Luboml

Luboml

Любомль

Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej
Herb Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	wołyński
Rejon	rejon kowelski
Hromada	Luboml
Burmistrz	Roman Juszczuk[1]
Powierzchnia	11,986 km²
Populacja (2018) • liczba ludności	10 466
Nr kierunkowy	3377
Kod pocztowy	44300
Położenie na mapie obwodu wołyńskiego Luboml
Położenie na mapie Ukrainy Luboml
51°13′N 24°02′E/51,216667 24,033333
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Luboml (ukr. Любомль) – miasto na Ukrainie, w obwodzie wołyńskim, w rejonie kowelskim, siedziba hromady. W 2018 roku liczyło ok. 10,5 tys. mieszkańców^[2].

Historia

Pierwsze wzmianki pochodzą z około 1287 roku z Latopisu Ipatiewskiego, wymieniającego Luboml jako gród ruski należący do księcia Haliskiego. W 1356 wszedł w posiadanie Polski i został nadany w dzierżawę lenną księciu bełzkiemu Jerzemu Narymuntowiczowi. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Lubomlu^[3]. W rynku Braniccy w końcu XVIII w. urządzili osobliwe chodniki z końskich zębów na cementowym podłożu. Z czasem utworzono w tym mieście starostwo grodowe, które za Zygmunta III wcielono do dóbr stołowych królewskich. W 1659 sejm nadał je w dożywocie hetmanowi Kozaków Iwanowi Wyhowskiemu. Ostatnią starościną była w 1771 Antonina Rzewuska. U schyłku Rzeczypospolitej w Lubomlu stacjonował 4 Regiment Pieszy Buławy Wielkiej Koronnej.

W 1877 otwarto stację kolejową na trasie łączącej Chełm i Kowel. W 1883 w Lubomlu zmarł polski malarz Leopold Niemirowski.

W 1918–1919 miejsce organizacji jednostek Wojska Polskiego. Powstały tu lubomiski szwadron marszowy 1 pułku ułanów oraz Wołyńska bateria artylerii konnej. Za II RP miasto było siedzibą powiatu lubomelskiego i wiejskiej gminy Luboml. Na przedmieściach miejscowości znajdowała się wówczas wieś Zawale, a na północnym krańcu miasta istniał przysiółek Browarnia.

Do 1939 była to obok miejscowości Bereźne miejscowość o najwyższym odsetku ludności żydowskiej w Polsce^[4]. Podczas okupacji niemieckiej populacja żydowska została eksterminowana. Od 22 do 29 lipca 1941 dwa plutony 1. kompanii 314. pułku policyjnego rozstrzelały tu 273 Żydów. 6 grudnia 1941 w Lubomlu założono getto, zlikwidowane po 10 miesiącach^[5]. Niemcy wraz z ukraińską policją od 1 do 7 października 1942 rozstrzeliwali Żydów w okolicznych lasach^[6]. Zabito według różnych źródeł 3-4^[5] lub 8^[7] tys. osób.

Podczas rzezi wołyńskiej Luboml był miejscem schronienia polskich uchodźców z okolicznych wsi^[6].

W pobliżu, w gromadzie Mielniki, w gminie Huszcza, znajduje się grób 18 polskich oficerów Korpusu Ochrony Pogranicza, którzy dostali się do sowieckiej niewoli, gdy ochraniali tabor brygady KOP „Polesie”. Rozstrzelano ich na oczach swoich żołnierzy, w nocy z 28 na 29 września 1939. Ich grób w 2002 został odnaleziony przez archeologów Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Zabytki

• pałac Branickich – w końcu XVIII wieku dobra w Lubomlu nabyli hr. Braniccy i założyli tu swą rezydencję z pałacem i parkiem. W pałacu rezydował Władysław Grzegorz Branicki, wielki łowczy oraz generał i senator rosyjski, oraz jego syn Konstanty Branicki. Pałac uległ zniszczeniu, gdy w 1870 dobra przeszły na zaborczy rząd rosyjski. Pozostały tylko oficyny z XVIII w. w których Rosjanie urządzili urzędy. Mieścił się tu magistrat i kasyno. Obok pałacu pozostał dawny park, zamieniony na miejski ogród
• zamek – za panowania króla Polski Władysława Jagiełły w grodzie tym znajdował się drewniany zamek, po którym pozostały okrągłe wały obok rynku. Pod wałami są lochy i sklepione podziemia po pałacu hr. Branickich
• kościół pw. Trójcy Przenajświętszej – król Polski Władysław Jagiełło w 1412 ufundował tu pierwotnie gotycki, który był wielokrotnie przebudowywany i otrzymał w początkach XIX w. barokowy wygląd
• dzwonnica barokowa z 1640 r. przy kościele
• cerkiew Narodzenia Bogurodzicy z 1884, należąca obecnie do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego
• cerkiew św. Jerzego z 1779 roku z fundacji hetmana wielkiego litewskiego Franciszka Xawerego Branickiego^[8].
• nowy cmentarz żydowski
• stary cmentarz żydowski (niezachowany)
• Synagoga Wielka (niezachowana)

• 
  Pozostałości zamku
• 
  Kościół Trójcy Przenajświętszej
• 
  Dzwonnica przy kościele
• 
  Zabudowania zespołu pałacowego Branickich
• 
  Zabudowania zespołu pałacowego Branickich
• 
  Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy

Transport

W Lubomlu czynne są stacja kolejowa i dworzec autobusowy. Otaczającymi dużymi miastami (min. 100 tys. mieszkańców) są:

Warszawa 275 km	Brześć 125 km	Pińsk 215 km
Lublin 115 km
Rzeszów 235 km	Lwów 185 km	Łuck 120 km

Ludzie urodzeni w Lubomlu

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Lubomlem.

• Stefan Angielski (1929-2022), polski lekarz, prof. nauk medycznych, członek PAN, kawaler Orderu Odrodzenia Polski
• Małgorzata Książek-Czermińska (1940), polski filolog, profesor
• Katarzyna Potocka (1825–1907), polska arystokratka i działaczka społeczna

Zobacz też

• Gazetteer

Przypisy

Bibliografia

• Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. V, Warszawa, 1880–1902, s. 444–445
• Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Wołyniu, Łuck 1929
• Mapa WIG Luboml Pas 44 Słup 38 Warszawa 1933
• Grzegorz Rąkowski: Wołyń Przewodnik krajoznaczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2005, s. 52–55. ISBN 83-89188-32-5.

Linki zewnętrzne

• Luboml, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 245 .
• Luboml, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 444 .