Kolibrowate

Kolibrowate

Trochilidae[1]
Vigors, 1825
Przedstawiciel rodziny – rudaczek północny (Selasphorus rufus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Typ nomenklatoryczny
Trochilus Linnaeus, 1758
Podrodziny
zobacz opis w tekście
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kolibrowate^[2] (Trochilidae) – rodzina ptaków z rzędu krótkonogich (Apodiformes)^[2][3], a według taksonomii Sibleya-Ahlquista tworząca osobny rząd Trochiliformes. Obejmuje gatunki lądowe, zamieszkujące Amerykę, głównie w strefie międzyzwrotnikowej.

Biogeografia

Wszystkie współczesne kolibry występują na terenie Nowego Świata. Do niedawna najstarszymi znanymi szczątkami kolibrów były liczące 10–30 tysięcy lat kości odkryte w Amerykach Środkowej i Południowej. Wszystkie skamieniałości trzeciorzędowe odnaleziono jednak na obszarze Starego Świata, co sugeruje, że istotna część ewolucji kolibrów miała miejsce właśnie na tych terenach^[4]. Jednym z kolibrów występujących w Europie był oligoceński Eurotrochilus, którego pozostałości odkryto na terenie Polski, Niemiec i Francji^[5]. Obecnie kolibry nie występują w Europie, jednak niekiedy fruczak gołąbek (Macroglossum stellatarum), ćma żyjąca również w Polsce, bywa z nimi mylona.

Cechy kolibrów

• ptaki o długości 6–22 cm i masie 2–20 g, koliberek hawański to najmniejszy ptak świata
• cechuje je bardzo szybki metabolizm, niektóre gatunki muszą w ciągu doby zjeść pokarm przewyższający dwukrotnie masę ich ciała
• serce bije średnio 500–600 razy na minutę, maksymalnie dochodzi do 1260 uderzeń na minutę
• nocą niektóre gatunki zwalniają metabolizm, popadając w rodzaj odrętwienia, co pozwala im przenocować bez pożywienia (serce bije 50–180 razy na minutę)
• samce zazwyczaj są nieco większe od samic
• zazwyczaj wyraźny dymorfizm płciowy
• większość piór rozszczepia światło na barwy podstawowe, co nadaje ptakom barwny wygląd
• w piórach występują jedynie barwniki czarny i brązowy
• pióra, aby zachowały swoje właściwości, muszą okresowo namakać; zapewnia to mgła, deszcz lub kąpiel
• bardzo krótkie nogi o czterech palcach
• długi dziób o różnorodnym, zależnym od gatunku, kształcie
• skrzydła z silnie rozwiniętymi lotkami pierwszorzędowymi, a słabo drugorzędowymi
• ogon złożony z 10 sterówek, o kształcie zależnym od gatunku
• tempo uderzeń skrzydłami nie zależy od kierunku i typu lotu, lecz od wielkości ptaka (im większy tym wolniej) i wynosi od 10 do 90 uderzeń na sekundę
• latają z prędkością do 120 km/h
• potrafią unieść się pionowo, wykonać zawis, a także latać na boki i do tyłu
• w szkielecie uwagę zwraca wydatny grzebień na mostku, stanowiący przyczep mięśni poruszających skrzydłami
• największa liczba gatunków występuje w subtropikalnej strefie wschodnich stoków Andów
• pokarm stanowią, w zależności od gatunku, bezkręgowce łapane w locie lub nektar wysysany długim językiem
• większość gatunków żywiących się nektarem zapyla kwiaty, zjawisko to nazywa się ornitogamią
• przez większą część roku prowadzą samotniczy tryb życia
• samce mają silnie wykształcony terytorializm, zarówno względem ptaków swojego, jak i innych gatunków
• budową gniazda, wysiadywaniem i opieką nad pisklętami zajmuje się tylko samica
• gniazdo w formie koszyka splecionego z traw, mchu, części roślinnych i pajęczyn
• znoszą 2, rzadziej 1 jajo (są to najmniejsze jaja składane przez ptaki)
• wysiadywanie trwa 14–19 dni
• po wykluciu pisklęta są nagie, po czym od razu wyrasta upierzenie ostateczne
• pisklęta przez ok. 3 tygodnie są karmione pokarmem zwracanym przez matkę^[6][7][8][a]
• jajo kolibra waży około 0,25 grama.

Systematyka

Do rodziny kolibrów należą następujące podrodziny^[2]:

• Florisuginae Bonaparte, 1853 – topaziki
• Phaethornithinae Jardine, 1833 – pustelniki
• Polytminae Reichenbach, 1849 – kolibrzyki
• Lesbiinae Reichenbach, 1853 – paziaki
• Patagoninae Bonaparte, 1853 – giganciki – jedynym przedstawicielem jest Patagona gigas (Vieillot, 1824) – gigancik
• Trochilinae Vigors, 1825 – kolibry

Kladogram

Kladogram rodziny Trochilidae^[9]:

Uwagi

Przypisy