Mieczysław Pronaszko

Mieczysław Pronaszko
Ilustracja
pułkownik pilot pułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia

22 października 1902
Warszawa

Data i miejsce śmierci

12 września 1968
Pointe-Claire

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

2 pułk Ułanów Grochowskich
25 pułk Ułanów Wielkopolskich
83 pułk Strzelców Poleskich
1 pułk lotniczy
12 eskadra liniowa
69 eskadra towarzysząca
64 eskadra liniowa
dywizjon 300
dywizjon 304

Stanowiska

dowódca eskadry
dowódca dywizjonu

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Medal Lotniczy (czterokrotnie) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania)
Multimedia w Wikimedia Commons

Mieczysław Pronaszko (ur. 22 października 1902 w Warszawie, zm. 12 września 1968 w Pointe-Claire) – pułkownik pilot Wojska Polskiego, dowódca 64. eskadry liniowej i dywizjonu 304. Kawaler Virtuti Militari, odznaczony Distinguished Flying Cross.

Życiorys

Po odzyskaniu niepodległości zgłosił się w 1918 r. do służby w Wojsku Polskim. Dostał przydział do 2. pułku Ułanów Grochowskich i w jego składzie walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu walk pozostał w wojsku, służył w 25. pułku Ułanów Wielkopolskich. W 1924 r. został skierowany do Szkoły Podchorążych w Warszawie, po ukończeniu nauki otrzymał przydział do 83. pułku Strzelców Poleskich[1].

Zdecydował się na zmianę rodzaju broni, uzyskał przydział do lotnictwa. W 1926 r. rozpoczął szkolenie w Oficerskiej Szkole Lotnictwa, którą ukończył z 71. lokatą i specjalnością obserwatora w 1928 r. Został przydzielony do 1. pułku lotniczego. W 1929 r. w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa odbył szkolenie w zakresie pilotażu i powrócił do 1 pl. W 1930 r. poszerzył swe umiejętności w ramach kursu pilotażu myśliwskiego w 2. pułku lotniczym[2].

Mieczysław Pronaszko (po lewej) i inżynier Stanisław Wigura przed samolotem RWD-5

Był jednym z pionierów polskiego lotnictwa cywilnego i turystycznego. W 1930 r. został członkiem Aeroklubu Warszawskiego[3]. W 1931 r. w Lubelsko-Podlaskich Zimowych Zawodach Lotniczych, w załodze ze Stanisławem Wigurą lecąc samolotem RWD-4 zajął drugie miejsce[4]. W maju został członkiem V Wyprawy Szybowcowej Aeroklubu Lwowskiego do Bezmiechowej, podczas której uzyskał kategorię C pilota szybowcowego[5]. W lipcu, z pasażerem Jerzym Wędrychowskim, wziął udział w II Zlocie Podhalańskim zdobywając drugie miejsce[6]. W tym samym czasie w Aeroklubie Warszawskim objął funkcję kierownika sekcji treningowej[7]. Wszedł też w skład aeroklubowej Komisji Sportowej[8]. W sierpniu w ramach Trzecich Lotniczych Zawodów Południowo-Zachodniej Polski, ponownie w załodze ze Stanisławem Wigurą, zdobył pierwsze miejsce[9][10]. W 1932 r. był jednym z organizatorów szkoły szybowcowej Aeroklubu Warszawskiego w Polichnie. Latając rekreacyjnie wykonywał loty z przyjaciółmi (m.in. ze Stanisławem Prausem) nad Tatrami. Samolotem RWD-5 przeleciał wtedy przez szczerbę Giewontu[11].

W 1933 r. otrzymał awans na stopień porucznika, w styczniu został przydzielony do 12. eskadry liniowej. W lutym wziął udział w 3. Lubelsko-Podlaskich Zimowych Zawodach Lotniczych, w których zajął drugie miejsce[12]. W czerwcu odbył się V Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki, w którym zdobył drugie miejsce[13]. Uzyskał najwyższą średnią prędkość przelotu, dzięki czemu Aeroklub Warszawski zdobył nagrodę przechodnią Wojewódzkiego Komitetu LOPP w Krakowie na własność[14].

We wrześniu 1933 r., w załodze z Wacławem Hańskim, wziął udział w V Krajowym Konkursie Turystycznym[15], w którym zdobyli pierwsze miejsce[16][17]. Było to trzecie pod rząd zwycięstwo pilota Aeroklubu Warszawskiego, w związku z czym puchar Ministra Komunikacji przeszedł na własność AW. Ponadto otrzymał liczne nagrody rzeczowe (srebrną papierośnicę, zegar biurkowy, neseser) oraz nagrody finansowe na kwotę 1000 zł[18]. W październiku pilotował jeden z dwóch samolotów RWD-5, które wzięły udział we francuskim zlocie Bienvenue Aérienne. Podczas zlotu wykonywał loty nad Alpami, m.in. w okolicach Mont Blanc[19].

