Leszczyna turecka

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

brzozowate

Rodzaj

leszczyna

Gatunek

leszczyna turecka

Nazwa systematyczna

Corylus colurna L.
Sp. pl. 2:999. 1753^[3]

Synonimy

Corylus abchasica Kem.-Nath.
Corylus arborescens Münchh.
Corylus bizantina Desf.
Corylus cervorum Petrov
Corylus eggrissiensis Kem.-Nath.
Corylus kachetuca Kem.-Nath.^[4]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[5]

najmniejszej troski

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Leszczyna turecka, leszczyna drzewiasta (Corylus colurna L.) – gatunek drzewa klasyfikowanego w zależności od systemu do rodziny brzozowatych lub leszczynowatych. Występuje w Europie południowo-wschodniej i Azji Mniejszej od Kaukazu po Himalaje^[3]. W Polsce gatunek jest uprawiany, ale ma status już zadomowionego antropofita – rozsiewa się w parkach^[6].

Morfologia

Pokrój: Drzewo średniej wielkości, o wysokość do 20 m. Korona szeroka i zaokrąglona szerokości 8-15 m. Szerokostożkowata lub jajowata, ze smukłym, dobrze zaznaczonym wierzchołkiem, w zarysie regularna i jednorodna. Konary i gałęzie u młodszych okazów prawie okółkowe, zawsze jednak skierowane skośnie w górę i dość proste^[7].
Pień: Kora jasnobrązowa, o szarym odcieniu, u dojrzałych drzew mocno korkowa^[8].
Liście: Opadające na zimę, skrętoległe, szerokojajowate, ciemnozielone, jesienią złocistożółte. Długości 8-12 cm i prawie takiej samej szerokości. Z przodu krótko zaostrzone, na brzegach podwójnie ząbkowane lub wrębne^[7].
Kwiaty: Roślina jednopienna. Kotki męskie o długości 8-12 cm, nagie, zielone lub jasnożółte. Kwiaty żeńskie w postaci pączka, w czasie kwitnienia rozpoznawalne tylko po długich, wystających, zwykle karminowoczerwonych znamionach^[7].
Owoc: Orzechy zebrane po kilka, każdy otoczony frędzelkowatą okrywą owocową. Do 2 cm długości. Łupina gruba i twarda. Owoce dojrzewają od września do października. Nazywane są potocznie orzechami laskowymi, są bardzo pożywne. Zawierają 60% tłuszczu, 15% białka i 7% cukru.

Zastosowanie

Roślina uprawna – jako roślina sadownicza w Polsce bez znaczenia, głównie uprawy amatorskie oraz doświadczalne. Na świecie szlachetne odmiany leszczyny uprawia się głównie w basenie Morza Śródziemnego (cieplejszy klimat, co zdecydowanie zwiększa plonowanie). Największym producentem na świecie jest Turcja, poza tym duże hodowle w Hiszpanii, Włoszech i na Półwyspie Bałkańskim oraz w Stanach Zjednoczonych (przede wszystkim Kalifornia).
Często wykorzystywane są niektóre odmiany ozdobne w architekturze zieleni.
Drewno jest średnio twarde i średnio ciężkie. Dobrze obrabia się mechanicznie. Wykorzystywane jest do wyrobu mebli i forniru^[9].
Z owoców uzyskuje się olej o znacznej odporności na jełczenie, który znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, farbiarskim oraz kosmetycznym.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-13] (ang.).
↑ ^a ^b Corylus colurna. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-26]. (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2012-02-26].
↑ Corylus colurna, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 63, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c Bruno T. Kremer: Drzewa. Warszawa: Świat Książki, 1996, s. 118. ISBN 83-7129-141-8.
↑ Tony Russel, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 367. ISBN 97883242-0842-5.
↑ A. Zeidler. Variation of wood density in Turkish hazel (Corylus colurna L.) grown in the Czech Republic. „Journal of Forest Science”. 58, 4, s. 145-151, 2012. (ang.).