Marian Rentgen-Güntner
 | Ten artykuł dotyczy polskiego aktora, artysty, piosenkarza i farmaceuty, zamordowanego przez NKWD w zbrodni katyńskiej. Zobacz też: inne znaczenia słowa rentgen. |
 Marian Rentgen (1925) | |||
| Imię i nazwisko | Marian Antoni Güntner | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 23 czerwca 1888 | ||
| Data i miejsce śmierci | kwiecień 1940 | ||
| Zawód | piosenkarz, aktor, farmaceuta | ||
| Lata aktywności | 1912–1939 | ||
| |||
| |||
 porucznik rezerwy służby zdrowia | |
| Data i miejsce urodzenia | 23 czerwca 1888 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | kwiecień 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1914–1940 |
| Siły zbrojne |
|
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
   | |
Marian Rentgen-Güntner, właśc. Marian Antoni Güntner także Guntner lub błędnie Gunter, ps. Rentgen, Marian Rentgen (ur. 23 czerwca 1888 w Bochni[1][a], zm. w kwietniu[2] 1940 w Charkowie) – polski piosenkarz, pieśniarz lwowski i warszawski, aktor kabaretowy i filmowy, farmaceuta, porucznik rezerwy służby zdrowia Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Urodził się w rodzinie Jerzego i Józefy z Shoerów. W 1908 ukończył gimnazjum w Bochni, następnie w 1913 studia na Wydziale Farmacji Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie. Należał do Polskich Drużyn Strzeleckich. Uczył się aktorstwa u Romana Żelazowskiego, śpiewu u Zofii Kozłowskiej[3]. Debiutował w 1912 w kabarecie „Ul”.
W czasie I wojny światowej służył w armii Austro-Węgier. W 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Został awansowany do stopnia porucznika w korpusie oficerów służby zdrowia ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i przydzielony do kadry zapasowej 1 Szpitala Okręgowego. Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w 201 pułku piechoty[4] i 205 pułku piechoty im Jana Kilińskiego[5]. Po I wojnie światowej prowadził w Warszawie aptekę przy ulicy Mazowieckiej 10[6].
Po demobilizacji dzięki pomocy Ludwika Lawińskiego znalazł się w kręgu gwiazd warszawskich teatrzyków rewiowych. Występował w warszawskich kabaretach: „Miraż” (1919), „Perskie Oko”, „Qui Pro Quo” (1925–1926), „Cyrulik Warszawski”, „Momus”, „Wielka Rewia”, „Stańczyk” (1922–1924), „Wesoły Wieczór” (1929–1931) i „Hollywood”; występował z Hanką Ordonówną. Jubileusz 25-lecia pracy artystycznej miał miejsce w Filharmonii Narodowej w Warszawie w 1936[7].
W 1939 artysta został zaangażowany do teatrzyku „Figaro” przy ul. Marszałkowskiej 8[b], ale wybuch II wojny światowej uniemożliwił występy. Zamieszkiwał w Warszawie przy ul. Poznańskiej 3[8].
Był odtwórcą piosenek charakterystycznych oraz ballad. Często akompaniował sobie grając na gitarze. Dokonał wielu nagrań dla wytwórni „Płyty Polskiej”, Syreny Rekord oraz Parlophonu.
We wrześniu 1939 został powołany do wojska. W kampanii wrześniowej 1939 brał udział jako porucznik rezerwy i magister farmacji w 1 Szpitalu Okręgowym w Warszawie. Szpital został ewakuowany do południowo-wschodniej Polski. Po agresji ZSRR na Polskę wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku[2]. Był ofiarą zbrodni katyńskiej, zamordowany przez NKWD w Charkowie[9]. Nie został zidentyfikowany, prawdopodobnie spoczywa w zbiorowej mogile na cmentarzu polskich oficerów w Piatichatkach.
Osobiste archiwum artysty znajduje się w dziale rękopisów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie)[10]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Upamiętnienie
W 2007 pośmiertnie został awansowany do stopnia kapitana[11][12].
