Krwiściąg

Krwiściąg

Krwiściąg lekarski
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	krwiściąg
Nazwa systematyczna
Sanguisorba L. Sp. Pl. 116. 1753
Typ nomenklatoryczny
Sanguisorba officinalis L.[3]
Synonimy
Dendriopoterium Svent. Gervasia Raf. Pimpinella Ség. Poteridium Spach Poterium L. Tobium Raf.[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Krwiściąg (Sanguisorba L.) – rodzaj roślin z rodziny różowatych. W wąskim ujęciu systematycznym liczy kilkanaście gatunków^[5], a w szerokim (po włączeniu tu gatunków z rodzajów Poterium, Poteridium i Dendriopoterium) – 34 gatunki^[4]. W wąskim ujęciu są to rośliny występujące w strefie umiarkowanej Eurazji i Ameryki Północnej^[5], a w szerokim także w południowej Afryce^[4]. W Polsce występują jako rodzime dwa lub trzy gatunki (w zależności od ujęcia systematycznego): krwiściąg lekarski (S. officinalis), mniejszy (S. minor) i średni (S. muricata)^[6] (ten ostatni klasyfikowany jest też jako podgatunek S. minor subsp. balearica^[4]). Rośliny z tego rodzaju rosną na łąkach i murawach^[7]. Ich kwiaty zapylane są przez owady, ale też przez wiatr^[5].

Niektóre uprawiane są jako ozdobne z powodu efektownych kwiatostanów i ulistnienia^[7]. Niektóre gatunki wykorzystywane były jako lecznicze. Krwiściąg lekarski (S. officinalis) ma też jadalne liście i wykorzystywany był przy produkcji wina^[5].

Morfologia

Pokrój

Zarówno okazałe byliny osiągające do 2 m wysokości, jak i niskie, tworzące gęste kobierce^[7], zwykle kłączowe, o pędach podnoszących się lub prosto wzniesionych^[8]. W szerokim ujęciu należą tu też rośliny krzewiaste, w tym kolczaste^[5].

Liście

Odziomkowe i łodygowe, wsparte przylistkiem częściowo przyrośniętym do ogonka, z wolnym końcem kształtu jajowatego do zaokrąglonego, ząbkowanym^[8]. Liście zawsze ogonkowe^[8] o blaszce nieparzystopierzastej, zwykle regularnie podzielonej na liczne, ząbkowane listki^[7]. Dolne liście są z reguły dłuższe, górne coraz krótsze^[8].

Kwiaty

Liczne (od 50 do ponad pół tysiąca^[8]), drobne (do 5 mm średnicy^[8]), zebrane w szczytowe, gęste, główkowate lub kłosowate kwiatostany, barwy zielonej, czerwonej, różowej do białej. Pozbawione są kieliszka i korony. Działki kielicha są cztery. Pręciki występują w liczbie 4 lub są liczne, czasem długie i okazałe. Zalążnia dolna powstaje z 1 lub 2 owocolistków i zwieńczona jest piórkowatym znamieniem^[7].

Owoce

Jednonasienne, kulistawe niełupki o średnicy od 0,5 do 2 mm zamknięte w twardniejącym hypancjum zwieńczonym również trwałymi działkami kielicha^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Sanguisorbinae, plemienia Sanguisorbeae (lub Agrimonieae^[9]), podrodziny Rosoideae, rodziny różowatych (Rosaceae) z rzędu różowców^[10][2].

W wąskim ujęciu systematycznym rodzaj obejmuje kilkanaście gatunków. W obrębie plemienia pozycję bazalną zajmuje para rodzajów Poteridium i Poterium, następny klad tworzy Sanguisorba, a kolejne reszta rodzajów plemienia^[8]. W szerokim ujęciu wszystkie te rodzaje włączane są do Sanguisorba^[4].

Wykaz gatunków^[4][11][12]

• Sanguisorba albanica András. & Jáv.
• Sanguisorba albiflora (Makino) Makino
• Sanguisorba alpina Bunge – krwiściąg alpejski
• Sanguisorba ancistroides (Desf.) Ces.
• Sanguisorba annua (Nutt. ex Hook.) Torr. & A.Gray
• Sanguisorba applanata T.T.Yu & C.L.Li
• Sanguisorba armena Boiss.
• Sanguisorba azovtsevii Krasnob. & Pshenich.
• Sanguisorba canadensis L. – krwiściąg kanadyjski
• Sanguisorba cretica Hayek
• Sanguisorba diandra (Hook.f.) Nordborg
• Sanguisorba dodecandra Moretti – krwiściąg dziesięciopłatkowy
• Sanguisorba durui Yıld.
• Sanguisorba filiformis (Hook.f.) Hand.-Mazz.
• Sanguisorba hakusanensis Makino – krwiściąg hakusański
• Sanguisorba hybrida (L.) Font Quer
• Sanguisorba indica (Gardner) Tirveng.
• Sanguisorba japonensis (Makino) Kudô
• Sanguisorba × kishinamii Honda
• Sanguisorba lateriflora (Coss.) A.Braun & C.D.Bouché
• Sanguisorba longifolia Bertol.
• Sanguisorba magnifica I.Schischk. & Kom.
• Sanguisorba mauritanica Desf.
• Sanguisorba megacarpa (Lowe) Muñoz Garm. & C.Navarro
• Sanguisorba menendezii (Svent.) Nordborg
• Sanguisorba minor Scop. – krwiściąg mniejszy
• Sanguisorba obtusa Maxim. – krwiściąg ściętolistny
• Sanguisorba occidentalis Nutt.
• Sanguisorba officinalis L. – krwiściąg lekarski
• Sanguisorba × poroshirensis S.Watan.
• Sanguisorba × pseudo-officinal is Naruh.
• Sanguisorba riparia Juz.
• Sanguisorba rupicola (Boiss. & Reut.) A.Braun & C.D.Bouché
• Sanguisorba sirnakia Yıld.
• Sanguisorba stipulata Raf. – krwiściąg sitkajski
• Sanguisorba × takahashihideoi Naruh.
• Sanguisorba tenuifolia Fisch. ex Link – krwiściąg delikatny
• Sanguisorba verrucosa (Link ex G.Don) Ces.

Przypisy