Narodowy liberalizm

Narodowy liberalizm – idea łącząca w sobie nacjonalizm z liberalną gospodarką[1][2].

Historia

Wikipedia:Weryfikowalność
 Ta sekcja od 2013-10 wymaga zweryfikowania podanych informacji: Historia.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Sam ruch ma korzenie w XIX wieku w Niemczech, a celem niemieckich narodowych liberałów było stworzenie autorytarnego systemu politycznego i silnego imperium germańskiego. Termin „narodowy liberalizm” był wykorzystywany głównie w niemieckojęzycznych krajach, takich jak Niemcy i Austria, gdzie partie narodowo-liberalne bardzo długo miały swoich przedstawicieli w rządzie[potrzebny przypis].

Prekursorami tego typu liberalizmu byli Johann Georg Hamann oraz Johann Gottfried Herder i miał on w tym czasie charakter lewicowy, względnie centro-lewicowy, sprzeciwiając się legitymizmowi i monarchizmowi. Podczas obrad Parlamentu frankfurckiego jednym z jego ideologów był Heinrich Ahrens, który przygotował projekt liberalnej Konstytucji Rzeszy. W II połowie XIX w. liberalizm narodowy zbliżył się do koncepcji darwinistycznych, a nawet szowinistycznych (działalność Partii Narodowo-Liberalnej z Heinrichem von Treitschke, który popierał antykatolicką politykę Bismarcka)[3].

W Rzeszy cesarskiej wpływy obozu prawicy liberalnej stopniowo malały, ze 152 mandatów w Reichstagu w 1874 do 44 mandatów dla nationalliberale w 1912[4].

W Szwecji w latach 60. XIX wieku liberałowie określali się mianem narodowych liberałów (Nationalliberaler) i tworzyli koalicję monarchistów i liberalnych reformistów na rzecz reform parlamentarnych[5]. Narodowi liberałowie w Szwecji poparli również skandynawizm[6].

Przedstawicielami tego nurtu w Polsce byli przedstawiciele endecji z Romanem Rybarskim i Edwardem Taylorem na czele. Związek Ludowo-Narodowy w swoim programie odwoływał się właśnie do idei nacjonalistycznej i idei wolnorynkowej, gdzie można ZLN uznać za pierwsze ugrupowanie polityczne w czasach II Rzeczypospolitej o charakterze narodowo-liberalnym[potrzebny przypis].

Współczesnym przykładem ugrupowania narodowo-liberalnego jest m.in. austriacka Wolnościowa Partia Austrii[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Liberalism – By Branch / Doctrine – The Basics of Philosophy [online], www.philosophybasics.com [dostęp 2021-10-18] .
  2. ↑ MarcelloM. Pera MarcelloM., Why We Should Call Ourselves Christians: The Religious Roots of Free Societies, Encounter Books, 18 października 2011, ISBN 978-1-59403-565-4 [dostęp 2021-10-18]  (ang.).
  3. ↑ J. Bartyzel, W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, wyd. 2 posz., Lublin 2012, s. 79–81.
  4. ↑ Rozbicie niemieckiej opinii politycznej. W: Jerzy Krasuski: Historia Rzeszy Niemieckiej 1871-1945. Poznań: WP, 1985, s. 66. ISBN 83-210-0431-8.
  5. ↑ JUSSIJ. KURUNMÄKI JUSSIJ., On the Difficulty of Being a National Liberal in Nineteenth-Century Finland, „Contributions to the History of Concepts”, 8 (2), 2013, s. 83–95, ISSN 1807-9326, JSTOR: 43610946 [dostęp 2022-07-21] .
  6. ↑ TimothyT. Baycroft TimothyT., MarkM. Hewitson MarkM., What Is a Nation?: Europe 1789-1914, OUP Oxford, 29 czerwca 2006, ISBN 978-0-19-929575-3 [dostęp 2022-07-21]  (ang.).
  7. ↑ J. Bartyzel, W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, wyd. 2 posz., Lublin 2012, s. 81.