W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, Marian Rentgen-Güntner został uhonorowany poprzez zasadzenie Dębu Pamięci w rodzinnej Bochni
Wykonawca przebojów
- Aczkolwiek (muz. R. Fall, sł. Andrzej Włast),
- Dulcinea[c] (muz. Zygmunt Wiehler, sł. Andrzej Włast),
- Don Carlos i fokstrot Dziewczęta z Woli (obie muz. Salwin Strakacz, sł. Stanisław Biernacki).
- Piosenka Nieaktualna, (J. Krzemiński, W. Budzyński).
Wybrana filmografia
- 1927 – Kochanka Szamoty, jako przechodzień
- 1932 – Sto metrów miłości
- 1933 – Jego ekscelencja subiekt
- 1937 – Pani minister tańczy
- 1939 – O czym się nie mówi
Przedstawienia teatralne (wybór)
- 1924 – Miałeś chamie złoty róg, teatr „Stańczyk”
- 1925 – 7 krów tłustych, „Qui Pro Quo”
- 1925 – Hallo ciotka, „Qui Pro Quo”
- 1926 – Pod sukienką, „Perskie Oko”
- 1927 – Warszawa znów się bawi, „Perskie Oko”
- 1930 – Confetti, „Morskie Oko”
- 1930 – A może do nas, „Wesołe Oko”
- 1930 – Rumba, rumba, „Wesołe Oko”
- 1930 – Rok 1932, „Wesołe Oko”
- 1930 – Bez paszportów i wiz, „Wesołe Oko”
- 1934 – Lawiński à la carte, Restauracja „Polonia”
- 1935 – Gwiazdy areny, Cyrk braci Staniewskich
- 1936 – Ogród rozkoszy, „Cyrulik Warszawski”
- 1938 – Cabaretissimo, „Cyrulik Warszawski”
- 1937 – Jaś u raju bram, „Cyrulik Warszawski”
- 1937 – Bawmy się razem, „Cyrulik Warszawski”
Dyskografia
- 1924 – Marian Rentgen artysta teatru „Perskie Oko” śpiew z własnym akompaniamentem gitary Syrena Rekord (SR 474a–477a)
- 1930 – Marian Rentgen artysta Teatrów Warszawskich śpiew z udziałem Orkiestry Tanecznej Zygmunta Karasińskiego Syrena Rekord (SR 3503)
- 1930 – Orkiestra Taneczna Zygmunta Karasińskiego refren śpiewa Marian Rentgen artysta Teatrów Warszawskich Syrena Rekord (SR 6528)
- 1930 – Marian Rentgen artysta Teatrów Warszawskich Olimpia (Olimpia 544)
- 2006: The Polish Encyklopedia Of Jazz Vol.1–3 [Box], Polonia Records, POLONIA CD209-211 (składanka):
- CD 1
- 14. Dulcinea - Marian Rentgen
Uwagi
- ↑ w niektórych biografiach podano miejsce urodzenia: "Bochnia pod Lwowem" np. Marian Rentgen. Film Polski. [dostęp 2011-02-11]. (pol.). Bochnia i Kraków znajdowały się wówczas na terenie Królestwa Galicji i Lodomerii, które miało swoją stolicę we Lwowie, będące częścią Monarchii Austro-Węgier. Zobacz też hasło: Bochnia, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 268 . (brak innej miejscowości o tej nazwie w okolicy Lwowa).
- ↑ obecnie mieści się tam Teatr Rozmaitości.
- ↑ oryginalna pisownia Andrzeja Własta, również znana jako Dulcynea.
Przypisy
- ↑ lista zamordowanych żołnierzy i policjantów w zbrodni katyńskiej, pochodzących z Bochni za: Jacek Kucharski: ...bocheńskie obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Moja Bochnia, 2010-04-09. [dostęp 2011-02-15]. (pol.).
