Roman Żelazowski

Roman Żelazowski

Roman Żelazowski (przed 1906)
Imię i nazwisko	Roman Jastrzębiec Żelazowski
Data i miejsce urodzenia	28 września 1854 Lichwin
Data i miejsce śmierci	8 marca 1930 Lwów, Polska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Roman Czesław Żelazowski (ur. 28 września 1854 w Lichwinie, zm. 8 marca 1930 we Lwowie) – polski artysta dramatyczny, aktor i reżyser teatrów w Krakowie, Warszawie, Lwowie i Łodzi.

Życiorys

Był synem właściciela ziemskiego Wiktora i Marianny z domu Müller. Do gimnazjum uczęszczał w Krakowie, gdzie 24 kwietnia 1875 roku zadebiutował w Teatrze Miejskim, grając tam do 1877 roku. W sezonie 1877/78 należał^[1] do zespołu Teatru Polskiego w Poznaniu i z zespołem tego teatru przyjeżdżał na występy do warszawskich teatrzyków ogródkowych. Zapewne w 1878 roku występował w zespole Andrzeja Trapszy w Kaliszu. Na przemian grał i reżyserował w latach 1878–98 w teatrach Krakowa i Lwowa, był też kierownikiem artystycznym teatrów. Od 1899 do 1907 także jako reżyser pracował w warszawskich Teatrach Rządowych. Powrócił do Lwowa w 1907 roku i występował tutaj do 1920 roku^[2]. W 1918 roku został pierwszym dyrektorem działu dramatycznego Teatru Miejskiego we Lwowie. Teatr pod jego kierownictwem funkcjonował nieprzerwanie w warunkach ukraińskiego oblężenia, w mieście pozbawionym żywności, światła i wody. Udało mu się mimo to utrzymać trzy zespoły aktorskie teatru: dramatyczny, operowy i operetkowy. Ceniony był za doświadczenie, takt i umiejętności pedagogiczne. W tym ciężkim sezonie wystawił 26 premier i wznowień w nowym opracowaniu oraz 24 sztuki z wcześniejszego repertuaru. W latach 1920–24 kierował wspólnie z Bolesławem Szczurkiewiczem działem dramatu Teatrów Miejskich w Poznaniu^[2].

W roku 1921 opublikował we Lwowie pamiętniki pt. Pięćdziesiąt lat teatru polskiego. Moje pamiętniki. Kiedy zaczął tracić wzrok, w uznaniu zasług miasto Lwów ofiarowało mu na starość dworek. Jubileusze 50–lecia pracy artystycznej obchodził w 1924 roku: 17 marca w Teatrze Polskim w Poznaniu w roli tytułowej w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego, a 14 maja we Lwowie^[3] w roli Wojewody w „Mazepie” Juliusza Słowackiego. Utraciwszy wzrok po raz ostatni wystąpił w roli Horsztyńskiego we Lwowie 29 czerwca 1927 roku^[2].

2 maja 1924 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[4].

Pochowany został na Cmentarzu Łyczakowskim.

Filmografia

• 1912 – Pietro Caruso, jako Pietro Caruso
• 1923 – Bartek zwycięzca, jako. gen. Steinmetz

Przypisy

Bibliografia

• Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 885. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

• Roman Żelazowski w bazie IMDb (ang.)
• Roman Żelazowski w bazie Filmweb
• Roman Żelazowski w bazie filmpolski.pl
• Roman Żelazowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .
• Małgorzata Lisowska – Teatr lwowski w latach 1918-1939
• Roman Żelazowski – Pięćdziesiąt lat teatru polskiego. Moje pamiętniki. Lwów 1921