Mońki-Wieś

Mońki-Wieś
część miasta Moniek
Państwo

 Polska

Województwo

podlaskie

Powiat

moniecki

Gmina

Mońki

Miasto

Mońki

W granicach Moniek

1965–1971, 1987

SIMC

0923354[1]

Powierzchnia

1,81 km²

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

19-100

Tablice rejestracyjne

BMN

Położenie na mapie gminy Mońki
Mapa konturowa gminy Mońki, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Mońki-Wieś”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Mońki-Wieś”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mońki-Wieś”
Położenie na mapie powiatu monieckiego
Mapa konturowa powiatu monieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Mońki-Wieś”
Ziemia53°23′53″N 22°49′30″E/53,398102 22,824938
Multimedia w Wikimedia Commons

Mońki-Wieś (hist. Mońki) – dawna wieś, w latach 1965–1971 oraz od 1987 część miasta Mońki w województwie podlaskim. Leży na południowy wschód od centrum miasta (ok. 2 km), wzdłuż alei Wojska Polskiego. Stanowi odizolowane przestrzennie skupisko osadnicze względem dawnego osiedla kolejowego Mońki – dzisiejszego centrum miasta.

Mońki-Wieś jest wsią od której miasto Mońki (dawniej nazywane Mońki Stacja Kolejowa) bierze swoją nazwą.

Historia

Wieś Mońki założono na początku XVI w. przez ród Mońków, jako zaścianek szlachecki, który w 1535 otrzymał Mikołaj Kaczorowski. W okresie staropolskim znajdowały się w ziemi bielskiej. Na skutek rozbiorów od 1795 roku znajdowała się w zaborze pruskim, a od 1815 w zaborze rosyjskim. W 1881 zbudowano stację kolejową, przy której powstało niewielkie osiedle. Zawdzięczało ono pewne znaczenie obecności pobliskich koszar rosyjskich (znajdujących się w Hornostajach)[2].

W okresie międzywojennym Mońki znalazły się w gminie Kalinówka w powiecie białostockim, w województwie białostockim. Spis ludności z 1921 wyodrębniał folwark, stację i wieś o nazwie Mońki, które łącznie liczyły 212 mieszkańców i 35 budynków mieszkalnych[3].

16 października 1933 utworzono gromadę Mońki w gminie Kalinówka, składającą się ze wsi Mońki i stacji kolejowej Mońki (z osiedlem przystacyjnym)[4].

Po wojnie Mońki zachowała inicjalnie przynależność administracyjną[5], lecz już 1 kwietnia 1954 utworzono powiat moniecki z siedzibą w Mońkach (przystacyjnych)[6].

Jesienią 1954, w związku z reformą administracyjną państwa, Mońki-Wieś i Mońki-Stacja (stanowiące od 1933 wspólną gromadę) wyłączono ze zniesionej gminy Kalinówka i włączono do nowo utworzonej gromady Mońki z siedzibą we wsi Mońki[7]. 1 stycznia 1959 siedzibę GRN przeniesiono ze wsi Mońki do osady przystacyjnej Mońki[8]. 31 grudnia 1959 z gromady Mońki wyłączono wsie Sikory i Waśki włączając je do gromady Kalinówka Kościelna, wsie Koleśniki i Potoczyzna włączając je do gromady Hornostaje oraz wsie Przytulanka, Ciesze, Kołodzież, Znoski i Moniuszeczki włączając je do gromady Dziękonie[9]. Po manewrze tym gromada składała się już tylko z osady przystacyjnej Mońki oraz wsi Mońki.

1 stycznia 1965 gromadę Mońki zniesiono w związku z nadaniem jej praw miejskich[10], przez co Mońki (wieś) stały się integralną częścią miasta Mońki z centrum w dawnej osadzie przystacyjnej. Sytuacja ta przetrwała siedem lat.

1 stycznia 1972 Mońki-Wieś odzyskały samodzielność przez wyłączenie z miasta Mońki i włączenie jako wieś do reaktywowanej gromady Mońki[11]. Gromada Mońki funkcjonowała przez dokładnie jeden rok (1972), czyli do kolejnej reformy gminnej[12]. Z dniem 1 stycznia 1973 roku utworzono gminę Mońki, w skład której weszły Mońki-Wieś[13].

23 lipca 1987, po ponad szesnastu latach samodzielności, Mońki-Wieś (181,09 ha) włączono z powrotem do miasta Mońki[14].

Przypisy

  1. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  2. ↑ EmilE. Kalinowski EmilE., Szlachta ziemi bielskiej wobec bezkrólewi w XVI-XVII wieku [online], 27 listopada 2018, s. 103. [dostęp 2020-02-13]  (pol.).
  3. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. [Dokument elektroniczny. T. 5, Województwo białostockie / Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej].
  4. ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
  5. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  6. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
  7. ↑ Uchwała Nr 19/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu monieckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49)
  8. ↑ Uchwała Nr 15/5 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 7 października 1958 r.(Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z grudnia 1958 r., Nr. 6, Poz. 31)
  9. ↑ Uchwała Nr 11/4 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z 8 września 1959 r. sprawie zmiany granic niektórych gromad oraz ustalenia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 10 grudnia 1959 r., Nr. 9, Poz. 57)
  10. ↑ Dz.U. z 1964 r. nr 42, poz. 286
  11. ↑ Dz.U. z 1971 r. nr 32, poz. 296
  12. ↑ Obwieszczenie Wydziału Organizacyjno-Prawnego Prezydium WRN w Białymstoku z dnia 26 listopada 1971 r. w sprawie podziału administracyjnego województwa białostockiego – stan na dzień 1 stycznia 1972 r.(Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., Nr. 18, Poz. 234)
  13. ↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973 r., Nr. 1, Poz. 1)
  14. ↑ M.P. z 1987 r. nr 20, poz. 180

Linki zewnętrzne

  • Mońki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 662 .
  • Mońki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 352 .
  • p
  • d
  • e
Gmina Mońki
Miasto
Wsie
Część miasta
  • Mońki-Wieś (1965–1971, 1987)
Część wsi
Kolonia wsi
  • Ginie

Gmina Mońki