Jako obiecujący pilot sportowy w 1934 r. został skierowany na szkolenie nawigacyjne dla kandydatów do startu w zawodach Challenge 1934, ostatecznie nie wziął w nich udziału. W czerwcu 1934 r. objął dowództwo nad plutonem I/13 i pełnił tę funkcję do października 1935 r. Został skierowany na kurs dowódców eskadr, po jego ukończeniu trafił do 6. pułku lotniczego na stanowisko komendanta Pułkowej Szkoły Pilotażu. W lipcu 1937 r. został przeniesiony do nowo sformowanej 69. eskadry towarzyszącej, gdzie objął dowództwo plutonu II/69[20]. W 1938 r., z 26. lokatą, został awansowany na stopień kapitana[21].

W listopadzie 1938 r. został mianowany dowódcą 64. eskadry liniowej[22] i w składzie tej jednostki walczył podczas wojny obronnej Polski[23]. 2 września wziął udział na ataku na niemieckie kolumny pancerne nacierające na Częstochowę[24]. Kolejny lot bojowy odbył 14 września, kiedy to atakował niemieckie oddziały w rejonie Rawa Ruska – Sokal[25]. Po zniszczeniu samolotów eskadry podczas nalotu Luftwaffe 15 września poprowadził rzut kołowy eskadry do Horodenki. Po agresji ZSRR na Polskę w Kutach 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską[26].

Przez Rumunię przedostał się do Francji, w grudniu 1939 r. dotarł do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych, otrzymał numer służbowy RAF 76640. Po przeszkoleniu na sprzęcie brytyjskim został przydzielony do grupy organizującej dywizjon 300. Objął dowództwo nad eskadrą „B”[27]. Wkrótce potem został przeniesiony do dywizjonu 304[28]. 17 września 1942 r. brał udział w nalocie na niemieckie łamacze blokad kotwiczące w Bordeaux[29]. 15 października objął dowództwo nad eskadrą „A”[30]. 24 grudnia, po powrocie z lotu bojowego, na skutek zachmurzenia nie mógł odnaleźć macierzystego lotniska, załoga samolotu wyskoczyła ze spadochronami[31]. 27 stycznia 1943 r. objął stanowisko dowódcy dywizjonu[32]. 13 sierpnia dowodzona przez niego jednostka była wizytowana przez prezydenta Raczkiewicza. Dwa dni później, na lotnisku Davidstow Moor, zorganizował obchody Dnia Żołnierza, które swoją obecnością uświetnił dowódca 19 Grupy Bombowej AVM B.E. Baker[33]. Stanowisko dowódcy dywizjonu zdał 18 listopada[34].

Następnie służył w Inspektoracie PSP w Wydziale Studiów. 8 grudnia 1943 r. został przydzielony na miesiąc do dowództwa 19 Grupy. 4 marca 1944 r. został oficerem łącznikowym przy Dowództwie 9. Armii Lotniczej USA. 13 grudnia 1944 r. rozpoczął kurs w Akademii Sztabu Generalnego USAAF w Blackpool, który ukończył 25 kwietnia 1945 r. Powrócił do służby w Dowództwie PSP, 1 czerwca został polskim oficerem łącznikowym w Dowództwie 9. Armii Lotniczej USAAF. 29 kwietnia 1946 r. powrócił do Dowództwa PSP. 2 kwietnia 1947 r. został zdemobilizowany po czym zdecydował się na emigrację do Kanady[35].

Działał w środowisku polonijnym, był drugim prezesem 310 Skrzydła „Wilno”. Zmarł 12 września 1968 r., został pochowany na cmentarzu weteranów w Pointe-Claire[36].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia[37]:

