Męczennica jadalna

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

męczennicowate

Rodzaj

męczennica

Gatunek

męczennica jadalna

Nazwa systematyczna

Passiflora edulis Sims
Bot. Mag. 45: t. 1989. 1818

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Męczennica jadalna, marakuja (Passiflora edulis Sims) – gatunek rośliny z rodziny męczennicowatych. Pochodzi z Ameryki Południowej (Brazylia, Argentyna, Paragwaj), została też zawleczona i rozprzestrzeniła się w Nowej Zelandii, Afryce, Makaronezji, na Hawajach i Galapagos^[3]. Jest powszechnie uprawiana w krajach tropikalnych. W Azji popularne są dwa kultywary:

odmiana indonezyjska P. edulis forma edulis występująca w dwóch odmianach: z owocami o skórce fioletowej, zwana markisa, oraz odmiana o skórce żółtopomarańczowej o lokalnej nazwie konyal,
P. edulis forma flavicarpa o owocach żółtych, uprawiana w Malezji, Tajlandii i na Filipinach^[4].

Skórka odmiany fioletowej po zbiorze bardzo się marszczy, co jednak nie wpływa na jakość owoców. Miąższ obu odmian zawiera około 32% soku^[5].

Nazewnictwo

Męczennicę często nazywa się potocznie marakują, również takim mianem określa się jej owoce. Zwyczajowo zwana także granadillą purpurową. Z łaciny słowo passio oznacza cierpienie, flos – kwiat. Swoją nazwę rodzajową roślina nosi przez to, że przypomina sobą narzędzia męki Jezusa Chrystusa.

Morfologia

Pokrój

Krzewiaste pnącze o długości pędów do 15 m^[6]. Posiada pochodzące z przekształconych pędów wąsy czepne.

Liście

Naprzemianległe, głęboko 3-klapowe o piłkowanych brzegach, o długości i szerokości 5-22 cm.

Kwiaty

Bardzo charakterystyczne, białawe lub fioletowe, o średnicy 5–7 cm. Wyrastają pojedynczo w kątach liści i otoczone są od dołu 3-listkową okrywą. Mają krążkowate, silnie rozwinięte dno kwiatowe, 5-działkowy kielich, 5-płatkową koronę i złożony z 3 okółków przykoronek. Najbardziej zewnętrzny z tych okółków ma postać kolorowych nitek, wewnętrzny zaś przylega do androgyneforu, na szczycie którego znajduje się 5 pręcików otaczających 1 słupek.

Owoc

Jajowata lub okrągława jagoda o długości 4–10 cm, z licznymi ciemnymi nasionami, otoczonymi szklistą, pomarańczową osnówką. Okrywa włóknista, ciemnopurpurowa lub żółta.

Zastosowanie

Sztuka kulinarna – owoce marakui zjada się na surowo wraz z pestkami lub bez nich. Owoce są też wykorzystywane do produkcji jogurtów, soków, lodów. Mają kleisty, galaretowaty i orzeźwiający miąższ o smaku słodko-kwaśnym.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-09] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
↑ Wendy G. Hutton: Handy Pocket Guide to Tropical Fruits. Wyd. 1. Hong Kong: Periplus, 2004, s. 41. ISBN 978-07946-0188-1. OCLC 54668480.
↑ Gabriele Lehari: Egzotyczne owoce i warzywa w kuchni. Warszawa: Multico, 2007, s. 79. ISBN 978-83-7073-506-7.
↑ Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 208. ISBN 83-7311-378-9.