Muxe

Ten artykuł od 2019-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Muxe lub muxhe – określenie specyficznej grupy osób (o genetycznej płci męskiej i psychicznej płci żeńskiej) transgenderycznych (M/K) lub transseksualnych (M/K) z meksykańskiego stanu Oaxaca (w szczególności w mieście Juchitán de Zaragoza). Kobiety są tam wyżej cenione i bardziej uprzywilejowane niż mężczyźni, co związane jest z przetrwaniem typowego dla kultury zamieszkujących ten rejon Zapoteków ustroju społecznego zbliżonego do matriarchatu.

Geneza terminu

Uważa się, że termin muxe pochodzi od hiszpańskiego słowa mujer (kobieta) i jest derywacją fonetyczną, której Zapotekowie zaczęli używać w wieku XVI.

Muxe i płeć w kulturze Zapoteków

Od czasów prekolumbijskich Zapotekowie uważali muxe za trzecią płeć, ani lepszą ani gorszą od mężczyzn i kobiet, lecz inną. Niektóre muxe tworzyły związki monogamiczne z mężczyznami, inne żyły w grupach, a jeszcze inne żeniły się z kobietami i miały dzieci.

Należy zauważyć, że doniosłe znaczenie w kulturze Zapoteków ma ustrój społeczny podobny do matriarchatu. Kobiety w regionie piastują najważniejsze funkcje społeczne oraz zajmują się biznesem, handlem i prowadzeniem prywatnych działalności gospodarczych, pozostawiając mężczyznom rolnictwo i rybołówstwo. Muxe, jako „prawie kobiety”, mają prawo uczestniczyć w kluczowych dla społeczności decyzjach niedostępnych dla mężczyzn oraz wykonywać zawody zarezerwowane dla kobiet.

W większej części Meksyku dominuje stawiająca na wyższej pozycji mężczyzn kultura mestizo (i powiązane z nią zjawisko machismo). Stan Oaxaca, mający znaczną populację Zapoteków, wyróżnia się na tym tle. W tym rejonie obserwuje się znacznie mniej agresji wobec homoseksualistów (homofobia), mężczyzn sfeminizowanych czy transgenderystów niż w reszcie kraju.

Muxe obecnie

Muxe dzielą się na vestidas (noszących kobiece ubrania i makijaż) oraz pintadas (noszących męskie ubrania i makijaż). Uważa się, że o ile podział na trzy płci trwa od czasów prekolumbijskich, o tyle zjawisko muxe ubierających się jak kobiety jest stosunkowo nowe. Rozpoczęło się ono w latach 50. XX wieku i zyskało tak dużą popularność, że obecnie niemal całe młode pokolenie muxe to vestidas^[1].

Dla matek w tej okolicy „wychowanie” muxe, głównie poprzez aplikowanie synowi hormonów żeńskich, to powód do dumy. Decyzja o wychowaniu chłopca na muxe zapada zazwyczaj, gdy dziecko jest jeszcze niemowlęciem. Muxe są w Juchitán de Zaragoza cenieni bardziej niż potomkowie żeńscy i męscy o zgodnej z biologiczną tożsamości płciowej, gdyż – w przeciwieństwie do nich – przez całe życie pozostaną przy matce, zapewnią jej dożywotnią opiekę^[2] i utrzymanie oraz przejmą rodzinną działalność gospodarczą. Muxe cieszą się w mieście tak dużym poważaniem społecznym, że często starsi (lub nawet już dorośli) chłopcy sami decydują się na pozostanie muxe^[3].

Znane osoby muxe

W 2003 roku 25-letnia muxe, Amaranta Gómez Regalado(inne języki) z Juchitán de Zaragoza wzbudziła międzynarodowe zainteresowanie jako kandydatka partii Mexico Possible w wyborach stanowych w Oaxaca. Do jej postulatów należały m.in. dekryminalizacja marihuany i aborcji.

Zobacz też

• hidźra

Przypisy