Przypisy

  1. ↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 186.
  2. ↑ Pawlak 2009 ↓, s. 66.
  3. ↑ Prauss 2019 ↓, s. 131.
  4. ↑ Skrzydlata Polska i 2-3'1931 ↓, s. 42.
  5. ↑ Skrzydlata Polska i 6'1931 ↓, s. 130.
  6. ↑ Skrzydlata Polska i 7-8'1931 ↓, s. 171.
  7. ↑ Skrzydlata Polska i 7-8_2'1931 ↓, s. 181.
  8. ↑ Skrzydlata Polska i 7-8_3'1931 ↓, s. 195.
  9. ↑ Skrzydlata Polska i 9'1931 ↓, s. 216.
  10. ↑ Rychter 1980 ↓, s. 167.
  11. ↑ Prauss 2019 ↓, s. 356.
  12. ↑ Skrzydlata Polska i 2'1933 ↓, s. 55.
  13. ↑ Skrzydlata Polska i 6'1933 ↓, s. 214.
  14. ↑ Skrzydlata Polska i 7'1933 ↓, s. 245.
  15. ↑ Skrzydlata Polska i 8'1933 ↓, s. 284.
  16. ↑ Rychter 1980 ↓, s. 229.
  17. ↑ Skrzydlata Polska i 9-10'1933 ↓, s. 320.
  18. ↑ Skrzydlata Polska i 9-10'1933 ↓, s. 322.
  19. ↑ Skrzydlata Polska i 11'1933 ↓, s. 372.
  20. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 372.
  21. ↑ Rybka, Stepan 2003 ↓, s. 439.
  22. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 360.
  23. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 238.
  24. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 241.
  25. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 245.
  26. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 247.
  27. ↑ Król 1990 ↓, s. 74.
  28. ↑ Jaśkiewicz 2018 ↓, s. 26.
  29. ↑ Jaśkiewicz_2 2018 ↓, s. 129.
  30. ↑ Jaśkiewicz_2 2018 ↓, s. 131.
  31. ↑ Król 1990 ↓, s. 170.
  32. ↑ Jaśkiewicz_2 2018 ↓, s. 146.
  33. ↑ Jaśkiewicz_2 2018 ↓, s. 159.
  34. ↑ Król 1990 ↓, s. 178.
  35. ↑ Zieliński, Krzystek 2002 ↓, s. 187.
  36. ↑ Mieczysław PRONASZKO. Niebieska eskadra - groby, cmentarze, pomniki, miejsca pamięci polskich lotników. [dostęp 2024-01-24]. (pol.).
  37. ↑ Pronaszko Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2024-01-22]. (pol.).

Bibliografia

  • Lubelsko-Podlaskie Zawody Zimowe. „Skrzydlata Polska”. 2-3/1931, luty-marzec 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • V-a Wyprawa Szybowcowa Aeroklubu Lwowskiego. „Skrzydlata Polska”. 6/1931, czerwiec 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • II Zlot Podhalański. „Skrzydlata Polska”. 7-8/1931, lipiec-sierpień 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Kronika polska. „Skrzydlata Polska”. 7-8/1931, lipiec-sierpień 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Biuletyn klubów lotniczych. „Skrzydlata Polska”. 7-8/1931, lipiec-sierpień 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • III-ci Lot Południowo-Zachodniej Polski. „Skrzydlata Polska”. 9/1931, wrzesień 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • 3-ie Lubelsko-Podlaskie Zimowe Zawody Lotnicze. „Skrzydlata Polska”. 2/1933, luty 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • V-ty Lot Południowo-Zachodniej Polski im. Franciszka Żwirki. „Skrzydlata Polska”. 6/1933, czerwiec 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Oficjalne wyniki 5 -go Lotu Południowo-Zachodniej Polski (Protokół Komisji Sportowej). „Skrzydlata Polska”. 7/1933, lipiec 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Przed 5-ym Krajowym Lotniczym Konkursem Turystycznym. „Skrzydlata Polska”. 8/1933, sierpień 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • 5-y Krajowy Lotniczy Konkurs Turystyczny. „Skrzydlata Polska”. 9-10/1933, wrzesień-październik 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Bernard Skózewski. Bienvenue Aerienne we Francji. „Skrzydlata Polska”. 11/1933, listopad 1933. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
  • Łukasz Jaśkiewicz: 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej”. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-828-3. OCLC 1096345355.
  • Łukasz Jaśkiewicz: 304 Dywizjon Bombowy „Ziemi Śląskiej” im. ks. Józefa Poniatowskiego. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2018. ISBN 978-83-7889-829-0. OCLC 1100412224.
  • Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990. ISBN 83-11-07695-2. OCLC 834110269.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w Wojnie Obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7. OCLC 830072566.
  • Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
  • Stanisław Prauss: Z Zakopanego na Stag Lane. Wspomnienia konstruktora samolotów PZL-23 Karaś i PZL-46 Sum, współpracownika brytyjskich wytwórni lotniczych Westland, de Havilland i Hawker Siddeley. Warszawa-Kraków: Oficyna Wydawnicza Mireki, 2019. ISBN 978-83-65902-19-1. OCLC 1135394948.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja CDCN: „Księgarnia Akademicka”, 2003. ISBN 83-7188-691-8. OCLC 831137079.
  • Witold Rychter: Skrzydlate wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980, s. 352. OCLC 830198483.
  • Józef Zieliński, Tadeusz Krzystek: Dowódcy dywizjonów Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie = Commanders of the Polish Air Force squadrons in the West. Poznań: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09553-1. OCLC 52033660.