Muhammad Mahmud

Muhammad Mahmud, arab. ‏محمد محمود‎ (ur. 1877, zm. 1941) – egipski polityk, współtwórca Partii Liberalno-Konstytucyjnej, premier Egiptu w latach 1928–1929 oraz od 1938 do 1939.

Życiorys

Wczesna działalność

Był synem właściciela ziemskiego. Ukończył studia historyczne w Egipcie oraz w Wielkiej Brytanii, biegle władał językiem angielskim. Od 1907^[1] działał w Partii Narodu, brał udział w tworzeniu programu i struktur partii Wafd po deklaracji zwycięzców I wojny światowej, iż dawne posiadłości tureckie będą mogły zdecydować o swojej przyszłości politycznej samodzielnie^[2]. W marcu 1919 został internowany przez Brytyjczyków na Malcie, a następnie na Seszelach razem z innymi liderami Wafdu: Sadem Zaghlulem, Wisą Wasifem i Isma’ilem Sidkim; wszyscy zostali szybko zwolnieni po masowych protestach społecznych przeciwko ich odosobnieniu^[3]. W 1921 wystąpił z Wafdu^[1]. W 1922 współtworzył z Adlim Jakine Partię Liberalno-Konstytucyjną, w 1929 był jej wiceprzewodniczącym^[1].

Premier Egiptu

W 1928 wszedł do rządu Mustafy an-Nahhasa jako minister finansów. Po upadku jego gabinetu w lipcu 1928 sam został premierem. Zamierzał początkowo utworzyć gabinet koalicyjny z umiarkowanymi działaczami Wafdu, jednak planom tym stanowczo sprzeciwił się kierujący tą partią an-Nahhas, który zaatakował obecność Brytyjczyków w otoczeniu Mahmuda^[1].

Muhammad Mahmud sceptycznie odnosił się do dotychczasowych doświadczeń egipskiego parlamentaryzmu. Równocześnie rozpoczął wdrażanie programu poprawy warunków życia na wsi, zmian w gospodarce wodnej, budowy szkół i przychodni. W kairskiej dzielnicy Sajjida Zajnab wybudował osiedle robotnicze. 18 lipca 1928 rozwiązał parlament, ogłaszając równocześnie dekret o zawieszeniu na trzy lata egipskiej konstytucji, co oznaczało oddanie całej władzy w ręce króla Fuada. Decyzja ta spotkała się z krytyką deputowanych. Wokół Wafdu zaczęła organizować się opozycja, zwalczana przez rząd środkami policyjnymi. Rząd Mahmuda polecił rozpędzać wiece i demonstracje swoich przeciwników, ograniczył wolność prasy, zabronił studentom i urzędnikom udziału w manifestacjach. 20 marca 1929 wydany został dekret zabraniający występowania przeciwko decyzji z 18 lipca 1928^[1].

8 maja 1929 Mahmud zawarł z Wielką Brytanią porozumienie w sprawie podziału wód Nilu, pierwszą umowę dotyczącą tego problemu, korzystną przede wszystkim dla brytyjskich plantacji bawełny w Sudanie. W tym samym roku brał udział w negocjacjach brytyjsko-egipskich w sprawie dalszych stosunków obydwu państw^[1]. Pertraktacje, początkowo toczące się bez problemów, zostały jednak zawieszone przez stronę brytyjską pod pretekstem niereprezentatywności łamiącego procedury demokratyczne rządu Mahmuda. Król zdecydował się zdymisjonować jego rząd i wbrew wcześniejszym zapowiedziom rozpisać w 1929 nowe wybory, w których zwyciężył Wafd^[4].

Dalsza działalność

Na początku lat 30. XX wieku działał w zjednoczonej opozycji Wafdu i Partii Liberalno-Konstytucyjnej przeciwko dążeniom premiera Isma’ila Sidkiego do władzy autorytarnej. W 1934 wzywał do przywrócenia konstytucji z 1923^[5].

Mahmud po raz drugi stanął na czele rządu w styczniu 1938. Był to gabinet przejściowy, który miał zarządzać Egiptem po zdymisjonowaniu rządu an-Nahasa do wyborów parlamentarnych w kwietniu tego samego roku. W wyborach tych zwyciężył blok Sadu i Partii Liberalno-Konstytucyjnej, Mahmud pozostał na czele koalicyjnego rządu, w którym oprócz przedstawicieli obu partii zasiedli politycy związani z królem. Rząd zabronił działalności paramilitarnych organizacji Błękitnych i Zielonych Koszul, związanych odpowiednio z Wafdem i z Młodym Egiptem^[6]. Przetrwał do 1939, gdy król zdymisjonował Mahmuda i powołał na urząd premiera Alego Mahira^[7].

Przypisy