Mieczysław Sanak

Mieczysław Sanak
Ilustracja
kpt. Mieczysław Sanak
podpułkownik piechoty podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1897
Jarosław

Data i miejsce śmierci

1977
Kraków

Przebieg służby
Lata służby

1917–1947

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
ludowe Wojsko Polskie

Jednostki

14 pułk piechoty
51 pułk piechoty
14 pułk piechoty (LWP)

Stanowiska

dowódca kompanii
dowódca batalionu
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) pułku
szef sztabu pułku

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka pamiątkowa 14 Pułku Piechoty Ziemi Kujawskiej
Multimedia w Wikimedia Commons
Od lewej kapitanowie - Emil Zawisza, Jan Wilczak i Mieczysław Sanak.
Kadra oficerska 14 pułku piechoty w II połowie 1928 roku. W II rzędzie od dołu jako czwarty z prawej stoi kpt. Mieczysław Sanak.
Korpus oficerski 14 pp w I kwartale 1930. W I rzędzie siedzą od lewej: 5 - mjr Mikołaj Świderski, 6 - płk Ignacy Misiąg i 7 - ppłk Franciszek Sudoł. W II rzędzie od dołu jako szósty z prawej stoi kpt. Mieczysław Sanak.
Grób ppłk. Mieczysława Sanaka na cmentarzu parafialnym w Trzebini.

Mieczysław Kazimierz Sanak (ur. 1 stycznia 1897 w Jarosławiu, zm. 1977 w Krakowie) – major piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, podpułkownik ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

Urodzony w Jarosławiu, syn Stanisława. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej armii[1]. Z dniem 1 grudnia 1917 roku został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty. W 1918 roku pełnił służbę jako oficer c. i k. 90 pułku piechoty[2].

Następnie wstąpił w szeregi odrodzonego Wojska Polskiego[a]. Dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich[b], jako oficer byłej armii austro-węgierskiej, został przyjęty do Wojska Polskiego z dniem 1 listopada 1918 roku, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia podporucznika (starszeństwo od 1 grudnia 1917 r.) oraz zaliczeniem do 1 Rezerwy (z powołaniem do służby czynnej na czas aż do demobilizacji)[3]. Z tym samym dniem, rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich[c], otrzymał przydział służbowy na oficera 13 kompanii przy 14 pułku piechoty w Jarosławiu[4].

W szeregach 14 pułku piechoty wziął udział w wojnach polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. Wyróżnił się w dniu 1 sierpnia 1920 r., kiedy to podczas forsowania przez bolszewików Bugu pod Drohiczynem dopuścił wroga do brzegu rzeki, po czym z odległości kilkunastu metrów otworzył ogień, zadając nieprzyjacielowi wielkie straty w zabitych. Odznaczył się także w dniu 2 września 1920 r. w ataku na Kuliczków (powiat Żółkiew), kiedy to na czele swej kompanii ubezpieczał lewe skrzydło batalionu. Po załamaniu się polskiego ataku przesunął, pod wrogim ogniem, swoją kompanię na tyły bolszewików i zaatakował ich z zaskoczenia. Nieprzyjaciel rozpoczął paniczną ucieczkę, a w ręce kompanii por. Sanaka wpadł karabin maszynowy i dwa wozy, w tym jeden pełen amunicji[5]. Za te czyny został w okresie późniejszym przedstawiony do odznaczenia orderem Virtuti Militari V klasy[d]. We wniosku o odznaczenie ówczesny dowódca batalionu, mjr Stanisław Dąbek, tak scharakteryzował por. Sanaka: „Odważny, inicjatywny, cały czas walk prowadził swą kompanię dobrze i orientował się bystro we wszystkich kolizjach”[6]. W toku walk porucznik Sanak dowodził między innymi 6 kompanią 14 pułku piechoty[7].

