. trasbus.com. [dostęp 2018-12-30].
• Kolej wilanowska w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl