Neurologia

Neurologia – dziedzina medycyny zajmująca się diagnostyką, leczeniem i profilaktyką chorób obwodowego układu nerwowego i ośrodkowego układu nerwowego^[1]. Neurologia i psychiatria są dziedzinami pokrewnymi, a niektóre choroby są domeną zarówno neurologa jak i psychiatry. Neurologia zajmuje się głównie schorzeniami, których podłożem jest proces uszkadzający układ nerwowy, a psychiatria z kolei zajmuje się głównie chorobami, których podłożem jest biochemiczne zaburzenie funkcjonowania mózgu jako całości.

Neurologia zaczęła rozwijać się w bardziej znaczący sposób w epoce renesansu, jednak dopiero w XIX w. nastąpił skokowy przyrost wiedzy medycznej, w tym w zakresie czynności układu nerwowego, co doprowadziło do wyodrębnienia neurologii z medycyny wewnętrznej^[2].

W Polsce lekarze neurolodzy są szkoleni w ramach dwóch specjalizacji: neurologia i neurologia dziecięca^[1][3]. Konsultantem krajowym neurologii od 2 lipca 2019 jest Agnieszka Słowik, a neurologii dziecięcej Justyna Paprocka (od 2 lutego 2024)^[4].

Najczęstsze choroby układu nerwowego^[5]

• Zakażenia układu nerwowego (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie mózgu)
• Choroby naczyniowe (np. krwotok śródmózgowy, zawał mózgu, przemijający napad niedokrwienny- TIA)
• Zaburzenia dotyczące płynu mózgowo-rdzeniowego (np. wodogłowie)
• Guzy (np. oponiaki, glejaki)
• Urazy układu nerwowego (np. ból neuropatyczny, uszkodzenia popromienne)
• Urazy okołoporodowe i zaburzenia rozwojowe (np. mózgowe porażenie dziecięce)
• Choroby genetyczne (np. choroba Wilsona)
• Choroby mitochondrialne (np. dziedziczna neuropatia nerwu wzrokowego Lebera)
• Zaburzenia nerwowo-skórne (np. choroba Recklinghausena)
• Neuropatie obwodowe (np. porażenie nerwu promieniowego)
• Zespoły otępienne (np. choroba Alzheimera)
• Ataksje dziedziczne (np. choroba Friedreicha)
• Zaburzenia ruchowe (np. choroba Parkinsona, choroba Huntingtona)
• Choroby rdzenia kręgowego (np. jamistość rdzenia)
• Choroby złącza nerwowo-mięśniowego (np. miastenia)
• Miopatie (np. dystrofia mięśniowa Duchenne’a)
• Choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane)
• Choroby autonomicznego układu nerwowego (np. rodzinna dysautonomia)
• Zaburzenia napadowe (np. padaczka, migrena, zaburzenia snu)

Badanie neurologiczne obejmuje

• oględziny (typ budowy ciała, stan kości i mięśni, postawy, ułożenia)
• badanie głowy (ustawienie, ruchomość, kształt i wymiary czaszki)
• badanie nerwów czaszkowych
• badanie kończyn górnych (ułożenie, siła, ruchomość, zborność, odruchy, czucie)
• badanie tułowia (odruchy brzuszne, ruchomość kręgosłupa)
• badanie kończyn dolnych (ułożenie, siła, ruchomość, zborność, odruchy, czucie)
• badanie czucia powierzchownego
• badanie chodu
• badanie mowy
• badanie objawów oponowych
• badanie dna oka.

Elementy oceny wyższych czynności korowych w chorobach układu nerwowego

• mowa (artykulacja, płynność, rozumienie, powtarzanie)
• orientacja (w miejscu, czasie, sytuacji osobistej)
• orientacja odnośnie do lewej i prawej strony
• pamięć (natychmiastowa, świeża, odległa)
• ilość posiadanych informacji
• czytanie i pisanie
• liczenie, umiejętności konstrukcyjne
• praksja
• gnozja (zdolność do rozpoznawania przedmiotów wzrokiem, dotykiem (brak zdolności to agnozja)

Pełniejsza i dokładniejsza ocena stanu procesów poznawczych dokonywana jest w badaniu neuropsychologicznym, które traktuje się jako badanie dodatkowe. Przesiewowa ocena neuropsychologiczna może być również postępowaniem rutynowym, zależnie od przyjętego modelu pracy w danej jednostce.

Badania pomocnicze układu nerwowego

• elektroencefalografia (EEG)
• elektromiografia (EMG)
• ultrasonografia dopplerowska tętnic
• tomografia komputerowa (CT, KT, TK)
• tomografia rezonansu magnetycznego (MRI, MR, NMR, MRT)
• spektroskopia rezonansu magnetycznego
• czynnościowa tomografia rezonansu magnetycznego (fMRI)
• pozytonowa tomografia emisyjna (PET)
• tomografia emisyjna pojedynczego fotonu (SPECT)
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego
• angiografia
• badanie angio-TK i angio-MRI
• badanie potencjałów wywołanych
• badania rtg czaszki, kręgosłupa
• badania biochemiczne, np. stężenia ceruloplazminy
• badania genetyczne, np. w kierunku choroby Huntingtona.

Zobacz też

Zobacz hasło neurologia w Wikisłowniku

• neurogeriatria

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Forum Neurologiczne
• Polskie Towarzystwo Neurologiczne
• Polskie Towarzystwo Neurologii Dziecięcej