Po zakończeniu działań wojennych pułk został dyslokowany do Włocławka, do którego to miasta przybył w maju 1921 roku. Na dzień 1 czerwca 1921 r. Mieczysław Sanak, będący wówczas w randze porucznika[8], nadal służył we włocławskim pułku[9]. Za męstwo wykazane w walkach wojen 1918-1920 odznaczony został, na mocy rozkazu L. 2142 wydanego przez Ministra Spraw Wojskowych - gen. por. Kazimierza Sosnkowskiego, Krzyżem Walecznych[10][11].

Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu porucznika, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1093. lokatą w korpusie oficerów piechoty[12]. W roku 1923 zajmował już 976. lokatę wśród poruczników piechoty[13]. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego[e] z dnia 1 grudnia 1924 r. został awansowany do rangi kapitana, ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 r. i 447. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. Pod koniec 1924 roku zajmował już 445. lokatę w swoim starszeństwie[15].

Mieczysław Sanak zajmował w roku 1928 – 427. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie[16]. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów opublikowanym w dniu 11 listopada 1928 roku odznaczony został, w uznaniu zasług położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości, Srebrnym Krzyżem Zasługi[17]. W roku 1930 zajmował 1084. lokatę łączną na liście starszeństwa pośród kapitanów piechoty (była to jednocześnie 381. lokata w starszeństwie)[18], a w roku 1932 była to już 327. lokata w swoim starszeństwie[19]. Na dzień 1 lipca 1933 roku kpt. Sanak zajmował 793. lokatę wśród wszystkich kapitanów korpusu piechoty (była to zarazem 308. lokata w starszeństwie)[20].

Od grudnia 1918 roku[1] aż do wiosny 1934 roku pełnił służbę we włocławskim 14 pułku piechoty[21][22][23][24]. Podczas tej służby piastował, między innymi, stanowisko dowódcy szkolnej kompanii karabinów maszynowych (w 1930 roku)[25] i dowódcy 2 kompanii ckm (wrzesień 1933 r.). W dniu 25 września 1931 roku razem z kapitanem Emilem Zawiszą, tworząc delegację 14 pułku piechoty, złożyli na krakowskim Wawelu wieniec laurowy na grobie króla Władysława Łokietka[26].

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki zarządzeniem z dnia 4 lutego 1934 r. (opublikowanym dzień później) awansował kapitana Mieczysława Sanaka do rangi majora, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 20. lokatą w korpusie oficerów piechoty[27]. Następnie, zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych ogłoszonym w dniu 7 czerwca 1934 r., przeniesiono mjr. Sanaka z 14 pułku piechoty do 51 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Brzeżanach, na stanowisko dowódcy batalionu[f][28]. Na dzień 5 czerwca 1935 roku Mieczysław Sanak, jako oficer 51 pp, zajmował 625. lokatę łączną wśród majorów korpusu piechoty (była to jednocześnie nadal 20. lokata w starszeństwie)[29]. W dniu 30 stycznia 1938 r. został wybrany przewodniczącym zarządu lokalnego Koła Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość w Brzeżanach[30].

Na dzień 23 marca 1939 roku piastował stanowisko II zastępcy dowódcy 51 pułku piechoty (II zastępca był zastępcą dowódcy pułku do spraw gospodarczych czyli, według dawnej terminologii, kwatermistrzem pułku)[31], zajmując w tym czasie już 17. lokatę wśród majorów piechoty w swoim starszeństwie[32].

Okres powojenny

Przebył kampanię wrześniową, a po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Polski i wstąpił do ludowego Wojska Polskiego[g]. W stopniu podpułkownika służył na stanowisku szefa sztabu 14 kołobrzeskiego pułku piechoty (w okresie od 15 października 1945 r. do 18 marca 1947 roku). Po przejściu w stan spoczynku mieszkał w Krakowie, gdzie zmarł w 1977 roku. Pochowany został na cmentarzu Parafii Rzymskokatolickiej pw. świętych Apostołów Piotra i Pawła, przy ulicy ks. Mariana Luzara w Trzebini.