- ↑ a b Ośrodek KARTA: dane osobowe: Marian Antoni Rentgen-Güntner s. Jerzego Józefa (błędnie jako: Rentgen-Gunter (!)). sygnatura akt: STAR -/673 nr id. 7116 [dostęp 2011-02-16].
- ↑ Marian Rentgen. Film Polski. [dostęp 2011-02-11]. (pol.).
- ↑ służba w rez. 201 p.p. zorganizowanym na bazie 1 p.p. za: Leszek Kania, dr (Koszalin): Wspomnienie o adw. Eugeniuszu Śmiarowskim (1878–1932). Palestra - pismo adwokatury polskiej, 11-12 2005. [dostęp 2009-01-15]. (pol.).
- ↑ ppor. Marian Güntner dowodził 3 kompanią 205 p.p. za: Mariusz Formanowicz: Spis biografia ppor. Mariana Formanowicza w 205 p.p. im Jana Kilińskiego w 1920 r. 2008. [dostęp 2009-01-31]. (pol.).
- ↑ według książki telefonicznej Warszawy 1938/39 przy ul. Mazowieckiej 10 znajdowała się jedyna apteka: Apteka Mazowiecka dr A. Sklepińskiego za: Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna: Spis abonentów warszawskiej sieci telefonów Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej 1938 - 1939, str 10. 1938. [dostęp 2009-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-12)]. (pol.).
- ↑ za reportażem z jubileuszu 25-lecia: Tygodnik Dźwiękowy Polskiej Agencji Telegraficzne PAT 36-09 (z 1936)
- ↑ Rentgen Güntner Marian, m., Poznańska 3, tel. 8 67 68 za: Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna: Spis abonentów warszawskiej sieci telefonów Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej 1938 - 1939, str. 284. 1938. [dostęp 2009-01-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]. (pol.).
- ↑ niektóre biografie podają jako miejsce śmierci Katyń, poz. 3685 na liście katyńskiej por. Marian Rentgen-Güntner, syn Jerzego ur. 1888 zamordowany w Charkowie za: MON: lista katyńska (Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie wojskowe - odczytywana w trakcie uroczystych obchodów w dniach 9 - 10 listopada 2007 r.). [dostęp 2009-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 listopada 2011)]. (pol.).
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 255. [dostęp 2021-09-21].
- ↑ pośmiertnie w 2007 zob. lista katyńska poz. 3685
- ↑ LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2014-04-09].
Bibliografia
- Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
- Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904–1939. ISBN 83-917189-0-5.
- Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 447. [dostęp 2014-08-05].
- Marian Rentgen-Güntner. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2014-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-08)].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcie Marian Rentgen
- Marian Rentgen w bazie IMDb (ang.)
- Marian Rentgen w bazie Filmweb
- Marian Rentgen w bazie filmpolski.pl
- Marian Rentgen zdjęcia w zasobach NAC. [dostęp 2011-02-11]. (pol.).
- 25-letni jubileusz pracy artystycznej Mariana Rentgena, recital w Filharmonii Narodowej (fragment kroniki PAT 36-09 z 1936 r.)
- Marian Rentgen w „Gwiazdozbiorze polskiej piosenki”. [dostęp 2011-02-16]. (pol.).
- Marian Rentgen wykonuje:: Dulcinea, mp3 (fragment). [dostęp 2009-01-17]. (pol.).
- Marian Rentgen wykonuje:: Biały Boston, Z. Wiehler, A. Włast. [dostęp 2009-01-17]. (pol.).
- Katedra Polowa Wojska Polskiego w Warszawie, Polscy oficerowie i policjanci zamordowani w Katyniu, Miednoje i w Charkowie... (tabliczki imienne): por. Marian Rentgen-Güntner. [dostęp 2009-01-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 marca 2009)].
- Marian Rentgen-Güntner w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”
- Jubileusz 25-lecia pracy artystycznej Mariana Rentgena w kronice PAT w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