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ We wniosku o odznaczenie go Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari wskazano, że do Wojska Polskiego wstąpił w dniu 2 grudnia 1918 roku.
  2. ↑ Dekret Nr 838 z dnia 19 lutego 1919 r.
  3. ↑ Rozkaz Nr 841 z 19 lutego 1919 r.
  4. ↑ Wniosek o odznaczenie por. Mieczysława Sanaka Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari wpłynął do Adiutantury Generalnej Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich w dniu 11 kwietnia 1921 r. Ostatecznie order Virtuti Militari nie został Mieczysławowi Sanakowi przyznany.
  5. ↑ Rozporządzenie z dnia 1 grudnia 1924 roku, sygnatura: O.V.L. 41000/A. 1924, ogłoszone w dniu 17 grudnia 1924 roku.
  6. ↑ Z dokumentów udostępnionych przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce (Obsada personalna – majorowie.) wynika, że stanowisko dowódcy batalionu w 51 pułku piechoty major Mieczysław Sanak objął już w kwietniu 1934 roku[1].
  7. ↑ Według rodzinnych relacji został w 1939 roku internowany na Węgrzech, a następnie (od 1944 r.) przebywał w niemieckim oflagu. Po powrocie do kraju służył w 14 kołobrzeskim pułku piechoty, lecz z powodu odmowy wstąpienia w szeregi partii zmuszony był przejść w stan spoczynku. Mieszkał w Krakowie gdzie zmarł, a pochowany został na cmentarzu w Trzebini. Na grobie znajduje się informacja, że był również żołnierzem Armii Krajowej ps. „Czarny”.

Przypisy

  1. ↑ a b c Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna – majorowie ↓, s. 97.
  2. ↑ Lista starszeństwa c. i k. Armii 1918 ↓, s. 372, 764.
  3. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych ↓, Nr 26 z 8 III 1919, s. 646.
  4. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych ↓, Nr 26 z 8 III 1919, s. 653.
  5. ↑ WBH, sygn. I.482.99-10001 VM, str. 2.
  6. ↑ WBH, sygn. I.482.99-10001 VM, str. 3.
  7. ↑ WBH, sygn. I.482.99-10001 VM, str. 2.
  8. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 858.
  9. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 63.
  10. ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 43.
  11. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 266.
  12. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 90.
  13. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 431.
  14. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 XII 1924, s. 741.
  15. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 372.
  16. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 212.
  17. ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 XI 1928, s. 414.
  18. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 140.
  19. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 56.
  20. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 54.
  21. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 164.
  22. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 156.
  23. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 30.
  24. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 544.
  25. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 278.
  26. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 134.
  27. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 4 z 5 II 1934, s. 71.
  28. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 VI 1934, s. 159.
  29. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 33, 182–183, 194.
  30. ↑ Głos Brzeżański ↓, Nr 4 z 15 II 1938, s. 6.
  31. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 607.
  32. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 24.
  33. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 26 I 1922, s. 77.
  34. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  35. ↑ a b Na podstawie zdjęcia korpusu oficerów 14 pp
  36. ↑ Na podstawie fotografii [1].

Bibliografia

  • Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918.
  • Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2019-12-12].
  • Dzienniki Rozkazów Wojskowych z lat 1918–1937. [dostęp 2017-03-29].
  • Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2017-03-11].
  • Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2017-03-11].
  • Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2017-03-11].
  • Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2017-03-11].
  • Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie – spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2017-03-11].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2017-03-11].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 8, sierpień 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2018-11-27].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2017-03-11].
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwca 1935 r.. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2017-03-11].
  • Jednodniówka 14 Pułku Piechoty w 16 rocznicę powstania: 1918–27 października 1934.. Włocławek, 1934. [dostęp 2017-10-25].
  • Głos Brzeżański Nr 4 z 15.02.1938. Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2017-03-11].
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
  • Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918–1939. Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
  • Zbiory Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Obsada personalna – majorowie; sygnatura 701/1/116 s. 97 poz. 733. [dostęp 2017-03-11].